Οι ανοιξιάτικοι ψεκασμοί, τα μέτρα προστασίας για τις μέλισσες, ο ιός της Τριστέτσας και η ορθολογική χρήση των γεωργικών φαρμάκων

Όπως είναι γνωστό  από την έναρξη της ανθοφορίας και συγκεκριμένα από τη στιγμή που  το ποσοστό της ανθοφορίας (ανοιχτών λουλουδιών) θα φθάσει το 5-10%  και μέχρι της ολοκλήρωσής της, απαγορεύονται οι ψεκασμοί στην καλλιέργεια των εσπεριδοειδών με γεωργικά φάρμακα που έχουν στην ετικέτα τους σήμανση  επικινδυνότητας  για τις  μέλισσες.

Όμως με τα δεδομένα  που υπάρχουν στον Αργολικό κάμπο, όπου τα τελευταία  χρόνια εντοπίζονται νέες εστίες με  κτήματα να  έχουν μολυνθεί από το ιό της τριστέτσας των εσπεριδοειδών θα πρέπει να  δρομολογηθούν τα παρακάτω μέτρα αποφυγής παραπέρα μετάδοσης της ασθένειας με τις αφίδες (μελίγκρες).

Συγκεκριμένα  στο Αργολικό, στην Αγία Τριάδα, στο Ανυφί, στο Παναρήτι, στο  Μάνεσι, στα Δενδρά, στην  Πουλακίδα, στο Χώνικα, στην Πυργέλα, στο Κουτσοπόδι, στο Μοναστηράκι, στα Λευκάκια οι καλλιεργητές πρέπει έγκαιρα να εξετάζουν με μεγάλη προσοχή τα κτήματά τους και να αρχίζουν να ψεκάζουν  άμεσα με την πρώτη εμφάνιση των πληθυσμών των αφίδων (μελίγκρες) τα πρώτα δένδρα, προκειμένου να αποτραπεί η παραπέρα μετάδοση του ιού από αυτές και να μη περιμένουν να ψεκάσουν ολόκληρα  τα κτήματά τους. Έτσι εφαρμόζεται μικρότερη ποσότητα εντομοκτόνου και είναι  μικρότερη η επιβάρυνση του χρήστη, του περιβάλλοντος, και των ωφελίμων οργανισμών που υπάρχουν στο αγρόκτημα.  Το πιο σημαντικό μέτρο της σύγχρονης φυτροπροστασίας στα πλαίσια της ολοκληρωμένης εφαρμογής της  είναι οι προληπτικές ενέργειες που πρέπει να παίρνει κάθε καλλιεργητής, έτσι ώστε να επιτυγχάνεται η πρόληψη ή /και η εξάλειψη των επιβλαβών οργανισμών.

Στις  εξαιρετικές λοιπόν αυτές περιπτώσεις και προκειμένου να αποτραπεί ο κίνδυνος  μετάδοσης του ιού της Τριστέτσας των εσπεριδοειδών  από τις αφίδες (μελίγκρες) και σε άλλες περιοχές, οι παραγωγοί μπορούν να ψεκάζουν με τα κατάλληλα σκευάσματα και κατά την ανθοφορία, με τις παρακάτω όμως προϋποθέσεις σύμφωνα  με την με αριθ. πρωτ. 165457/6557/29-07-1981 Υπουργική Απόφαση και την 5919/62354/13-05-2014 εγκύκλιο του ΥπΑΑΤ για «Βέλτιστες Εργασιακές Πρακτικές Χρήσης Γεωργικών Φαρμάκων»:

α. Τα σκευάσματα που θα χρησιμοποιηθούν δεν πρέπει να αναγράφουν στην ετικέτα τους ότι είναι επικίνδυνα ή πολύ τοξικά για τις  μέλισσες. Απαγορεύεται η εφαρμογή γεωργικών φαρμάκων που αναφέρουν επί της συσκευασίας τους επικινδυνότητα στις μέλισσες, όταν η καλλιέργεια ή τα ζιζάνια είναι ανθισμένα, εκτός αν άλλως αναφέρουν οι οδηγίες χρήσης του γεωργικού φαρμάκου

β. Να εφαρμόζονται πιστά τα οριζόμενα επί της συσκευασίας του γεωργικού φαρμάκου, όσον αφορά τις μέλισσες.

γ. Οι  ψεκασμοί πρέπει  να διενεργούνται  αργά το απόγευμα, όταν οι μέλισσες έχουν σταματήσει να πετάνε, καθώς αυτό επιτρέπει να περάσουν μερικές ώρες για να στεγνώσει το ψεκαστικό υγρό.

δ. Εάν είναι απαραίτητος ο ψεκασμός κατά τη διάρκεια της ημέρας, συνιστάται να γίνεται νωρίς το πρωί ή όταν επικρατεί συννεφιά και δροσερές συνθήκες.

ε.Τέλος τα χρησιμοποιούμενα ακροφύσια του ψεκαστικού μηχανήματος (μπεκ) πρέπει είτε να είναι  ειδικού τύπου που μειώνουν το ψεκαστικό νέφος (drift reduction nozzles), είτε να είναι επαρκώς συντηρημένα και ρυθμισμένα για τη μείωση μετακινούμενου ψεκαστικού νέφους.

Σημειώνουμε ότι σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση όπως και στη χώρα μας έχουν τεθεί  κανόνες μέσω της θέσπισης Εθνικών Σχεδίων Δράσης για την ορθολογική χρήση των γεωργικών φαρμάκων που  παρέχουν  προστασία τόσο στο χρήστη γεωργό όσο και στον καταναλωτή  καθώς επίσης και στο περιβάλλον.

Όπως είναι γνωστό σύμφωνα με το Εθνικό Σχέδιο Δράσης που ισχύει  από τον Ιούλιο του έτους 2013 πρέπει να  εφαρμόζονται μέτρα μείωσης της χρήσης των γεωργικών φαρμάκων ή των κινδύνων σε ειδικές περιοχές.

Ως ειδικές περιοχές ορίζονται αυτές  που χρησιμοποιούνται από το ευρύ κοινό ή από ευπαθείς ομάδες του πληθυσμού, όπως είναι τα  δημόσια πάρκα και κήποι, οι αθλητικές εγκαταστάσεις και εγκαταστάσεις αναψυχής, τα σχολεία,  οι παιδικές χαρές καθώς οι  εγκαταστάσεις υγειονομικής περίθαλψης.

Στις περιοχές αυτές  εφαρμόζονται κατά προτεραιότητα μέτρα βιολογικού ελέγχου και γεωργικά φάρμακα χαμηλού κινδύνου.

Οι κατ’ ελάχιστον αποστάσεις που πρέπει να τηρούνται μεταξύ ζώνης ψεκασμού γεωργικών φαρμάκων και περιοχής, ορίζονται ως εξής σύμφωνα με την Κ.Υ.Α 8197/90920/ 22‐7‐ 2013 (ΦΕΚ Β΄1883) είναι οι παρακάτω:

Χώροι προστασίας	Χρήση εξοπλισμού εφαρμογής με χαμηλή αερομεταφορά του ψεκαστικού νέφους			Εφαρμογή με νεφελοψεκαστήρες και γενικά με εξοπλισμό εφαρμογής που ευνοεί την αερομεταφορά του ψεκαστικού νέφους
	φπ με επισήμανση Τ ή Τ+	φπ με επισήμανση Xn ή Xi	φπ χωρίς επισήμανση
Νοσοκομεία, ευαγή ιδρύματα, παιδικές χαρές, κατασκηνωτικοί χώροι και άλλες εγκαταστάσεις αναψυχής, σχολεία και εκπαιδευτήρια, αθλητικές εγκαταστάσεις, δημόσια πάρκα	500 μέτρα	200 μέτρα	50 μέτρα	1000 μέτρα
Ξενοδοχειακές επιχειρήσεις, στρατόπεδα, αρχαιολογικούς και τουριστικούς χώρους.	200 μέτρα	100 μέτρα	Χωρίς περιορισμό	500 μέτρα
Κατοικίες εκτός σχεδίου πόλεως	50 μέτρα	3 μέτρα	Χωρίς περιορισμό	100 μέτρα
Κατοικίες εντός σχεδίου πόλεως	100 μέτρα	50 μέτρα	Χωρίς περιορισμό	500 μέτρα
Χώροι αστικού πρασίνου (πλην πάρκων)	50 μέτρα	3 μέτρα	Χωρίς περιορισμό	500μέτρα

Ακόμη σημειώνουμε ότι σύμφωνα με το άρθρο 35 του ν.4036/2012 όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 44 του ν.4235/2014 οι υπεύθυνοι επιστήμονες  των καταστημάτων εμπορίας γεωργικών φαρμάκων έχουν την υποχρέωση να παρέχουν γενικές πληροφορίες σχετικά με τους πιθανούς κινδύνους για τον άνθρωπο και το περιβάλλον από τη χρήση των γεωργικών φαρμάκων. Τέτοιες  πηγές κινδύνου, είναι η έκθεση του χρήστη, ο ορθός τρόπος αποθήκευσης, ο χειρισμός και η εφαρμογή, η  ασφαλής διάθεση του ψεκαστικού διαλύματος που απομένει μετά την εφαρμογή, η διαχείριση των κενών συσκευασίας και οι εναλλακτικές λύσεις χαμηλού κινδύνου.

Στους μελισσοκόμους υπενθυμίζουμε την υποχρέωσή τους σύμφωνα με την παρ. 3 της Υπουργικής Απόφασης που προαναφέραμε, να απομακρύνουν τις κυψέλες τους, εφόσον ο καλλιεργητής πρόκειται να ψεκάσει. Σε περίπτωση που δεν τις απομακρύνουν φέρουν και την ευθύνη για πιθανές  ζημιές που θα υποστούν. Επιπλέον στα πλαίσια της καλής συνεργασίας των μελισσοκόμων με τους παραγωγούς η τοποθέτηση των μελισσοσμηνών σε αγροκτήματα, θα πρέπει να γίνεται μετά από συνεννόηση με τον ιδιοκτήτη του κτήματος. Ακόμη για διευκόλυνση της επικοινωνίας, οι κυψέλες πρέπει να φέρουν τον κωδικό αριθμό που τους έχει χορηγηθεί καθώς επίσης και το τηλέφωνο του μελισσοκόμου.

ΕΠΕΙΔΗ ΟΛΑ ΤΑ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΑ ΧΡΟΝΙΑ ΥΠΟΒΛΗΘΗΚΑΝ ΠΟΛΛΕΣ ΚΑΤΑΓΓΕΛΙΕΣ ΣΤΗΝ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΜΑΣ ΑΠΟ ΚΑΛΛΙΕΡΓΗΤΕΣ ΟΤΙ ΤΟΠΟΘΕΤΟΥΝΤΑΙ  ΣΤΑ ΚΤΗΜΑΤΑ ΤΟΥΣ ΚΥΨΕΛΕΣ, ΧΩΡΙΣ ΝΑ ΡΩΤΗΘΟΥΝ ΚΑΙ ΧΩΡΙΣ ΝΑ ΦΕΡΟΥΝ ΚΩΔΙΚΟ,  ΠΑΡΑΚΑΛΟΥΝΤΑΙ ΟΙ ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΙΚΟΙ ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΟΙ ΝΑ ΕΝΗΜΕΡΩΣΟΥΝ ΤΑ ΜΕΛΗ ΤΟΥΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΠΑΡΑΠΑΝΩ ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΤΟΥΣ.

Υπενθυμίζεται ότι σύμφωνα με το άρθρο 7 του Ν.6238/1934(ΦΕΚ 265/Α/14-08-1934) απαγορεύεται η τοποθέτηση μελισσοσμηνών  σε απόσταση μικρότερη από 25 μέτρα  από δημόσιο δρόμο και 30 μέτρα από σπίτια.

Διευκρινίζεται ότι δεν υπάρχει δυνατότητα αλλά ούτε είναι στα καθήκοντα της Υπηρεσίας μας να απομακρύνει τις κυψέλες από κτήματα που τοποθετήθηκαν παρά τη θέληση των ιδιοκτητών. Όμως, εφόσον μας δοθεί ο κωδικός μπορούν  να βρεθούν τα στοιχεία του ιδιοκτήτη των μελισσοσμηνών προκειμένου να επικοινωνήσει ο ιδιοκτήτης του κτήματος.

Θεωρούμε λοιπόν αναγκαία τη λήψη των μέτρων αυτών χωρίς να παραγνωρίζουμε το γεγονός της συμβολής των μελισσών στην  επικονίαση των ανθέων και στην   αύξηση  της καρπόδεσης με συνέπεια την καλή παραγωγή των δένδρων. Πρέπει λοιπόν οι δύο κλάδοι, της μελισσοκομίας  και της εσπεριδοκαλλιέργειας, να συνεργασθούν  ώστε να επιτευχθεί το καλύτερο αποτέλεσμα που αφορά τόσο την προστασία των δένδρων όσο και των μελισσών.

Σε κάθε περίπτωση  πρέπει να τηρούνται οι οδηγίες που αναγράφονται στην ετικέτα αφού στους παραβάτες, μπορούν να επιβληθούν σημαντικά πρόστιμα, ενώ σε όποιον αρνείται ή παρακωλύει τη διενέργεια ελέγχων από εξουσιοδοτημένα ελεγκτικά όργανα ή αρνείται την παροχή πληροφοριών ή παρέχει ψευδείς ή ανακριβείς πληροφορίες, επιβάλλεται  πρόστιμο από χίλια (1.000) έως τριάντα χιλιάδες (30.000) ευρώ και  φυλάκιση τουλάχιστον ενός (1) έτους.

Επιπλέον, όπως σας ενημερώσαμε με το 4375/31-03-2014 Δελτίο Τύπου, από την 1^η Ιανουαρίου 2014, εφαρμόζεται η ηλεκτρονική καταγραφή της λιανικής πώλησης των γεωργικών φαρμάκων που πωλούνται  στους επαγγελματίες χρήστες (παραγωγούς, ψεκαστές), από τα καταστήματα εμπορίας φυτοπροστατευτικών προϊόντων.

Τέλος οι καλλιεργητές εσπεριδοειδών που πρόκειται να ψεκάσουν θα πρέπει να ενημερώνουν τους κατοίκους, τους εργαζόμενους και τους μόνιμους επισκέπτες  της περιοχής, οι οποίοι ενδέχεται να εκτεθούν σε μετακινούμενο ψεκαστικό νέφος από τον ψεκασμό του γεωργικού φαρμάκου, για την πρόθεσή τους αυτή.

Η ενημέρωση αυτή επιτυγχάνεται με την ανάρτηση από τον επαγγελματία χρήστη του «ΕΝΤΥΠΟΥ  ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΕΝΕΡΓΕΙΑ ΨΕΚΑΣΜΩΝ ΜΕ ΓΕΩΡΓΙΚΑ ΦΑΡΜΑΚΑ» σε σημεία διερχομένων (στύλους της ΔΕΗ, οικήματα γεωτρήσεων, πίνακες ανακοινώσεων κ.λ.π.) κοντά στην καλλιέργεια που πρόκειται να ψεκαστεί, ώστε να επιτυγχάνεται ο στόχος της ενημέρωσης αυτών που ενδιαφέρονται.

Η μορφή του εντύπου ενημέρωσης καθορίστηκε με τη με αριθ. πρωτ. 10608/121856/8-10-2013 (ΑΔΑ: ΒΛΛΨΒ-ΔΤΖ) εγκύκλιο του Γενικού Γραμματέα του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων και είναι διαθέσιμη στην ιστοσελίδα του Υπουργείου στο διαδίκτυο www.minagric.gr→Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την Ορθολογική Χρήση των γεωργικών Φαρμάκων και θα πρέπει συμπληρώνονται  τα παρακάτω σημεία:

Α. Ο εκτιμώμενος χρόνος έναρξης του ψεκασμού (π.χ. 15 Απριλίου 2015, πρωί, απόγευμα, ώρα 18:00)

Β. Η θέση της καλλιέργειας όπου πρόκειται να γίνει ο ψεκασμός,

Γ. Τα γεωργικά φάρμακα που πρόκειται να χρησιμοποιηθούν (εμπορική ονομασία) και

Δ. Η σήμανση τοξικότητας (Xn, Xi, κλπ) που αναγράφεται επί της συσκευασίας και οι αντίστοιχες φράσεις κινδύνου (π.χ. «Ερεθίζει το αναπνευστικό σύστημα» κ.α.)

Ιδιαίτερα για την πληρέστερη ενημέρωση των μελισσοκόμων και των κτηνοτρόφων που ενδέχεται να εκτεθούν σε μετακινούμενο ψεκαστικό νέφος από τον ψεκασμό του γεωργικού φαρμάκου στο έντυπο ενημέρωσης  εκτός από τις  παραπάνω πληροφορίες  Α, Β, και Γ  θα συμπληρώνεται και το πεδίο που αφορά  και τις επιδράσεις στη δραστηριότητά τους που τυχόν αναγράφονται επί της συσκευασίας του γεωργικού φαρμάκου το οποίο πρόκειται να χρησιμοποιηθεί (π.χ. η βόσκηση επιτρέπεται μετά …ημέρες από το ψεκασμό, ή τα μελίσσια θα πρέπει να παραμείνουν κλειστά παρέχοντας τροφή και νερό για ….., κ.λ.π.)