Του Φάνη Ζουρόπουλου *
Την Κυριακή του Θωμά, 27 Απριλίου 1941 τα Γερμανικά στρατεύματα εισέρχονται στην Αθήνα την οποία δύο ημέρες νωρίτερα είχαν εγκαταλείψει οι υπουργοί της κυβέρνησης Τσουδερού.
Το μεσημέρι, σε ένα καφενείο στην διασταύρωση των οδών Κηφισίας και Αλεξάνδρας οι νόμιμες αρχές που είχαν απομείνει στην Ελλάδα ο φρούραρχος Αθηνών υποστράτηγος Χρ. Καβράκος, ο νομάρχης Αττικο-βοιωτίας Κων. Πεζόπουλος και οι Δήμαρχοι Αθηνών Αμβρ. Πλύτας και Πειραιώς Μιχ. Μανούσκος παρέδωσαν την Αθήνα σαν «ανοχύρωτη πόλη» στον Γερμανό αντισυνταγματάρχη φον Σέιμπεν που αναλάμβανε νέος φρούραρχος. Στην τελετή παράδοσης παρίστατο σαν διερμηνέας ο γερμανομαθής συνταγματάρχης Κων. Κανελλόπουλος, ενώ ο Αρχιεπίσκοπος Χρύσανθος αρνήθηκε να παραστεί στην παράδοση της Αθήνας.
Από το απόγευμα της 27ης Απριλίου 1941 αρχίζει και τυπικά η μαύρη περίοδος της κατοχής στην Αθήνα και σε ολόκληρη τη χώρα, που διήρκησε μέχρι τις 17 Οκτωβρίου του 1944…
Στην Αχαΐα τα Γερμανικά στρατεύματα μπήκαν και την κατέλαβαν από δύο πλευρές. Μετά την κατάρρευση του μετώπου οι Γερμανικές δυνάμεις κατέβηκαν προς τα νότια από δύο κατευθύνσεις: Η μεγάλη δύναμη κατέλαβε την Θεσσαλονίκη και κατευθύνθηκε προς την Αθήνα μέσω της τότε εθνικής οδού Αθηνών – Θεσσαλονίκης και ένα δεύτερο τμήμα (μεραρχία) υπό τον στρατηγό Σεπ Ντήτριχ αφού κατέλαβε τα Γιάννενα κατέβηκε νότια μέσω της σημερινής οδού Ιωαννίνων – Αντιρρίου, από όπου πέρασε στην Πελοπόννησο και στις 26 Απριλίου κατέλαβε την Πάτρα. Δήμαρχος της Πάτρας ήταν ο Βασ. Ρούφος, νομάρχης Αχαϊας ο Αθάν. Πέππας, στρατιωτικός διοικητής ο Γ. Καραβοκύρης και Αστυνομικός Διοικητής ο Ιωάν. Σαλταμαύρος που παρέδωσαν την Πάτρα στον Γερμανό συνταγματάρχη Βέρνικερ, ενώ το απόγευμα της 29ης Απριλίου έφθασε στην Πάτρα αυτοπροσώπως ο αρχηγός της μεραρχίας στρατηγός Σεπ Ντήτριχ και κατέλυσε στο ξενοδοχείο «Μαζέστικ».
Είναι χαρακτηριστικό ότι την κάθοδο της Μεραρχίας Ντήτριχ προς την Πελοπόννησο ακολουθούσε κινηματογραφικό συνεργείο το οποίο αποθανάτισε εικόνες από την υποδοχή των Γερμανών στις πόλεις που καταλάμβαναν τις οποίες πρόβαλλαν τα Γερμανικά επίκαιρα στο Βερολίνο. Σε πολλές σκηνές διακρίνονται κάτοικοι πόλεων, όπως του Αγρινίου, που χειροκροτούν και προσφέρουν ανθοδέσμες στους Γερμανούς στρατιώτες, ενώ κάποιοι (Δήμαρχοι κτλ.) προσφωνούν τον στρατηγό και το επιτελείο του, καλωσορίζοντας τους στην Ελλάδα!…(Επικεφαλής του κινηματογραφικού συνεργείου ήταν ο Γερμανός σκηνοθέτης που είχε «τραβήξει» και την μεταφορά της Ολυμπιακής φλόγας από την αρχαία Ολυμπία στο Βερολίνο για τους Ολυμπιακούς αγώνες του 1936, υπό την καθοδήγηση της κινηματογραφίστριας Λένι Ρίφενσταλ).
Μια μικρή Γερμανική δύναμη ήλθε μετά από μερικές ημέρες στο Αίγιο, ακολουθώντας την σιδηροδρομική γραμμή, η Πόλη είχε όμως ήδη καταληφθεί από μεγάλη στρατιωτική δύναμη τις πρώτες ημέρες του Μαΐου 1941 (κατά πάσα πιθανότητα στις 2 Μαΐου ) και οι Γερμανοί είχαν ήδη εγκατασταθεί στην πόλη. Ενα μηχανοκίνητο γερμανικό τάγμα με πάνω από 100 τανκς, αυτοκίνητα, μοτοσικλέτες και βαρύ οπλισμό μπήκε στο Αίγιο από την οδό Ταξιαρχών, αφού είχε καταλάβει την Κόρινθο, το Ξυλόκαστρο και το Κιάτο. Τα τανκς στάθμευσαν στην Καλλιθέα και στην περιοχή του σημερινού Δημοτικού σταδίου και οι στρατιώτες στρατωνίστηκαν στα κτίρια των Γυμνασίων. Δήμαρχος Αιγίου ήταν ο εκλεγμένος Σωτ. Σταυρόπουλος ο οποίος μετά την παράδοση της πόλης σ’ ένα Γερμανό ταγματάρχη, που έγινε στην αίθουσα του Δημαρχείου, που ήταν στην οδό Μητροπόλεως (γκρεμίστηκε επί χούντας και σήμερα είναι Δημοτικός κήπος), υπέβαλλε την παραίτηση του. Στο παράθυρο του Δημαρχείου υψώθηκε η Γερμανική σημαία και εκεί εγκαταστάθηκε για λίγες ημέρες ο Γερμανός φρούραρχος, γιατί οι Γερμανικές δυνάμεις στις αρχές Ιουνίου απεχώρησαν και στρατιωτική διοίκηση του Αιγίου και της Πάτρας ανέλαβε η Ιταλική μεραρχία «Πιεμόντε» με διοικητή τον συνταγματάρχη Τζιοβάνι Μποτζιοβάνι. Στην Πάτρα και το Αίγιο μέχρι το καλοκαίρι του 1943 παρέμεινε κι η μικρή ομάδα Γερμανών, την διοίκηση όμως ασκούσαν οι Ιταλοί. Εν τω μεταξύ η κατοχική κυβέρνηση Τσολακόγλου που είχε ορκισθεί στις 30 Απριλίου έκανε δεκτή την παραίτηση του Δημάρχου Σωτ. Σταυρόπουλου και διόρισε Δήμαρχο τον δικηγόρο Γεώργιο Σακελλαρόπουλο. Τον οποίο αντικατάστησε αργότερα ο πρόεδρος των παντοπωλών Αλέξης Καζάνης ο οποίος το 1944 συνελήφθη από τους αντάρτες και εκτελέστηκε. Είχε προηγηθεί πρόταση να αναλάβει ο Σπύρος Ματθίας ο οποίος αρνήθηκε, παρά τις πιέσεις, ενώ μετά την απελευθέρωση δήμαρχοι του Αιγίου διορίστηκαν προσωρινά οι δικηγόροι Γ. Σακελλαρίου και Αργ. Αργυρόπουλος.
Η Ιταλική κατοχή στο Αίγιο δεν είχε καμία σχέση μ’ αυτή που ακολούθησε μετά την κατάρρευση του άξονα και την άφιξη των Γερμανών. Οι Ιταλοί επέτρεψαν τα συσσίτια στους Ελληνες, έδιναν ότι μπορούσαν σε πεινασμένα παιδιά, τους άρεσε το κρασί και το τραγούδι, έκαναν σχέσεις με Αιγιώτισσες (κάποιοι μετά τον πόλεμο παντρεύτηκαν) και δεν έκαναν πολλές εκτελέσεις λόγω αντιποίνων όπως οι Γερμανοί…
Οι Γερμανοί αξιωματικοί που ήρθαν αργότερα έμεναν σε διάφορα σπίτια του Αιγίου, κατά προτίμηση αρχοντικά ενώ «απαγορευμένη ζώνη» ήταν το τετράγωνο που περικλείετο από τις οδούς Δεσποτοπούλου – Μητροπόλεως -Μελετόπουλων – 1η Μάη που είχε φραχτεί με συρματοπλέγματα και εφρούρείτο επί 24ώρου βάσεως. Λίγες ημέρες πριν την είσοδο των Γερμανών στο Αίγιο στην περιοχή βρισκόντουσαν Αγγλοι και Ζηλανδοί στρατιώτες που διέμεναν σε τολς στην περιοχή του γηπέδου οι οποίοι φυγαδεύτηκαν προς διάφορες κατευθύνσεις με την βοήθεια και ντόπιων συνεργατών. Τρεις Γερμανοί αξιωματικοί και ένας Αυστριακός που έμειναν στο Αίγιο και επέστρεψαν μετά τον πόλεμο στην Γερμανία έχουν δώσει πολλές πληροφορίες για την καθημερινότητα της ζωής στην πόλη καθώς και τις συναναστροφές με ντόπιους, Γερμανομαθείς και μη!
Η οριστική αποχώρηση των Γερμανών από το Αίγιο έγινε στις 17 Σεπτεμβρίου 1944 αφήνοντας πίσω τους εκατοντάδες νεκρούς και τρομερές καταστροφές σε υποδομές και κτίρια. Από την Πάτρα αποχώρησαν στις 14 Οκτωβρίου του 1944, ενώ λίγες ημέρες αργότερα εγκατέλειψαν και την Αθήνα…
* Ο Φάνης Ζουρόπουλος είναι τ. πρόεδρος της Ε.Ι.Ε.Τ. και εκτελεστικός πρόεδρος της Ένωσης Ευρωπαίων Δημοσιογράφων (Ε.Ε.Δ.)
zourop@otenet.gr