Περσέας: Ο Αργείος γενάρχης των Περσών
Ο Περσέας ήταν ήρωας της Αρχαιότητας, γιος του Δία και της Δανάης. Παππούς του ήταν ο Ακρίσιος, βασιλιάς του Άργους.
Ο χρησμός και η γέννηση
Ο Ακρίσιος ήθελε πάντα να αποκτήσει έναν διάδοχο για τον θρόνο του. Μετά την γέννηση της Δανάης, προσπάθησε και πάλι να αποκτήσει γιο, αλλά δεν τα κατάφερε. Αποφασίζει να πάει στην Πυθία και να μάθει αν θα αποκτήσει αγόρι. Η Πυθία του ανακοινώνει πως θα αποκτήσει εγγονό από την Δανάη και πως θα σκοτωθεί από αυτόν. Γυρνώντας στο Άργος στεναχωρημένος, κλείνει την Δανάη σε ένα υπόγειο δωμάτιο, ώστε να αποφύγει την επαλήθευση του χρησμού. Η Δανάη επικοινωνούσε μόνο με την παραμάνα της, ενώ από ένα παραθύρι, υπερυψωμένο, καταλάβαινε το έξω περιβάλλον.
Ο Δίας γοητευμένος από την ομορφιά της Δανάης, την επισκέπτεται, μέσω του παραθύρου, με την μορφή χρυσής βροχής. Από την ένωση αυτή γεννιέται ο Περσέας.
Ο Ακρίσιος μαθαίνοντας την γέννηση του εγγονού του, επειδή δεν μπορούσε να τον σκοτώσει, αποφασίζει να κλείσει σε ένα κουτί (λάρνακα), την Δανάη και τον γιο της. Έπειτα δίνει εντολή να αφήσουν την λάρνακα στην θάλασσα και να αποφασίσουν οι θεοί για την τύχη της.
Η Δανάη και ο Περσέας στη Σέριφο
Η λάρνακα ξεβράζεται, ύστερα από πολυήμερο ταξίδι, στις ακτές του νησιού Σέριφος, όπου την βρίσκει ο ψαράς Δίκτυς. Κατά άλλη μαρτυρία ο Δίκτυς ψάρεψε το κιβώτιο που φιλοξενούσε την Δανάη και τον Περσέα. Ο Δίκτυς, αδελφός του βασιλιά του νησιού, Πολυδέκτη, φιλοξένησε στο σπίτι του τα δυο ταλαιπωρημένα πρόσωπα και τα έκανε μέλη της οικογένειάς του. Ο Δίκτυς, ίσως κατοικούσε στην περίφημη «Σπηλιά του Κύκλωπα», αφού στα παράλια της βρέθηκε η λάρνακα.
Ο Περσέας μεγάλωσε στη Σέριφο και έγινε ένα δυνατό παλικάρι. Ο Πολυδέκτης, από καιρό ήθελε για γυναίκα του την Δανάη. Στην αρχή είχε την αντίρρηση της ίδιας και του αδελφού του. Τώρα όμως είχε ένα βασικό εμπόδιο: τον γιο της, τον Περσέα. Θέλοντας να ξεφορτωθεί τον Περσέα, του τάζει την παροχή μέσου προς την πατρίδα του το Άργος, υπό την προϋπόθεση να κάνει έναν άθλο, να κόψει και να φέρει το κεφάλι της Μέδουσας. Μια άλλη εκδοχή του μύθου είναι πως ο Πολυδέκτης ανακηρύσσει το γάμο του με την Ιπποδάμεια και ζητά από κάθε κάτοικο του νησιού, για γαμήλιο δώρο, ένα άλογο. Ο Περσέας, ψαράς όπως και ο Δίκτυς, δεν είχε άλογα. Μπροστά στο υπεροπτικό ύφος του βασιλιά, ξεστομίζει πως δεν θα του φέρει άλογο, αλλά το κεφάλι της Μέδουσας. Ο Πολυδεύκης δέχεται αυτήν τη δέσμευση και αποφασίζει να κρατήσει στο παλάτι τη Δανάη, έως ότου ο Περσέας εκπληρώσει την υποχρέωσή του.
Η Μέδουσα
Ο Περσέας φεύγει από την Σέριφο με ένα καράβι, με σκοπό να βρει την Γοργόνα Μέδουσα. Στη διαδρομή του συναντά τη θεά Αθηνά και το θεό Ερμή, όπου πληροφορείται πως για να σκοτώσει την Μέδουσα θα πρέπει να προμηθευτεί:
- την περικεφαλαία του Άδη, ώστε αόρατος να πλησιάσει τον στόχο του
- το μαγικό σάκο που θα βάλει το τρομερό κεφάλι
- τα φτερωτά σανδάλια, επειδή η Γοργώ – Μέδουσα, έμενε σε βράχο, στη μέση της θάλασσας.
- την αστραφτερή ασπίδα, απ’ όπου θα έβλεπε το κεφάλι της Μέδουσας. Γιατί όποιος έβλεπε την Μέδουσα κατάματα πέτρωνε. Και τέλος…
- το κοφτερό σπαθί ή δρεπάνι, με το οποίο θα έκοβε τον σκληρό λαιμό της Γοργούς.
Η Αθηνά του δίνει την αστραφτερή ασπίδα και ο Ερμής τα φτερωτά σανδάλια. Κατά άλλη πηγή, την περικεφαλαία του Κυνός ή του Άδη, τα φτερωτά σανδάλια και τον μαγικό σάκο, του τα έδωσαν οι Νύμφες, στις οποίες έφτασε καθοδηγούμενος από τους θεούς – προστάτες του. Η Αθηνά οδήγησε τον Περσέα στην χώρα των Υπερβορείων (μαρτυρία προερχόμενη από τον Πίνδαρο), όπου μετά από θυσία που έκανε, παρέλαβε το κοφτερό σπαθί και την περικεφαλαία του Κυνός.
Το μόνο που έμενε πλέον ήταν να μάθει τον τόπο διαμονής της θνητής Γοργόνας. Για άλλη μια φορά η Αθηνά τον βοηθά, του υποδεικνύει τον δρόμο για τις Γραίες.
Οι Γραίες ήταν αδελφές των Γοργόνων και οι μόνες που ήξεραν τον τόπο διαμονής τους. Ήταν όντα με αποκρουστική όψη. Τρεις γριές που είχαν ένα κωμικοτραγικό στοιχείο: επειδή είχαν ένα μάτι και ένα δόντι, τα αντάλλαζαν μεταξύ τους. Έμεναν κοντά στον Άδη, στα δυτικά του κόσμου.
Ο Περσέας τις πλησίασε αόρατος και εκμεταλλευόμενος την στιγμή της ανταλλαγής, άρπαξε το μάτι τους. Οι Γραίες, γνωρίζοντας σχετικό χρησμό για τη Γοργώ, με δυσκολία και υπό την απειλή ότι θα χάσουν το μάτι τους, μαρτυρούν στον ήρωα τον τόπο διαμονής της Μέδουσας.
Όταν ο ήρωας πλησίασε τη Μέδουσα, αόρατος και κοιτώντας το καθρέφτισμα της ασπίδας του, με την βοήθεια της Αθηνάς, έκοψε το κεφάλι της και το έβαλε στο σακίδιο. Από το κόψιμο γεννήθηκε ο γίγαντας Χρυσάορας, με το χρυσό σπαθί και από το αίμα που έπεσε στον Ωκεανό, ο Πήγασος, το φτερωτό άλογο. Για να αποφύγει την καταδίωξη των αδελφών της Μέδουσας, πέταξε γοργά με τα φτερωτά σανδάλια του ή καβαλίκεψε τον Πήγασο και έφυγε από τον τόπο.
Η Ανδρομέδα
Στον δρόμο της επιστροφής, περνά από την Αιθιοπία. Εκεί, σ΄ έναν βράχο βλέπει μια γυναικεία φιγούρα αλυσοδεμένη. Πλησιάζει και θαμπωμένος από την ομορφιά της, σταματά να μάθει τι συμβαίνει. Μαθαίνει πως η κόρη ονομάζεται Ανδρομέδα. Κόρη του βασιλιά Κηφέα και της Κασσιόπης ή Κασσιόπειας ή Κασσιέπειας, η οποία είχε προκαλέσει την οργή του Ποσειδώνα, επειδή περηφανεύτηκε πως είναι πιο όμορφη από τις Νηρηίδες. Ο Ποσειδώνας έστειλε ως τιμωρία ένα θαλάσσιο Δράκοντα, το Κήτος, και για εξιλέωση απαίτησε τη θυσία της Ανδρομέδας. Ο Περσέας, ερωτευμένος με την κόρη του Κηφέα, αποφασίσει να σκοτώσει το Κήτος και να πάρει μαζί του την Ανδρομέδα. Πράγματι, ο ήρωας τερματίζει την ζωή του θαλάσσιου τέρατος και με την συγκατάθεση των γονέων της, παίρνει την Ανδρομέδα μαζί του στη Σέριφο.
Όμως η Ανδρομέδα είχε αρραβωνιαστεί τον Φινέα. Έτσι μετά το κατόρθωμα του Περσέα, διεκδικούσε ξανά την Ανδρομέδα. Για συμπαράσταση στο αίτημά του, συγκέντρωσε μερικούς φίλους ή συμμάχους του και άρχισε να καταδιώκει τον Περσέα και την Ανδρομέδα. Ο ήρωας τιμώρησε υποδειγματικά τον Φινέα, ο οποίος δεν έφερε καμία αντίρρηση όταν οι συμπατριώτες του έδεναν την Ανδρομέδα στον βράχο για να την καταπιεί ο δράκοντας. Ο Περσέας έβγαλε το κεφάλι της Γοργούς και το υπέδειξε στους διώκτες του. Αυτοί, όταν αντίκρισαν το κεφάλι της Μέδουσας, μαρμάρωσαν!
Ύστερα από αυτό το περιστατικό το νέο ζευγάρι πήρε το δρόμο για την Σέριφο.
Η επιστροφή στην Σέριφο
Κατά την απουσία του Περσέα, ο Πολυδέκτης προσπάθησε με τη βία να κάνει τη Δανάη γυναίκα του. Η άκαμπτη στάση της τον εξόργισε και την πήγε με τη βία στον ναό της Αθηνάς για να την θυσιάσει. Την στιγμή εκείνη καταφτάνει ο Περσέας, με την Ανδρομέδα στην αγκαλιά του. Ο Πολυδέκτης, μην αποδεχόμενος την επιτέλεση του άθλου, προκαλεί τον ήρωα να του δείξει το κεφάλι. Ο ήρωας προειδοποιεί τους δικούς του να μην κοιτάξουν και βγάζει από τον σάκο το κεφάλι της Μέδουσας. Όσοι το κοίταξαν, ανάμεσά τους και ο Πολυδέκτης, πέτρωσαν μονομιάς. Έτσι επιβεβαιώθηκε η δύναμη του κεφαλιού, ακόμη και νεκρού, και γέμισε η Σέριφος από πέτρες που έμοιαζαν με ανθρώπους.
Μετά από αυτό ο Περσέας αφιέρωσε το κεφάλι στην Αθηνά, η οποία το πήρε και το κάρφωσε μπροστά στην ασπίδα της. Ο Δίκτυς ανέλαβε την ηγεσία του νησιού και ο Περσέας, με τις δυο γυναίκες, ετοιμάστηκε για την επιστροφή στο Άργος.
Η επιστροφή στο Άργος και ο χρησμός
Ο Περσέας ήθελε να συμφιλιωθεί με τον παππού του Ακρίσιο, όμως ο τελευταίος, έχοντας γνώση του χρησμού, ήθελε να αποφύγει την συνάντηση και γι’ αυτό κατέφυγε στη Λάρισα.
Τελικά ο εγγονός έπεισε τον παππού του να γυρίσει πίσω. Όμως «ό,τι γράφεται δεν ξεγράφεται». Σ’ έναν αγώνα δισκοβολίας (πένταθλο), ένας δυνατός αέρας αλλάζει πορεία στον δίσκο που έριξε ο Περσέας, πετυχαίνοντας τον παππού του, που παρακολουθούσε από μακριά τη διεξαγωγή των αγώνων. Μια άλλη εκδοχή τοποθετεί το γεγονός στην ίδια τη Λάρισα.
Μη μπορώντας να δεχτεί τον θρόνο του Άργους κάτω από αυτές τις συνθήκες, τον ανταλλάσσει «κοινή συναινέσει» με τον εξάδελφό του Μεγαπένθη, γιο του Προίτου, βασιλιά της Τίρυνθας.
Έτσι ο Περσέας έγινε βασιλιάς της Τίρυνθας. Εκεί δημιούργησε την περίφημη, για τα «Κυκλώπεια Τείχη» της, πόλη Μυκήνες. Ονομάστηκε έτσι από την άκρη της σπαθοθήκης, που ονομαζόταν «μύκης».
Ο Περσέας απόκτησε με την Ανδρομέδα, εφτά παιδιά: τον Πέρση, τον Αλκαίο, το Σθένελο, τον Έλειο, το Μήστορα, τον Ηλεκτρύωνα και μια κόρη, τη Γοργοφόνη. Επίσης, η εγκυκλοπαίδεια ΠΥΡΣΟΣ, τόμος Δ, σελ. 643, έκδοση 1929, αναφέρει τον Πέρση ως Περσέα, ο οποίος φέρεται και ως ο γενάρχης των Περσών και τον Έλειο ως Έλενο.
Από τον Περσέα, γιο του Δία, ξεκινά η περίφημη γενιά του Ηρακλή, γιου του Δία.
Όταν ο Περσέας πέθανε, οι θεοί δεν τον έστειλαν στον Άδη, αλλά στα άστρα. Μαζί του καταστέρισαν την Ανδρομέδα και τους γονείς της Κηφέα και Κασσιόπη. Έτσι δημιουργήθηκαν οι αστερισμοί του Περσέα, της Ανδρομέδας, της Κασσιόπης και του Κηφέα, αποτυπώνοντας την ιστορία τους στον ουράνιο θόλο.
Ο πρωτότοκος γιος του Περσέως και της Ανδρομέδας
Ο Πέρσης έδωσε το όνομά του στον λαό των Περσών, των οποίων ήταν ο μυθικός γενάρχης. Ο Πέρσης παρέμεινε στην Ασία κοντά στον Κηφέα όταν οι γονείς του πήγαν στην Ελλάδα. Σύμφωνα με τη Βιβλιοθήκη Απολλοδώρου, από αυτόν τον Πέρση κατάγονταν οι βασιλείς των Περσών.
Ιδρυτής της δυναστείας των Αχαιμενιδών ήταν ο Αχαιμένης ο οποίος σύμφωνα με τους υπολογισμούς των ιστορικών έζησε γύρω στο 700 π.Χ. την εποχή του Ασσύριου βασιλιά Σενναχειρείμ ως αρχηγός της Περσικής φυλής των Πασαργάδων.
Ο Αχαιμένης θεωρείται ημι – μυθικό πρόσωπο και η ιστορική του ύπαρξη αμφισβητείται, αναφέρεται μονάχα στην επιγραφή του Δαρείου του Μέγα στο Μπεχινστούν ενώ απουσιάζει σε παλιότερες ιστορικές πηγές.
Νεώτεροι ιστορικοί συμπεραίνουν ότι ήταν εφεύρεση του Δαρείου για να εμφανίσει τη συγγενική του σχέση με τον Κύρο μέσω ενός κοινού προπάτορα. Με αυτό τον τρόπο θα νομιμοποιούσε την άνοδο του στον Περσικό θρόνο.
Οι Ελληνικές πηγές αντίστοιχα θεωρούν τον Αχαιμένη αληθινό πρόσωπο και μάλιστα Έλληνα γιο του Πέρση και εγγονό του μυθικού Περσέα, υπάρχει επιπλέον καταπληκτική ομοιότητα του Ελληνόφωνου ονόματος του με
αυτό των Αχαιών.
