Μόλις πριν ένα μήνα περίπου ο Δήμος Ναυπλιέων αποφάσισε να αναθέσει στην αναπτυξιακή Αργολίδας μελέτη για την σωτηρία των ακτών του Δήμου απ την διάβρωση. Οι παλιότερες δημοτικές αρχές είχαν να επιδείξουν ανεπαρκή διαχείριση των παρακτίων ζωνών που οδήγησε σε λάθη, βραχυπρόθεσμες και μη αειφόρες πολιτικές και τεχνικές αποφάσεις για την προστασία των υπό διάβρωση παράκτιων περιοχών. Οι τοπικές αρχές και οι κοινωνικοί τους εταίροι πιστεύουν ότι οι ακτές «τους» θα είναι «καλύτερες» μετά την κατασκευή σκληρών παράκτιων έργων, όπως κυμματοθραύστες, τεχνικές νησίδες ανάσχεσης ρευμάτων κλπ.
ΦΩΤΟ Διάβρωση Τολό
Υπάρχει λοιπόν άμεση ανάγκη, ιδιαίτερα σε τοπικό επίπεδο και ιδιαίτερα στη Μεσόγειο για πληροφορίες, εκπαίδευση και κατάρτιση στο θέμα των μεθόδων αντιμετώπισης της παράκτιας διάβρωσης και των εναλλακτικών επιλογών που υπάρχουν. Αν σε τοπικό επίπεδο οι έχοντες θεσμικό ρόλο είναι ενημερωμένοι για τις υπαλλακτικές λύσεις που υπάρχουν και τις ωφέλειες που θα έχουν από μια τέτοια υλοποίηση, τότε αυξάνονται και οι πιθανότητες για μια αειφόρο διαχείριση της παράκτιας διάβρωσης. Πολύ συχνά λαμβάνονται λανθασμένες αποφάσεις από έλλειψη τεκμηριωμένης γνώσης. Το έργο LitusGo φιλοδοξεί να συνεισφέρει στον τομέα αυτό, παρέχοντας πρακτική και εφαρμοσμένη γνώση και κατάρτιση στις Τοπικές Αρχές και τις τοπικές κοινωνίες, έτσι ώστε να προωθηθεί η υλοποίηση πιο σύγχρονων και αειφόρων λύσεων για την αντιμετώπιση της παράκτιας διάβρωσης.
ΦΩΤΟ Διάβρωση Κάντια
Ας δούμε λοιπόν στην περίπτωση του Τολού και της Κάντιας, τι μπορεί να έφταιξε για την παράκτια διάβρωση;
Η Φύση και ο Άνθρωπος ή υπήρξαν φυσικά αίτια που προκαλούν την παράκτια διάβρωση όπως η κυματική δράση, οι καταιγίδες, οι παλίρροιες ή το τσουνάμι όπως ισχυρίζονται άκριτα κάποιοι γιατι έτσι βολεύει;
Φυσικά ο μεγαλύτερος όμως κίνδυνος για την ευστάθεια της μορφολογίας των ακτών μας προέρχεται από την ανθρώπινη δραστηριότητα, όπως αναφέρει το LitusGo:
-Κατασκευές σκληρών παράκτιων έργων (πχ κυματοθραύστες. Η διάβρωση μεταφέρεται στα κατάντι των έργων, συνήθως πολύ εντονότερη από την αρχική)
-Παράκτιες λατομεύσεις
-Ποτάμια φράγματα
-Αστικοποίηση: κατασκευή έργων εντός της ενεργού ζώνης του κύματος, δηλ, πολύ κοντά στην ακτογραμμή. Οι κατασκευές αυτές προκαλούν εντονότατες διαβρώσεις.
ΦΩΤΟ Διάβρωση Τολό
Ειδικά στην περιοχή του Τολού είχαμε την κατασκευή του Λιμανιού χωρίς μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων, όπως και η κατασκευή παράνομων τσιμεντένιων βραχιόνων για να δένουν τις βάρκες. Αρνητικός παράγοντας είναι και η ύπαρξη κτισμάτων μέσα στο αιγιαλό με αποτέλεσμα το κύμα να βρίσκει επάνω στα μπετά και να αφαιρεί άμμο χωρίς να εναποθέτει παράλληλα. Αντίστοιχες άστοχες παρεμβάσεις έγιναν και στην περιοχή της Κάντιας με αποτέλεσμα να χαθούν πολλά μέτρα ακτής σε απόσταση χιλιομέτρων.
Οι σκληρές παράκτιες κατασκευές αποτελούσαν το «φάρμακο» και την μοναδική επιλογή για την αντιμετώπιση της παράκτιας διάβρωσης εδώ και δεκαετίες. Με τα χρόνια αποδείχτηκε ότι οι σκληρές παράκτιες κατασκευές έχουν μακροπρόθεσμα αρνητικές επιπτώσεις τόσο στην παράκτια μορφολογία όσο και στο παράκτιο περιβάλλον. Οι σκληρές παράκτιες κατασκευές συχνά κατασκευάζονται ως έκτακτα έργα άμεσης ανάγκης, οπότε υποβαθμίζονται οι περιβαλλοντικές αλλά και οι κοινωνικές τους επιπτώσεις. Είναι τραγική η κατάσταση που αντιμετωπίζουν από μόνοι τους πολλοί επιχειρηματίες στο Τολό, παίρνοντας μέτρα που ενδεχομένως να έχουν αρνητικές επιπτώσεις στις ίδιες τις περιουσίες τους, όμως η μέχρι πρότινος αδιαφορία της πολιτείας τους οδήγησε να … «πιαστούν απ τα μαλλιά τους»
Η κάθε ακτή είναι μοναδική. Έχει τα δικά της φυσικά και δυναμικά χαρακτηριστικά και είναι ένας μοναδικός συνδυασμός συγκεκριμένων προβλημάτων και πιέσεων. Γι αυτό και δεν υπάρχουν λύσεις/ συνταγές με «παγκόσμια» ισχύ στην παράκτια ζώνη. Κάθε ακτή πρέπει να μελετάται και οι λύσεις που θα προτείνονται να αφορούν τη συγκεκριμένη ακτή. Να μην καταφεύγουμε σε λύσεις «σαλαμοποίησης» είναι μια από τις εισηγήσεις του EUROSOΝ και μια άλλη εισήγηση της μεγάλης αυτής ευρωπαϊκής δράσης για την παράκτια διάβρωση είναι «Να λαμβάνεται υπόψη η παράκτια διάβρωση στους χωροταξικούς και αναπτυξιακούς σχεδιασμούς κάθε κράτους». Με άλλα λόγια, η διαχείριση της παράκτιας διάβρωσης πρέπει να είναι ενταγμένη σε ένα πλαίσιο Ολοκληρωμένης Διαχείρισης της Παράκτιας Ζώνης και να μην αντιμετωπίζεται με μεμονωμένες λύσεις.
Πως αντιμετωπίζουμε το πρόβλημα
Μια καλά ενημερωμένη Τοπική Αρχή μπορεί να έχει πολύ θετικό και αναβαθμισμένο ρόλο σε όλη την διαδικασία της διαχείρισης της παράκτιας διάβρωσης μέσα από ένα πλαίσιο ολοκληρωμένο και αειφόρο. Το προσωπικό της Τοπικής Αρχής και όλοι οι συνεργαζόμενοι θα πρέπει να συμμετέχουν σε ειδικά προγράμματα κατάρτισης, με στόχο την απόκτηση νέων γνώσεων και δεξιοτήτων έτσι ώστε να μπορούν αντιληφθούν και να υποστηρίξουν τις νέες μεθόδους.
Το επιστημονικό δυναμικό της κάθε περιοχής πρέπει να ενημερωθεί, να έχει τη δυνατότητα συμμετοχής σε εξειδικευμένα προγράμματα κατάρτισης, να εξοικειωθεί με τις σύγχρονες μεθόδους διαχείρισης της παράκτιας διάβρωσης, για να μπορέσει να ανταποκριθεί στις σύγχρονες απαιτήσεις. Αυτό μπορεί να είναι πρωτοβουλία της Τοπικής Αρχής και αφορά κυρίως τους μηχανικούς, αρχιτέκτονες και χωροτάκτες, που με τις μελέτες και τα έργα τους πολλές φορές επιδεινώνουν την παράκτια διάβρωση.
Να υποστηριχτούν «ελαφρές» λύσεις και κατασκευές για την παράκτια διάβρωση:
Για παράδειγμα ξύλινες ή πλωτές αποβάθρες. Η παραλία μπορεί να «επιπλωθεί» με ελαφρές ξύλινες κατασκευές, πασαρέλες που βοηθούν την πρόσβαση στη θάλασσα, που δημιουργούν θέσεις για να ξαπλώνουν οι λουόμενοι. Τα έξοδα ελαχιστοποιούνται σε σχέση με το κόστος των συμβατικών βαρέου τύπου, «σκληρών» έργων, και οι επιπτώσεις στην παράκτια μορφολογία είναι μηδενικές. Η παράκτια αισθητική, η ποιότητα και οι χρήσεις αναψυχής εξυπηρετούνται πολύ καλύτερα.
Επιλογή “μηδενικής επέμβασης”. Η επιλογή «δεν κάνω τίποτα πάνω στην παραλία» είναι μια επιλογή που μπορεί να υιοθετηθεί από τις Τοπικές Αρχές για συγκεκριμένες περιπτώσεις. Η επιλογή αυτή στην πραγματικότητα σημαίνει ότι επιλέγω να μην προχωρήσω με «σκληρές» κατασκευές και αναζητώ τις υπαλλακτικές λύσεις.