ΥΠΟΒΑΘΡΟ
Ο ιός του μεταδίδεται κυρίως από τσιμπήματα μολυσμένων εντόμων. Μια πολύ μικρή αναλογία προσβολών έχει συμβεί από μεταμόσχευση οργάνων και μετάγγιση αίματος. Δεν έχει αναφερθεί ως σήμερα περιστατικό μετάδοσης από άνθρωπο σε άνθρωπο, όπως επίσης ούτε μετάδοση σε ιατρικό η νοσηλευτικό προσωπικό.
Η μόλυνση στο 80% των ανθρώπων που προσβάλλονται είναι ασυμπτωματική. Στο 20% των προσβεβλημένων εμφανίζεται πυρετός, πονοκέφαλοι, πόνοι στο σώμα, ναυτία, έμετοι ενώ σε ορισμένους συνυπάρχουν εξανθήματα και διόγκωση λεμφαδένων. Στις σοβαρές εκδηλώσεις της ασθένειας (εγκεφαλίτιδα, μηνιγγίτιδα, πολιομυελίτιδα του Δυτικού Νείλου ) εμφανίζονται βαριά συμπτώματα προσβολής του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος. Εκτιμάται ότι ένα στα 150 περιστατικά θα εμφανίσει την ασθένεια στην πλέον σοβαρή εκδοχή της. Αυτή η εκδοχή μπορεί να εμφανιστεί ανεξάρτητα από την ηλικία του ασθενούς. Εν τούτοις οι ασθενείς ηλικίας άνω των 50 ετών και οι ανοσοκατασταλμένοι θεωρούνται πλέον ευαίσθητοι. Η διάγνωση πιστοποιείται και οριστικοποιείται από ειδικές εξετάσεις. Τα στοιχεία αντλούνται από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας και κατά τεκμήριο είναι έγκυρα.
ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΚΑΙ ΑΠΟΤΡΟΠΗ
Με δεδομένη την απουσία εμβολίου προστασίας για τον άνθρωπο η αύξηση της επαγρύπνησης, ο προσανατολισμός στους παράγοντες κινδύνου, η διδασκαλία και επικοινωνία των μέτρων που μειώνουν την έκθεση στον ιό αποτελούν τους ενδεδειγμένους τρόπους προστασίας. Οι κατευθύνσεις δράσης πρέπει να κινούνται κατά μήκος τριών αξόνων.
Πρώτα πρέπει να περιοριστεί ο κίνδυνος με μέτρα προστασίας ατομικά και επιπέδου κοινότητας. Η χρήση εντομοαπωθητικών, σίτας σε πόρτες και παράθυρα, προστατευτικά καλύμματα κρεβατιών, ανοιχτόχρωμα ρούχα, που καλύπτουν το μεγαλύτερο μέρος του σώματος, κλιματιστικά και ανεμιστήρες, αποφυγή εξωτερικών δραστηριοτήτων τις ώρες αιχμής για επιθέσεις από έντομα, καταστροφή εστιών αναπαραγωγής κουνουπιών (π.χ. στάσιμα νερά).
Δεύτερος άξονας η μείωση του κινδύνου μετάδοσης του ιού από άρρωστα ζώα. Γάντια και προστατευτικές στολές σε όσους έρχονται σε επαφή με προσβεβλημένα ζώα καθώς και σε όσους συμμετέχουν σε διαδικασίες εξέτασης η θανάτωσης τους.
Ο τρίτος άξονας αφορά μέτρα που σχετίζονται με τη μετάγγιση αίματος και τη μεταμόσχευση οργάνων. Αυτά τα μέτρα λαμβάνονται μετά από επιδημιολογική εκτίμηση στην περιοχή που εμφανίσθηκαν κρούσματα του ιού.
ΑΠΟ ΤΟ ΧΘΕΣ ΣΤΟ ΑΥΡΙΟ ΜΕ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
Το 2011 είχαν εμφανισθεί, πιστοποιημένα εργαστηριακά, κρούσματα του ιού του Δυτικού Νείλου σε χώρες της Ευρώπης μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα. Στη χώρα μας είχαν εμφανιστεί τα περισσότερα από αυτά (22 περιστατικά). Οι υψηλές θερμοκρασίες και οι ισχυρές βροχοπτώσεις της περιόδου εκείνης είχαν θεωρηθεί ότι οδήγησαν σε αύξηση του πληθυσμού των ειδών των κουνουπιών που θεωρούνται υπεύθυνα για τη μετάδοση του.
Η συστηματική ενημέρωση (χωρίς ανάλωση σε άσκοπες επικοινωνιακές και ανούσιες αντιπαραθέσεις όσο υπάρχει το πρόβλημα) των πολιτών είναι το ισχυρότερο όπλο προστασίας. Παρά το ότι ζούμε στην εποχή της επικοινωνίας είναι βέβαιο ότι υπάρχουν άνθρωποι, κυρίως οι ασχολούμενοι με την κτηνοτροφία , που εργάζονται από την ανατολή του ήλιου ως τη δύση του κι αν δεν ‘περπατήσει’ η πληροφορία μέχρι την πόρτα τους δεν πρόκειται να τη μάθουν ποτέ.
Ο κύκλος του ιού διαρκεί έως 14 ημέρες. Είναι επομένως ιδιαίτερα σημαντική η διάχυση των πληροφοριών ώστε να χαράσσεται η σωστή στρατηγική και να μην εφησυχάσουμε πρόωρα.
Η καταστροφή των πιθανών εστιών αναπαραγωγής των κουνουπιών είναι άμεσης προτεραιότητας των αρμόδιων αρχών. Ο εμβολιασμός των υγιών ζώων (υπάρχουν εμβόλια για τα άλογα) και η αναφορά των νεκρών πτηνών αποτελούν συστημικά εργαλεία για την επιτήρηση της εξέλιξης του ιού και την περαιτέρω αποτροπή του.
Επειδή η οικονομική δυσπραγία της εποχής μας μπορεί να αφήσει απροστάτευτες ευαίσθητες και ευπαθείς ομάδες του αγροτικού κυρίως πληθυσμού, οφείλει η πολιτεία να προχωρήσει στη δωρεάν προμήθεια προστατευτικού υλικού (εντομοαπωθητικά, σίτες κ.α.) όπου υπάρχει ανάγκη.
Η συγκρότηση επιτροπής διαχείρισης και αντιμετώπισης του κινδύνου που να έχει τη δυνατότητα να πάρει αποφάσεις ώστε να διαχέονται έγκαιρα οι πληροφορίες μεταξύ των εμπλεκομένων, να αποφεύγονται οι επικαλύψεις μεταξύ υπηρεσιών,, να πραγματοποιείται η ενημέρωση υπεύθυνα, και να υπερβαίνει αποτελεσματικά τις γραφειοκρατικές δυσλειτουργίες.
* Ο Δημήτρης Κρανιάς ήταν εκπρόσωπος της χώρας στον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας