Βορειοδυτικά από το Άργος, εκεί που τελειώνει η πόλη, υπάρχουν δύο λόφοι. Δεξιά, προς τα ΒΑ, είναι ο λόφος της Ασπίδος και στα ΒΔ, ο πιο ψηλός από τους δύο (289 μ.), είναι ο λόφος της Λάρισας όπου βρίσκεται το κάστρο. Και στο λόφο της Ασπίδος υπάρχει αρχαίο κάστρο ερείπια του οποίου σώζονται στο βόρειο και στο ανατολικό μέρος. Τα δύο κάστρα ενώνονταν με τείχη για την προστασία της πόλης του Άργους κατά την αρχαιότητα.
Το κάστρο είναι γνωστό ως Κάστρο του Άργους ή Κάστρο της Λάρισας. Οι πρώτοι που εποίκισαν το Άργος ήταν οι Πελασγοί και η ονομασία «Λάρισα» είναι πελασγική και σημαίνει ακρόπολη. Πρόκειται για ένα από τα παλαιότερα και πιο ιστορικά κάστρα στην Ελλάδα, στο οποίο συμπυκνώνεται η ιστορία των οχυρώσεων όλων των περιόδων, αφού η τοποθεσία είχε οχυρωθεί ήδη από τους προϊστορικούς χρόνους, η οριστική διαμόρφωση του κάστρου έγινε από τους Φράγκους και η χρήση του σταμάτησε με το τέλος του β παγκοσμίου πολέμου.
Ιστορία
Σύμφωνα με τον «Καστρολόγο» το κάστρο οικοδομήθηκε κατά τους προϊστορικούς χρόνους. Η βάση του σε ορισμένα σημεία έχει ογκόλιθους, που μας θυμίζουν τα κυκλώπεια τείχη. Τον 5ο και 6ο αι. π.Χ. οι Αργείοι επισκεύασαν και συμπλήρωσαν το τείχος, ακολουθώντας τα παλαιότερα ίχνη. Σημαντικά τμήματα της εποχής εκείνης σώζονται στο βόρειο και δυτικό τμήμα.
Τον 10ο αι. μ.Χ. κτίστηκε το μεσαιωνικό κάστρο και υπήρξε για τους Βυζαντινούς από τις πιο σημαντικές οχυρώσεις στην Πελοπόννησο. Το 1203 περιήλθε στη δικαιοδοσία του άρχοντα του Ναυπλίου Λέοντα Σγουρού.
Μετά την άλωση του 1204, το κάστρο άντεξε μέχρι το 2012 οπότε κυριεύτηκε από τον Othon de la Roche, τον Φράγκο ευγενή (Βουργουνδός για την ακρίβεια) στον οποίο είχε παραχωρηθεί το Δουκάτο των Αθηνών. Οι Φράγκοι την περίοδο εκείνη, μέσα στον 13ο αιώνα, ανακατασκεύασαν το κάστρο και του έδωσαν τη σημερινή του μορφή.
Το κάστρο παρέμεινε φράγκικο και μετά την εκδίωξη των Λατίνων από το θρόνο της Κωνσταντινούπολης, ενώ γλύτωσε και από τους Καταλανούς που κατέλαβαν το Δουκάτο των Αθηνών. Το 1388 πουλήθηκε στους Ενετούς από την Maria d’Enghei, βασίλισσα της Νάπολης. Αλλά πρόλαβε και τους το άρπαξε ο Θεόδωρος Παλαιλόγος, δεσπότης του Μυστρά για να τους το πουλήσει ο ίδιος το 1394.
Οι Ενετοί κράτησαν το κάστρο μέχρι το 1463 οπότε έπεσε στα χέρια των Οθωμανών. Οι Τούρκοι παρέμειναν κυρίαρχοι μέχρι το 1822, με ένα μικρό διάλειμμα στο διάστημα 1686-1715 όταν επέστρεψαν για λίγο οι Βενετσιάνοι υπό τον Μοροζίνι.
Στα χρόνια της Ελληνικής Επανάστασης, όταν έφτασε στο Άργος η μεγάλη στρατιά του Δράμαλη, ο Κολοκοτρώνης έκρινε ότι έπρεπε οι Έλληνες να καταλάβουν το κάστρο, για να απασχολήσουν τον εχθρό και να κερδίσουν πολύτιμο χρόνο. Ο Κολοκοτρώνης έστειλε αρχικά 100 επίλεκτους άντρες, στους οποίους προστέθηκαν αργότερα κι άλλοι κι έγιναν 700. Αρχηγός τους ήταν ο Δημ. Υψηλάντης, ο οποίος έδωσε δείγμα της δοικητικής του ικανότητας.
Οι Έλληνες κράτησαν το κάστρο μέχρι τις 24 Ιουλίου του 1822 και κατόρθωσαν να διαφύγουν ύστερα από αντιπερισπασμό, που προκάλεσαν στον εχθρό οι Έλληνες του στρατοπέδου των Μύλων. Ο μύθος μάλιστα θέλει να διέφυγαν από στοές, εκτός απ έναν που τον είχε πάρει ο ύπνος. Αυτός μόλις είδε τους τούρκους να μπαίνουν στο κάστρο, άρχισε να παρασταίνει τον τρελό κι έτσι διέφυγε τον κίνδυνο να τον σκοτώσουν αφού οι μουσουλμάνοι θεωρούσαν τους τρελούς ιερούς. Οι αγωνιστές είχαν κατορθώσει να καθυστερήσουν τον εχθρό 15 περίπου μέρες, που ήταν πολύτιμος χρόνος για την οργάνωσή τους και το θρίαμβο στα Δερβενάκια μετά από δύο μέρες.
Αρχιτεκτονικά Στοιχεία
Το κάστρο έχει δύο περιβόλους· τον εξωτερικό, μήκους 200 μ., και τον εσωτερικό, μήκους 70 περίπου μέτρων. Στον εσωτερικό χώρο υπήρχε ναός του Λαρισαίου Διός και της Αθηνάς Πολιάδος (Παυσ. ΙΙ, 24,3), όπου ο Διομήδης τοποθέτησε το ξόανο της Αθηνάς που άρπαξε απ τα χέρια του Οδυσσέα, φέρνοντάς το ως ιερό λάφυρο απ την Τρία. Επίσης, υπήρχε σταυρεπίστεγη εκκλησία του 12ου αιώνα Σώθηκε η κτητορική της επιγραφή με το όνομα του επισκόπου Νικήτα, η οποία φυλάσσεται στις αποθήκες του μουσείου Άργους.
Για την κατασκευή της εκκλησίας χρησιμοποιήθηκε οικοδομικό υλικό της αρχαίας εποχής. Αλλά και σε πολλά ακόμη σημεία της τοιχοποιίας του κάστρου ο επισκέπτης μπορεί να διακρίνει ενσωματωμένα αρχιτεκτονικά μέλη.
Από μακριά το κάστρο, με τους μεγάλους πύργους και τα ψηλά τείχη, φαίνεται επιβλητικό και δημιουργεί την εντύπωση ότι είναι σε καλή κατάσταση. Από κοντά τα πράγματα ήταν μέχρι πρότινος απογοητευτικά, δεδομένου ότι επικρατούσε μια εικόνα εγκατάλειψης. Σήμερα όμως τα πράγματα έχουν αλλάξει αρκετά και βελτιώνονται χάρη στην πολύ καλή δουλειά των παιδιών που εργάζονται για την αποκατάστασή του και των αρχαιολόγων φυσικά. Ήδη τα μεσαία τείχη έχουν αναδειχθεί και η είσοδος έχει καθαριστεί από μπάζα και χώματα. Μάλιστα η χαρά των αρχαιολόγων ήταν τέτοια, όταν κάτω από μπάζα, αποκαλύφτηκε η πύλη που ένωνε το έξω τείχος με το μεσαίο. Μεγάλο ενδιαφέρον έχουν και οι πύργοι, άλλοι πολύγωνοι, άλλοι κυκλικοί κι άλλοι παραλληλόγραμμοι φανερώνουν τις διαφορετικές οχυρωματικές εποχές και προτιμήσεις. Οι χώροι διαμορφώνονται, ενώ γίνονται και οι αναγκαίες στερεωτικές εργασίες. Το πρόγραμμα συντήρησης και ανάδειξής του Κάστρου Λάρισας του Άργους έχει ξεκινήσει μέσω του προγράμματος ΕΣΠΑ με προϋπολογισμό 945.000 ευρώ.