Το τελευταίο χρονικό διάστημα, τα τροχαία ατυχήματα έχουν απασχολήσει πολύ την κοινή γνώμη. Το πρώτο που ελέγχουμε είναι πάντα ο λόγος πρόκλησης του ατυχήματος. Είναι το ατύχημα ανθρώπινο λάθος; Οφείλεται σε χρήση τοξικών ουσιών ή μέθης; Μήπως υπήρξε μηχανική βλάβη του οχήματος ή το οδόστρωμα ήταν ακατάλληλο οπότε οι ευθύνες μπορεί να αναζητηθούν κι αλλού;
Σε κάθε περίπτωση, αυτά είναι ερωτήματα που αφορούν την υπαιτιότητα του οδηγού του οχήματος. Τι συμβαίνει όμως με τους επιβάτες ενός αυτοκινήτου ή μιας μηχανής ή κι ενός λεωφορείου που δεν φέρουν ευθύνη για την κίνηση του αυτοκινήτου ούτε έχουν τον έλεγχο αυτού; Πότε και πώς αποζημιώνονται;
Φέρουν ποτέ ευθύνη και αν ναι υπό ποιες προϋποθέσεις;
Καταρχήν θα πρέπει να εξηγήσουμε ότι όλοι οι επιβάτες ενός οχήματος που εμπλέκονται σε τροχαίο, μπορούν να αποζημιωθούν ανεξαρτήτως αν τραυματίστηκαν ή όχι.
Η υπαιτιότητα δεν τους απασχολεί ιδιαίτερα διότι μπορούν να στραφούν τόσο κατά του άλλου ζημιογόνου οχήματος που συγκρούστηκε με αυτό στο οποίο επέβαιναν, αλλά και κατά του οχήματος στο οποίο επέβαιναν.
Ανάλογα δηλαδή με το ποιος είναι ο υπαίτιος του τροχαίου, μπορούν να στραφούν κατά αυτού για να διεκδικήσουν αποζημίωση.
Για παράδειγμα, όχημα με δύο επιβάτες βγαίνει από την πορεία του και εκτρέπεται, χωρίς να συγκρουστεί με άλλο όχημα.
Ο οδηγός του οχήματος δεν μπορεί να διεκδικήσει αποζημίωση από κανέναν αφού είναι ξεκάθαρα ο υπαίτιος του τροχαίου. Ο συνεπιβάτης όμως ακόμα κι αν δεν έπαθε ούτε γρατσουνιά, μπορεί να διεκδικήσει αποζημίωση για ηθική βλάβη. Βέβαια αυτό σε θεωρητικό επίπεδο διότι η αποζημίωση χωρίς τραυματισμό είναι μικρή, αλλά εδώ αναφερόμαστε στα δικαιώματα που έχουν οι συνεπιβάτες.
Αν υπάρχει τραυματισμός, εννοείται ότι μπορεί και επιβάλλεται να στραφεί κατά του οδηγού και της ασφαλιστικής και να ζητήσει τα έξοδά του και μια μεγάλη ηθική βλάβη για τον τραυματισμό του και την ταλαιπωρία του.
Δεν πρέπει να υπάρχει η παρανόηση, ότι αν στραφώ δικαστικά ΜΕ ΑΓΩΓΗ κατά του φίλου μου/γνωστού μου οδηγού, αυτός θα μπλέξει με τα δικαστήρια και εγώ δεν θέλω να του προκαλέσω τέτοια ζημιά. Δεν υπάρχει κάτι τέτοιο. Δεν μπερδεύουμε το ποινικό κομμάτι ενός τροχαίο ατυχήματος με το αστικό. Μπορούμε και οφείλουμε να δηλώνουμε στην τροχαία τον τραυματισμό μας και την ΕΠΙΘΥΜΙΑ ΜΑΣ ΓΙΑ ΑΣΤΙΚΗ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΖΗΜΙΑΣ ΜΑΣ. Παράλληλα μπορούμε να δηλώσουμε ότι ΔΕΝ ΕΠΙΘΥΜΟΥΜΕ ΤΗΝ ΠΟΙΝΙΚΗ ΔΙΩΞΗ ΤΟΥ ΥΠΑΙΤΙΟΥ ΓΙΑ ΤΟ ΤΡΟΧΑΙΟ. Με αυτόν τον τρόπο πετυχαίνουμε να αποζημιωθούμε από την ασφαλιστική του γνωστού/φίλου μας χωρίς περαιτέρω δική του ανάμειξη με ποινικό δικαστήριο. Πρέπει πάντα να θυμόμαστε ότι η ασφαλιστική είναι αυτή που καταβάλει την αποζημίωση και όχι ο οδηγός.
Οτιδήποτε άλλο σας πούνε από την Τροχαία π.χ. για να αποζημιωθείς χρηματικά/αστικά πρέπει να δηλώσεις ότι επιθυμείς την ποινική δίωξη του οδηγού είναι λάθος και δεν ισχύει σε καμία περίπτωση.
Αν η σύγκρουση γίνει με άλλο όχημα και φταίει το άλλο όχημα, τότε ο συνεπιβάτης μπορεί να στραφεί δικαστικά κατά του άλλου οχήματος του οδηγού και της ασφαλιστικής του. Αν όμως υπάρχει συνυπαιτιότητα και των δύο οχημάτων τότε ο συνεπιβάτης θα στραφεί κατά των δύο ασφαλιστικών και των οχημάτων και θα αποζημιωθεί πλήρως από κάποια από αυτές.
Ο συνεπιβάτης έχει υπαιτιότητα όχι για τις συνθήκες του ατυχήματος, διότι αυτό δεν μπορεί να το ελέγξει . Δεν είναι όμως πάντα άμοιρος ευθυνών.
Θα πρέπει να φοράει πάντα ζώνη/κράνος. Αν αποδειχθεί ότι δεν φοράει ζώνη/κράνος και τραυματισθεί τότε σε αυτήν την περίπτωση του καταλογίζεται συνυπαιτιότητα, το ποσοστό της οποίας αφαιρείται από την αποζημίωση που θα εισέπραττε χωρίς συνυπαιτιότητα.
Συνυπαιτιότητα έχει επίσης αν μπει σε αυτοκίνητο και αποδειχθεί ότι γνώριζε ότι ο οδηγός ήταν υπό την επήρεια μέθης, τοξικών ουσιών ή δεν είχε δίπλωμα οδήγησης.
Επίσης αν αποδειχθεί ότι γνώριζε ο οδηγός ήταν γενικά απρόσεκτος, επεδείκνυε πάντα ακραία και επικίνδυνη οδηγική συμπεριφορά, τότε ο συνεπιβάτης φέρει ευθύνη όχι για το τροχαίο αλλά για τον τραυματισμό του, η οποία του καταλογίζεται με το σκεπτικό ότι αποδέχθηκε τον κίνδυνο και την πιθανότητα να εμπλακεί σε τροχαίο ατύχημα.
* Η Αναστασία Μήλιου είναι δικηγόρος παρ’ εφέταις Αθηνών