Επί δέκα χρόνια, από τον Μάρτιο του 1999 έως και τον Σεπτέμβριο του 2009, υπήρξα αρχισυντάκτης στο ιστορικό τηλεοπτικό περιοδικό «Τηλέραμα», το πρώτο ελληνικό τηλεοπτικό περιοδικό. Αν και ποτέ δεν πήρα την ιδιότητα του τηλεκριτικού (η οποία μου ήταν κι εντελώς αδιάφορη), ωστόσο νομίζω ότι δικαιούμαι να έχω άποψη για την ελληνική τηλεόραση. Άποψη από τα «μέσα» και πίσω από τις κάμερες, σε αντίθεση με τους περισσότερους που την ξέρουν μόνο από τις οθόνες τους.
Η ελληνική ιδιωτική τηλεόραση ήταν, ιδιαίτερα στη «χρυσή» της εποχή, δηλαδή μετά το 2000 μέχρι και την αρχή της κρίσης, ένα παράδοξο πράγμα. Ξεκινάμε από τις μισθάρες! Όταν μιλάμε για μισθάρες, μιλάμε για 15 χιλιάδες ευρώ τον μήνα, 20 χιλιάδες ευρώ τον μήνα, 45 χιλιάδες ευρώ τον μήνα. Αυτές τις μισθάρες τις λάμβαναν όχι οι σταρ τηλεπαρουσιαστές, αυτοί έπαιρναν πολλά περισσότερα. Ήταν οι μισθάρες των στελεχών. Διευθυντών προγράμματος, διευθυντών ενημέρωσης, αρχισυντακτών, συμβούλων, παρασυμβούλων, μιλάμε για πολύ χρήμα.
Τρελό χρήμα. Και δεν ήταν λίγοι που «καθάριζαν» αυτά τα ποσά, ήταν πολλοί. Την ίδια ώρα που τα στελέχη των καναλιών ζούσαν με μισθούς Νέας Υόρκης στην Αθήνα, οι απλοί δημοσιογράφοι, οι ρεπόρτερ, οι τεχνικοί, οι «δούλοι» δηλαδή του συστήματος, ζούσαν με τους βασικούς μισθούς. Βεβαίως ως ιδιωτικές επιχειρήσεις έκαναν ό,τι ήθελαν και δικαίωμά τους. Δικαίωμά τους εάν τα χρήματα που σκόρπιζαν τα έβγαζαν κιόλας. Δεν τα έβγαζαν όμως και κάπως έτσι άρχισαν τα δάνεια.
Μια εύλογη απορία που είχαμε όσοι ασχολούμασταν με την τηλεόραση ήταν γιατί δίνουν αυτά τα λεφτά. Από ποια διαφημιστική πίτα «αντλούν» αυτά τα λεφτά. Θυμάμαι ότι από το 2005 λέγαμε ότι η αγορά δεν αντέχει περισσότερες από 4 πανελλαδικές άδειες. Αλλά, όπως αποκαλύφθηκε αργότερα, είχαν βρει και «άρμεγαν» άπλετο χρήμα από τις τράπεζες. Λογική απορία: Γιατί τα χρήματα αυτά, τα τεράστια ποσά, δεν διοχετεύτηκαν ποτέ για να έχουμε τουλάχιστον μια αξιοπρεπή τηλεόραση;
Ας πάμε στην ενημέρωση: Πόσα χρόνια έχετε να δείτε πολεμική ανταπόκριση από κάποιο μέτωπο στον κόσμο; Πριν πολλά χρόνια, κυρίως ο ANT1 και το MEGA, έστελναν πολεμικούς ανταποκριτές σε όλο τον κόσμο, να μεταδώσουν ειδήσεις πρωτογενείς. Νικόλας Βαφειάδης, Μαρία Καρχιλάκη, Γιώργος Γεωργιάδης, Κώστας Βαξεβάνης, Σωτήρης Δανέζης, κ.α., πάμπολλοι, κάποτε στέλνονταν στα πεδία των μαχών και μετέδιδαν ειδήσεις στο ελληνικό κοινό από την πρώτη γραμμή. Πολλοί από αυτούς βρέθηκαν αντιμέτωποι και με τον θάνατο.
Ύστερα οι καναλάρχες αποφάσισαν ότι δεν χρειάζεται να στέλνουν ανταποκριτές, έπαιρναν έτοιμα τα πλάνα και τις ειδήσεις από τα διεθνή πρακτορεία και μας «ενημέρωναν». Το πρώτο copy paste, πριν εμφανιστεί το διαδίκτυο. Όχι γιατί τους έλειπαν τα λεφτά, οι μισθάρες «έτρεχαν», αλλά σιγά τώρα, με την ενημέρωση του ελληνικού λαού θα ασχολούνταν;
Μετά χάθηκαν και τα εγχώρια ρεπορτάζ. Όταν μιλάω για ρεπορτάζ δεν εννοώ να πάνε να καλύψουν μια εκδήλωση, μια συνέντευξη Τύπου ή μια διαμαρτυρία. Εννοώ έρευνα, δημοσιογραφική, να αποκαλύψουν κάτι βρε αδελφέ. Και εκεί νεκροταφείο. Μπήκαν τα «παράθυρα» στις ζωές μας και ο σχολιασμός. Η δημοσιογραφία πήγε στην άκρη και άρχισε η προπαγάνδα.
Οχτώ τύποι σε ένα πάνελ, γύρω από τον παρουσιαστή, και ο καθένας να λέει το μακρύ και το κοντό του. Άπαντες λαλίστατες αυθεντίες. Ειδικά όταν έπρεπε να μας πείσουν για τους «μονόδρομους» των μνημονίων, ή για τα άλλα που είχαν «διαταχθεί». Καλοπληρωμένοι όλοι αυτοί. Θυμάμαι κάποτε μου έδιναν 1500 ευρώ να κάνω τον σχολιαστή μια φορά την εβδομάδα. Δεν πήγα. Αυτές οι επιλογές έγιναν πολύ πριν τα κανάλια αντιμετωπίσουν οικονομικά προβλήματα.
Δεν «έκοψαν» τη δημοσιογραφία γιατί «στοίχιζε», την έκοψαν γιατί απλά δεν ήθελαν δημοσιογραφία. Την ίδια ώρα έβλεπα, πάντα βλέπω, ξένα κανάλια και ζήλευα. Ρεπορτάζ, έρευνες, αποστολές, «ζωντανά» πράγματα, δημοσιογραφικά. Ακόμα κι εάν διαφωνείς με τη γραμμή του κάθε Μέσου, είναι Μέσο. Εδώ ήταν απλά κανάλια.
Κανάλια προπαγάνδας και δυσωδίας. Όλα αυτά τα κανάλια, να μην το ξεχάσουμε αυτό, ήταν παράνομα, ήταν «πειρατικά». Κάποια στιγμή είχαν πάρει «προσωρινές άδειες», όπως «προσωρινές άδειες» παίρνουν και οι καφετέριες. Αλλά δεν ήταν κανονικές άδειες και το σημαντικότερο, δεν τις είχαν πληρώσει. Διάφοροι «μάγκες», με πολιτικές πλάτες βεβαίως, άνοιγαν «τσαμπουκά» ένα κανάλι πάνω σε μια συχνότητα που καταλάμβαναν και εξέπεμπαν. Τα ίδια είχαν γίνει και με την ιδιωτική ραδιοφωνία εάν θυμάστε. Η «πειρατεία» ονομάστηκε ελεύθερη ραδιοφωνία και ελεύθερη τηλεόραση. «Ελεύθερη» από ποιους; Από το «κράτος». Μέχρι που έγιναν όλοι αυτοί το «κράτος».
Η ιδιωτική τηλεόραση δεν «σκότωσε» μόνο τη δημοσιογραφία μετατρέποντάς την σε προπαγάνδα σχολιαστών. Η ιδιωτική τηλεόραση πρωτίστως έστησε στα 10 μέτρα και εκτέλεσε τον πολιτισμό, την αισθητική, την προσπάθεια για κάτι καλύτερο. Όχι ότι ο πολιτισμός «ναφθαλίνη» της ΕΡΤ ήταν το πρότυπο αλλά έλεος. Από τα άχαρα ντοκιμαντέρ και την ξενέρωτη εκπαιδευτική τηλεόραση γίναμε όλοι Ρούλα! Γίναμε και Ελένη, γίναμε και 3-2-1, γίναμε και τσαούσες, γίναμε και ματάκηδες με τα ριάλιτι, βάλαμε και το κουτσομπολιό στη ζωή μας.
Εκείνο το ALTER το θυμάστε; Το STAR στα καλύτερά του; Το δράμα του ενός, οι απιστίες του άλλου, χιλιάδες τηλεοπτικές ώρες για τη Γιουροβίζιον! Ξανά έλεος. Ένα ολόκληρο έθνος ασχολιόταν με τη Γιουρβίζιον. Η Γιουροβίζιον, αυτό το γελοίο πανηγυράκι, είχε γίνει εθνική υπόθεση και εδώ -δυστυχώς- με τη συνενοχή στην κοπρίλα και της ΕΡΤ. Που αντί να κάνει τη δουλειά της, να γίνει σαν το BBC, ήθελε να μοιάσει στο ALTER στα καλύτερά του. Η τηλεόραση, δηλαδή οι καναλάρχες, έκαναν μια επιλογή. Και την εξετέλεσαν τέλεια.
Σανό, καφρίλα, χυδαιότητα, βλακεία και αποβλάκωση. Όποιος απορεί για τα αντανακλαστικά του ελληνικού λαού σε διάφορα που υφίσταται ας αναλογιστεί για μια στιγμή αυτός ο λαός πόση Ρούλα -και κάθε Ρούλα- έχει φάει στη μάπα, πόση Λαμπίρη και Τατιάνα και Δρούζα, πόση σαχλαμάρα. Πάλι καλά… Ο ελληνικός λαός έμαθε επίσης, από την ιδιωτική τηλεόραση, τα λατινοαμερικανικά σίριαλ και τα τούρκικα. Ειδικά τα τούρκικα, που είναι απαγορευμένα σε πολλές αραβικές χώρες ως «προπαγανδιστικά», εδώ τα «ρουφούσαμε». Μέχρι και την ιστορία του Σουλεϊμάν του Μεγαλοπρεπή μάθαμε, που έσφαζε Έλληνες.
Ούτε σκέψη να γίνει ένα σίριαλ για τον Κωνσταντίνο Παλαιολόγο. «Κιτς», «παλιακό», θα σου απαντούσαν τα λάιφστάιλ στελέχη των καναλιών, συνήθως κάτι βλαχάρες, οι ίδιοι όμως σου έδιναν «Σουλεϊμάν». Γιατί το τούρκικο είναι «τρέντι», το ελληνικό είναι «εθνικισμός» και πάει λέγοντας. Όλα αυτά τα σκ@τά τα φάγαμε. Θυμάμαι, τώρα που σας τα γράφω, τις «χρυσές» εποχές της τηλεόρασης και γελάω πικρά. Τα λαμπερά πάρτι, το λάιφστάιλ της ψωροκώσταινας, τα χρήματα, τις βίζιτες, τα «κοσμικά», τα αγόρια και τα κορίτσια που ήταν «έτοιμα για όλα» αρκεί να έκαναν καριέρα.
Τα περισσότερα από αυτά τα «αναρριχητικά», όπως τα αποκαλούσαμε, τα «έκαναν όλα» αλλά στο τέλος δεν έκαναν απαραίτητα και καριέρα. Η καριέρα απαιτεί κι ένα ταλέντο, είτε με την αξία – είτε με τη λαμογιά, το ταλέντο είναι προϋπόθεση. Πάμε και στα σίριαλ. Έχετε δει αμερικανικά σίριαλ; Σας έχει κάνει εντύπωση πόσο ωραία γυρισμένα είναι; Ακόμα και τα τούρκικα, έχουν μια κινηματογραφική προσέγγιση.
Εδώ τα σίριαλ μας όλα ήταν «οπτικής» βιντεοκασέτας. Δεν κατάλαβα ποτέ γιατί θεωρούσαμε σπουδαίους σκηνοθέτες όλους αυτούς που γύριζαν αυτές τις αηδίες; Αηδίες σκηνοθετικά θέλω να πω. Για τα σενάρια οι κρίσεις είναι υποκειμενικές. Και μην νομίζετε ότι δεν έπαιρναν λεφτά. Εκεί να δείτε λεφτά. 80.000 το επεισόδιο, μάλιστα, υπερπαραγωγές. Αλλά που να περισσέψουν χρήματα για λίγη «ποιότητα» στο γύρισμα όταν το μπάτζετ του επεισοδίου «μοιραζόταν» στους σταρ και τους σιτάρ. Όλα ήταν B-MOVIES, αλλά εμείς τα θεωρούσαμε ωραία. Πρωταγωνιστές που έπαιρναν πέντε χιλιάδες το επεισόδιο και παραπάνω. Δηλαδή, 20 με 25 χιλιάδες τον μήνα.
Είπαμε, μισθοί Νέας Υόρκης στην Αθήνα. «Μεγαλεία», μεγάλο πάρτι, πάρε κόσμε. Και ποιος τα πλήρωνε όλα αυτά; Η διαφημιστική πίτα; Εδώ γελάνε και οι ρέγκες. Ποια διαφημιστική πίτα; Μάθαμε αργότερα ότι ήταν οι τράπεζες, δηλαδή εμείς. Γιατί εμείς χρεωθήκαμε τελικά για τις τράπεζες, το γνωρίζετε αυτό. Όλα αυτά τα χρόνια της ελληνικής ιδιωτικής τηλεόρασης ψάχνω να βρω πόσα ντοκιμαντέρ γυρίστηκαν από την ιδιωτική τηλεόραση. Θυμάμαι ένα που είχε κάνει κάποτε το MEGA, σε συνεργασία με κάτι Γάλλους, και εκείνο του ΣΚΑΪ με τον Τατσόπουλο και τις «περίεργες» θεωρίες περί 1821. Εάν κάποιος θυμάται και κανένα ακόμα, ας το προσθέσει στα σχόλια. Δεν θεωρώ ότι είχαμε την τηλεόραση που μας άξιζε. Είμαι βέβαιος όμως ότι είχαμε την τηλεόραση που ήθελαν να μας κάνει σαν τα μούτρα της. Και σε μεγάλο βαθμό το κατάφεραν.
Πάμε τώρα στον διαγωνισμό για τις πανελλαδικές άδειες. Το MEGA έχει χρεοκοπήσει από τα αφεντικά του και αυτό δεν έχει καμία απολύτως σχέση με την κυβέρνηση. Ή μάλλον έχει μία. Έπαψε να κάνει η κυβέρνηση τα «στραβά μάτια» στην ασυδοσία γύρω από το MEGA. Ο ΣΚΑΪ πήρε άδεια όπως και ο ΑΝΤ1. Δύο παραδοσιακά δεξιά κανάλια. Δεν είναι της ίδιας δεξιάς, ο ΣΚΑΪ είναι της ανάλαφρης νεοφιλελέ, ο ANT1 είναι πιο παραδοσιακός, αλλά είναι δύο δεξιά κανάλια.
Την άλλη άδεια την πήρε ο Μαρινάκης, που έχει ήδη μια δεξιά εφημερίδα, μια δεξιά ιστοσελίδα και ένα δεξιό ραδιοφωνικό σταθμό. Πήρε και μια άδεια ο Καλογρίτσας, που δεν είναι δεξιός. Δηλαδή, στα τέσσερα κανάλια πανελλαδικής εμβέλειας τα τρία είναι δεξιά. Σε αυτό εάν υπάρχουν αντιρρήσεις στα σχόλια από κάτω. Δεν πήρε άδεια ο Βαρδινογιάννης.
Η οικογένεια Βαρδινογιάννη είναι η ισχυρότερη οικογένεια στη χώρα. Εάν ήθελε πάση θυσία την άδεια θα την «χτύπαγε». Δεν πήρε άδεια ο ALPHA. Πρόσφερε, λέει, 61 εκ. αλλά ο διαγωνισμός ήταν «ρουλέτα». Από τον ALPHA κάνει εκπομπή ο Λάκης Λαζόπουλος που αγαπά την κυβέρνηση.
Έχει ξεκινήσει μία ιστορία για τους εργαζομένους που θα απολυθούν. Εγώ βλέπω δύο κανάλια που δεν πήραν πανελλαδική άδεια (μπορούν να πάρουν τοπική ή θεματική και να εκπέμπουν πανελλαδικά και παγκόσμια μέσω NOVA ή OTE TV) και δύο καινούργια κανάλια που θα ανοίξουν. Εάν οι καναλάρχες των δύο τα κλείσουν, μην θέλοντας ή μην μπορώντας να αγοράσουν καμία άδεια, οι εργαζόμενοι μπορούν να απορροφηθούν στα δύο καινούργια. Αλλά κανάλι τζάμπα δεν μπορεί να έχει κανείς. Απλά πράγματα. Ο εκβιασμός που «παίζει» -όπως τον καταλαβαίνω- είναι ότι ή θα εκπέμπω τζάμπα, όπως έκανα μέχρι σήμερα, ή θα κλείσω και θα μείνουν άνεργοι οι εργαζόμενοι.
Σε πρώτη φάση οι καναλάρχες, που θεωρούν ακριβές τις άδειες εκεί που έφτασαν, ας παραπονεθούν στον Αλαφούζο που με την προσφορά του «εκτίναξε» την τιμή και την πήγε στα ύψη. Γράφουν διάφοροι και συγκρίνουν το μαύρο της ΕΡΤ με το φημολογούμενο μαύρο σε ALPHA και STAR. Είναι το ίδιο πράγμα; Η ΕΡΤ είναι η δημόσια τηλεόραση, εργαλείο εθνικής ενημέρωσης και επικοινωνίας και πολιτισμικός βραχίονας, τα ιδιωτικά κανάλια είναι τα παραπάνω που περιέγραψα. Να σταθούμε όμως για μια στιγμή σε κάποιες «λεπτομέρειες». Εάν ο ALPHA δεν έχει αρκετά λεφτά για πανελλαδική άδεια ή εάν η οικογένεια Βαρδινογιάννη δεν ήθελε να πληρώσει ένα τέτοιο ποσό για άδεια, φταίει η κυβέρνηση;
Ξαναρωτάω: τζάμπα είναι οι άδειες; Από ό,τι φάνηκε όχι. Είναι αστρονομικά τα ποσά που δόθηκαν για τις άδειες; Βεβαίως ναι. Αλλά επειδή δεν μπορώ την επιλεκτική ή την καθόλου μνήμη, τον ALPHA τον θυμάστε όταν πουλήθηκε στους Γερμανούς (2008) πόσος κόσμος απολύθηκε; Κι έγιναν κι άλλες απολύσεις, το 2012, ομαδικές, σε όσους αρνήθηκαν να δεχτούν μείωση μισθού. Τότε γιατί όλες αυτές (υπάρχει λόγος που λέω «αυτές»), οι «έξαλλες» νεοφιλελέ, δεν καλούσαν σε διαδηλώσεις και πορείες, για τους εργαζόμενους του ALPHA; Διότι δεν τους ένοιαζε μία. Τώρα τους νοιάζει το μαύρο και οι απολύσεις. Για τις απολύσεις όλοι νοιαζόμαστε. Για το μαύρο του ALPHA όσοι θα τους λείψει η Ελένη και η Σπυροπούλου. Η Ελένη βεβαίως άστεγη δεν θα μείνει ποτέ, ακόμα κι εάν κλείσει ο ALPHA, η Σπυροπούλου πάλι δεν ξέρω τι θα κάνει. Το «μαύρο» στο ALTER το θυμάστε; Πόσο αγωνίστηκαν οι εργαζόμενοι του ALTER; Τους συμπαραστάθηκε κανείς; Εννοώ από τις «έξαλλες» που τώρα θέλουν να συμπαρασταθούν στο Star και στον ALPHA.
Απολύσεις τα τελευταία χρόνια έγιναν στον ANT1 και στο MEGA. Το MEGA δεν σώθηκε, το βύθισαν τα αφεντικά του, ο ANT1 όμως από ό,τι φάνηκε είχε 75.000.000 ευρώ για να αγοράσει άδεια. Εάν είχε τόσα, τόσο κόσμο γιατί τον απέλυσε; Τι χαζά ρωτάω, το ξέρω… Αλλά και ο ΣΚΑΪ, πόσο κόσμο έχει απολύσει; Βρήκε όμως 43.600.000. Και όσους δεν έχει απολύσει τους έχει «κόψει και ράψει» τους μισθούς εδώ και πάρα πολύ καιρό.
Προσωπικά συνεχίζω να μην καταλαβαίνω τα παράδοξα της ελληνικής ιδιωτικής τηλεόρασης. Δεν ξέρω που τα βρήκαν τα λεφτά ή που νομίζουν ότι θα τα βρουν, αλλά αυτοί οι τύποι με αυτά τα λεφτά έστειλαν εκατοντάδες ανθρώπους στην ανεργία τα προηγούμενα χρόνια. Τώρα, όσοι από αυτούς δεν πήραν άδεια, θέλουν να συνεχίσουν να εκπέμπουν τζάμπα «για να μην χάσουν τις δουλειές τους οι εργαζόμενοι».
Βάζουν μπροστά τους εργαζόμενους. Τους λέω -εάν τόσο νοιάζονται για τους εργαζόμενους- να πάρουν μια τοπική άδεια και όλα μια χαρά θα είναι.
Απλά πράγματα.
ΠΗΓΗ
Πώς η ιδιωτική τηλεόραση σκότωσε τη δημοσιογραφία
