Ασφαλιστήρια αυτοκινήτων: Μεγάλη προσοχή στις εξαιρέσεις με τα ψιλά γράμματα

Μια από τις συχνότερες και βασικές συμβουλές που δίνουμε στους εντολείς μας, πριν την υπογραφή οποιουδήποτε προδιατυπωμένου συμβολαίου, είναι να διαβάζουν με προσοχή τα «ψιλά» γράμματα και  τις εξαιρέσεις που αναφέρονται με ακόμα πιο ψιλά γράμματα, προς τις τελευταίες σελίδες των συμφωνητικών.

Τα ψιλά γράμματα, ενέχουν παγίδες για τους ασφαλισμένους, υπέρ των ασφαλιστικών εταιρειών, με όρους που αν ήταν από την αρχή γνωστοί στους συμβαλλόμενους, δεν θα προσχωρούσαν ποτέ στην εν λόγω σύμβαση.

Τα συμβόλαια με προδιατυπωμένους όρους, έχουν κριθεί από τα ελληνικά δικαστήρια ότι περιέχουν καταχρηστικούς όρους και είναι άκυρα, ως προς τους όρους αυτούς.

Παρά ταύτα εξακολουθούν να συμπεριλαμβάνονται από τους ισχυρούς αντισυμβαλλόμενους στα συμβόλαια και μάλιστα να επικαλούνται την ισχύ τους σε περίπτωση επέλευσης του ασφαλιστικού κινδύνου.

Τέτοια προδιατυπωμένα συμβόλαια είναι και τα ασφαλιστήρια συμβόλαια  των αυτοκινήτων, που είναι υποχρεωτικά βάσει νόμου. Τα ασφαλιστήρια συμβόλαια των αυτοκινήτων περιέχουν πολλούς όρους με ψιλά γράμματα, με τους οποίους απαλλάσσονται οι ασφαλιστικές εταιρείες από την υποχρέωση αποζημίωσης και τους οποίους επικαλούνται σε κάθε τέτοια περίπτωση, ανεξαρτήτως αν είναι νόμιμοι ή όχι.

Ένα τέτοιο παράδειγμα θα αναλύσουμε κατωτέρω, με ασφαλισμένο ιδιοκτήτη και οδηγό οχήματος, ηλικίας 24 ετών, ο οποίος υπέγραψε ασφαλιστήριο συμβόλαιο που περιελάμβανε και μικτή ασφάλιση για την κάλυψη ιδίων ζημιών. Ουδείς όμως από την ασφαλιστική κατά την υπογραφή του συμβολαίου, δεν του ανέφερε ότι η μικτή ασφάλεια ισχύει, σύμφωνα με τους όρους του ασφαλιστηρίου για οδηγούς άνω των 25 ετών!

Ειδικότερα, με σύμβαση μικτής ασφάλισης, που καταρτίσθηκε μεταξύ των συμβαλλομένων, δυνάμει πολυασφαλιστηρίου συμβολαίου, η εναγόμενη ασφαλιστική εταιρεία ανέλαβε την υποχρεωτική κάλυψη της αστικής ευθύνης του ενάγοντος για τις σωματικές βλάβες και υλικές ζημίες που θα προκαλούνταν σε τρίτους από την κυκλοφορία του ΙΧΕ αυτοκινήτου, ιδιοκτησίας του καθώς και την προαιρετική κάλυψη των ιδίων ζημιών από την κυκλοφορία του εν λόγω οχήματος.

Σύμφωνα με τον 1ο όρο του ως άνω ασφαλιστηρίου, που αναγράφεται με ψιλά γράμματα στο κάτω μέρος της πρώτης σελίδας αυτού, η εν λόγω ασφαλιστική σύμβαση διέπεται από τις ισχύουσες διατάξεις και τους γενικούς και ειδικούς όρους (αστικής ευθύνης και προαιρετικών καλύψεων), που περιλαμβάνονται στις επόμενες σελίδες του ασφαλιστηρίου, ενώ, σύμφωνα με τα αναγραφόμενα στην αρχή του κεφαλαίου με τίτλο «Γενικοί Όροι Προαιρετικών Καλύψεων Αυτοκινήτου», όλες οι προαιρετικές καλύψεις αυτοκινήτου «διέπονται από το Ν.Δ. 400/1970, το Ν. 2496/97 όπως ισχύουν, την πρόταση ασφάλισης, τα όσα αναφέρονται στην πρώτη σελίδα του ασφαλιστηρίου καθώς και από τους κατωτέρω όρους .. », σύμφωνα δε με τα αναγραφόμενα στην αρχή του κεφαλαίου με τίτλο «Ειδικοί Όροι Προαιρετικών Καλύψεων Αυτοκινήτου», οι προαιρετικές ασφαλιστικές καλύψεις και εφόσον αυτές έχουν παρασχεθεί «διέπονται εκτός από τους ανωτέρω γενικούς όρους και από τους κατωτέρω ειδικούς επί μέρους όρους, διευκρινίσεις και εξαιρέσεις». Ειδικότερα, στις παρ. 1 και 4 του άρθρου 6 των άνω Ειδικών Όρων με τίτλο «΄lδιες Ζημίες (Μικτή)» ορίζονται τα ακόλουθα «1. Η ασφάλιση ιδίων ζημιών καλύπτει ζημίες στο ασφαλισμένο αυτοκίνητο μέχρι του ύψους του αναφερόμενου στην πρώτη σελίδα του ασφαλιστηρίου, προκαλούμενες αποκλειστικά και μόνο από σύγκρουση, πρόσκρουση, εκτροπή και ανατροπή του, με την προϋπόθεση ότι οδηγείται από το νόμιμο κάτοχό του ……4. Σε περίπτωση ατυχήματος επερχομένου όταν το ασφαλισμένο όχημα οδηγείται από οδηγό που δεν έχει συμπληρώσει το 25o έτος της ηλικίας του ή έχει συμπληρώσει το 70ο έτος της ηλικίας του, η Εταιρεία απαλλάσσεται από κάθε ευθύνη της για καταβολή αποζημίωσης».

Περαιτέρω, αποδείχθηκε ότι, στις 25-10-2008 και περί ώρα 04:40 π.μ., ο ενάγων, οδηγώντας το ως άνω αυτοκίνητό του, επί της επαρχιακής οδού Θεσπρωτικού – Ριζοβουνίου Πρεβέζης, με κατεύθυνση προς Ριζοβούνι, από αμέλειά του και έλλειψη της προσήκουσας σε κάθε συνετό οδηγό προσοχής, που όφειλε από τις περιστάσεις και μπορούσε να καταβάλει, κινούμενος σε δεξιά, κατά την πορεία του, καμπύλη της οδού, στη διασταύρωσή της με την κεντρική κοινοτική οδό του Δ.Δ. της Κοινότητας Ριζοβουνίου Πρεβέζης, απώλεσε τον έλεγχο του αυτοκινήτου του, με αποτέλεσμα να εκτραπεί αυτό της πορείας του προς τα αριστερά, να επιπέσει με σφοδρότητα σε παρακείμενο μαντρότοιχο και να υποστεί εκτεταμένες βλάβες στο εμπρόσθιο τμήμα του, γεγονός που συνομολογείται από την εναγομένη. Ο ενάγων ειδοποίησε εγγράφως την εναγόμενη ασφαλιστική εταιρεία για το άνω ατύχημα, εμπροθέσμως, ήτοι εντός της συμφωνηθείσας προθεσμίας των 8 ημερών από την επέλευση της ασφαλιστικής περίπτωσης (άρθρο 5 περ. 1 των «Γενικών Όρων Προαιρετικών Καλύψεων Αυτοκινήτου»), με την από 29-10-2008 δήλωση ατυχήματος για τις ίδιες ζημίες του ασφαλισμένου οχήματος, πλην όμως η τελευταία αρνήθηκε την καταβολή του συμφωνηθέντος ασφαλίσματος (ασφαλιστικής αποζημίωσης), επικαλούμενη την εφαρμογή του ως άνω ειδικού όρου εξαίρεσής της από την ασφαλιστική κάλυψη, για το λόγο ότι ο ενάγων, αντισυμβαλλόμενός της και οδηγός του ασφαλισμένου οχήματος, κατά το χρόνο του ένδικου ατυχήματος, δεν είχε συμπληρώσει το 25ο έτος της ηλικίας του. Ό ανωτέρω ειδικός όρος εξαίρεσης, μολονότι παρεκκλίνει από την αίτηση για ασφάλιση, ουδέποτε αναπτύχθηκε ούτε επισημάνθηκε στον ενάγοντα, κατά την κατάρτιση της ένδικης σύμβασης, ούτε σημειώθηκε στην πρώτη σελίδα του ασφαλιστηρίου, με εντονότερα στοιχεία από τα λοιπά, ώστε να υποπίπτει εύκολα στην αντίληψη, όπως απαιτείται από τη διάταξη του άρθρου 2 § 5 του Ν. 2496/1997 «Ασφαλιστική σύμβαση κ.λ.π.». Αντίθετα, στο κάτω μέρος της πρώτης σελίδας του ασφαλιστηρίου, με πολύ μικρά γράμματα (ψιλά γράμματα), κατά πολύ μικρότερα από αυτά του υπόλοιπου κειμένου της πρώτης σελίδας του ασφαλιστηρίου, αναγράφεται στο τελευταίο εδάφιο του 1ου όρου του ασφαλιστηρίου η φράση: «Εφιστάται η προσοχή του λήπτη της ασφάλισης στους όρους αυτούς και ιδιαίτερα στις εξαιρέσεις από τις ασφαλιστικές καλύψεις». Όμως, ο ανωτέρω όρος εξαίρεσης της εναγόμενης ασφαλιστικής εταιρείας από την ασφαλιστική κάλυψη, ως προπαρασκευασμένος έντυπος γενικός όρος συναλλαγών του ασφαλιστηρίου συμβολαίου, ήτοι όρος που έχει διατυπωθεί εκ των προτέρων για απεριόριστο αριθμό μελλοντικών συμβάσεων, αφού ληφθούν υπόψη η φύση και ο σκοπός της εν λόγω ασφάλισης καθώς και τα δικαιώματα, οι υποχρεώσεις και τα συμφέροντα του ασφαλισμένου και της ασφαλιστικής εταιρείας, σύμφωνα και με τις αρχές της καλής πίστης και των χρηστών συναλλακτικών ηθών, κρίνεται κατά τις διατάξεις των άρθρων 281 ΑΚ και 2 § § 1 και 6 του Ν. 2251/1994 «περί προστασίας των καταναλωτών», σχετικά με τις καταχρηστικές ρήτρες των συμβάσεων με καταναλωτές, ότι είναι καταχρηστικός και επομένως άκυρος.

Είναι δε καταχρηστικός ο όρος αυτός ως εξαίρεση ασφαλιστικής κάλυψης, διότι, ενώ περιορίζει θεμελιώδη δικαιώματα του ενάγοντος, που προκύπτουν από τη φύση της άνω σύμβασης και οδηγούν σε διακινδύνευση του κύριου σκοπού της, που ήταν η κάλυψη των ιδίων ζημιών του ασφαλισμένου οχήματος, δεν είχε γίνει ρητή επισήμανση αυτού (όρου), κατά την κατάρτιση της ένδικης σύμβασης και ο ενάγων τον εν λόγω όρο τον αγνοούσε, χωρίς υπαιτιότητά του, δεδομένου ότι, σύμφωνα με τα διδάγματα της κοινής πείρας και λογικής, η οδήγηση ενός οχήματος της κατηγορίας του ασφαλισμένου (ΙΧΕ αυτοκινήτου, 1596 cc) από άτομο άνω των 23 ετών, που ήταν ο ίδιος κατά το χρόνο κατάρτισης της ένδικης σύμβασης και 24 και πλέον ετών, που ήταν κατά το χρόνο επέλευσης της ασφαλιστικής περίπτωσης, δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι ενέχει σημαντική επίταση του ασφαλιστικού κινδύνου, τέτοια που να θεμελιώνει ολική απαλλαγή της ασφαλιστικής εταιρείας από την ευθύνη της για την ασφαλιστική κάλυψη του ασφαλισμένου οχήματος από τον κίνδυνο ιδίων ζημιών, λαμβανομένου υπόψη και του ότι η άδεια ικανότητας οδήγησης οχημάτων της κατηγορίας του άνω ασφαλισμένου ΙΧΕ αυτοκινήτου μπορεί να αποκτηθεί από την ηλικία των 18 ετών, ο ίδιος δε την είχε αποκτήσει από το έτος 2003, ήτοι σε ηλικία 19 ετών. Εξάλλου, μολονότι ήταν ο ίδιος ο ενάγων αντισυμβαλλόμενος της εναγόμενης ασφαλιστικής εταιρείας και από τα προσκομισθέντα, κατά την κατάρτιση της ένδικης σύμβασης ασφάλισης, δικαιολογητικά, μεταξύ των οποίων και η άδειά του ικανότητας οδήγησης, καθίστατο σαφές, ότι θα οδηγούσε ο ίδιος ή και ο ίδιος το ασφαλισμένο όχημα, ιδιοκτησίας  του, δεν του επισημάνθηκε από τα αρμόδια όργανα της εναγομένης η ως άνω εξαίρεση από την ασφαλιστική κάλυψη κατά του κινδύνου των ιδίων ζημιών. Επομένως, η διατήρηση του ως άνω όρου σε ισχύ, θα είχε ως αποτέλεσμα την υπέρμετρη διατάραξη της ισορροπίας των δικαιωμάτων και υποχρεώσεων του ενάγοντος και της εναγόμενης ασφαλιστικής εταιρείας. Κατά συνέπεια, η προβληθείσα από την εναγόμενη ασφαλιστική εταιρεία ένσταση εξαίρεσής της από την ασφαλιστική κάλυψη, για το λόγο ότι ο ενάγων, κατά το χρόνο του ένδικου ατυχήματος, δεν είχε συμπληρώσει το 25ο έτος της ηλικίας του, πρέπει να απορριφθεί λόγω ακυρότητας, ως καταχρηστικού, του επικαλούμενου από αυτήν για την απαλλαγή της ως άνω όρου της ασφαλιστικής σύμβασης.

Κατά συνέπεια, ο ενάγων δικαιούται να λάβει ως ασφάλισμα από την εναγόμενη ασφαλιστική εταιρεία, λόγω επέλευσης του ασφαλιστικού κινδύνου, το σχετικό αγωγικό κονδύλιο, ύψους 7.886,38 ευρώ, που αποδείχτηκε ότι αποτελεί τις υλικές ζημιές του οχήματος.
 
* Η Αναστασία Μήλιου είναι δικηγόρος παρ’ έφέταις Αθηνών