Μια εβδομάδα περίπου μετά τις Αμερικανικές εκλογές στην Ευρώπη η αμηχανία έχει διαδεχτεί την αρχική έκπληξη. Δεν είναι δύσκολο να γίνει κατανοητό γιατί συμβαίνει αυτό. Στην περίπτωση που το αποτέλεσμα των εκλογών ήταν διαφορετικό, όπως αρχικά τουλάχιστον αναμενόταν θα είχαμε μια ομαλή μετάβαση από μια Κυβέρνηση Ομπάμα σε μια Κυβέρνηση Κλίντον της οποίας οι βασικές πολιτικές προθέσεις θα ήταν γνωστές εκ των πρότερων. Χωρίς διάθεση υποβάθμισης των, υπαρκτών, διαφορών μεταξύ ΗΠΑ και ΕΕ, μια Κυβέρνηση Κλίντον θα μοιραζόταν με τις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες μια κοινή αντίληψη περί ατλαντικής συνεργασίας και διακυβέρνησης.
Επιπρόσθετη ανησυχία προκαλεί το γεγονός ότι η διεθνής συγκυρία δεν είναι ομαλή. Σχεδόν σε όλες τις περιοχές του πλανήτη επικρατεί αναταραχή. Η Ρωσία, η Κίνα, οι χώρες του κόλπου, η ΕΕ αλλά και οι ίδιες οι Ηνωμένες Πολιτείες βρίσκονται ενώπιων στρατηγικών διλημμάτων.
Μπαίνουμε σε μια περίοδο απομονωτισμού για την Αμερικανική εξωτερική πολιτική; Πιθανότατα ναι! Η προεδρία του κ. Τράμπ φαίνεται ότι θα ταυτιστεί με μια σημαντική επιτάχυνση και ενίσχυση αυτής της τάσης: μικρότερη οικονομική και στρατιωτική βοήθεια σε τρίτες χώρες, λιγότερες πολιτικές πρωτοβουλίες σε διεθνές επίπεδο. Δεν μπορούμε όμως να την ταυτίζουμε με την στρατηγική του Προέδρου Ομπάμα, ο οποίος ενώ μείωσε σημαντικά τις στρατιωτικές παρεμβάσεις των ΗΠΑ, είχε σημαντική παρουσία σε όλες τις διεθνείς συμφωνίες πχ COP21.
Πως θα διαχειρισθούν τον κ. Τράμπ η Ευρώπη αλλά και οι περιφερειακές δυνάμεις τους πλανήτη; Η αίσθηση μου είναι ότι θα περιμένουν μέχρι να αποκτήσουν μια περισσότερο ξεκάθαρη αντίληψη για το τι πρεσβεύει και το τι ακριβώς σκοπεύει να κάνει ο νέος Αμερικανός Πρόεδρος. Μέχρι να αποσαφηνιστούν βασικές πολιτικές επιλογές κανείς δεν θα βιαστεί να βγάλει κάποιο συμπέρασμα ή να αναλάβει πρωτοβουλίες. Σε κάποια στιγμή όμως σίγουρα τα γεγονότα θα επιβάλουν την ανάγκη υιοθέτησης αποφάσεων. Πως θα μπορούσε να αντιδράσει ο κ. Τραμπ σε μία ενδεχόμενη τρομοκρατική επίθεση του Ισλαμικού Κράτους; Κανείς δεν μπορεί να είναι βέβαιος. Πέρα από τα θέματα διεθνών σχέσεων και ασφάλειας, πολλές από τις εξαγγελίες του κ. Τράμπ είναι ασύμβατες με ευρωπαϊκές πολιτικές και προτιμήσεις.
Την προηγούμενη εβδομάδα βρέθηκα στην Κοπεγχάγη ως προσκεκλημένος του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος. Μεταξύ των συνομιλητών μου, η ανησυχία ήταν διάχυτη για μια σειρά από εκφρασμένες θέσεις του νέου Αμερικανού Προέδρου: από την δήλωση του ότι οι ΗΠΑ πρέπει να αποσυρθούν από την Συμφωνία του Παρισιού για το Κλίμα μέχρι την αμφισβήτηση του φαινομένου του θερμοκηπίου, ο κ. Τράμπ φαίνεται να έχει σχεδόν μηδενική διάθεση προστασίας του περιβάλλοντος.
Υπάρχει ένας ακόμα παράγοντας προβληματισμού. Ο κ. Τράμπ έχει, κατά την διάρκεια της προεκλογικής περιόδου, ανακοινώσει ένα δημοσιονομικά επεκτατικό πρόγραμμα. Μεταξύ άλλων, υπόσχεται γενναίες φοροαπαλλαγές, αύξηση στις αμυντικές δαπάνες και ένα γιγάντιο πρόγραμμα ανακατασκευής εθνικών υποδομών. Όλα αυτά απατούν χρήματα, πάρα πολλά χρήματα ακόμα και για τα δεδομένα των ΗΠΑ. Από τη στιγμή που δεν υπάρχει πλεόνασμα και δεν θα μπορούν να χρηματοδοτηθούν μέσω φόρων θα πρέπει αναγκαστικά να χρηματοδοτηθούν μέσω δανεισμού. Το επίπεδο δανεισμού των ΗΠΑ είναι ήδη σε αστρονομικά επίπεδα και δεν φαίνονται στον ορίζοντα τάσεις αποκλιμάκωσης.
Το πιθανότερο είναι λοιπόν ότι θα υπάρξουν πληθωριστικές πιέσεις και αύξηση των επιτοκίων του δολαρίου. Αυτό σημαίνει ότι θα υπάρξουν σημαντικές ανακατατάξεις στις παγκόσμιες χρηματαγορές και μεταφορά επενδυτικών κεφαλαίων προς τις ΗΠΑ. Πως θα επηρεαστεί η Ευρωπαϊκή οικονομία ειδικά σε μια περίοδο όπου η μακροπρόθεσμη τάση είναι για πτώση του Ευρώ σε σχέση με το δολάριο; Κανείς δεν μπορεί να ξέρει ακριβώς. Το μόνο σίγουρο είναι ότι πολλά θα εξαρτηθούν από τα τις πολιτικές που θα επιλέξει να εφαρμόσει ο νέος Πρόεδρος και όχι, από τις προεκλογικές εξαγγελίες του.