Ήταν και οι πρωταθλητές μας εκεί, στο παρών της 28ης Οκτωβρίου του ΄40. Τα παλικάρια, που έδωσαν τις νικηφόρες μάχες στους ελληνικούς και διεθνείς στίβους και γέμισαν ενθουσιασμό και δόξα την Ελλάδα, ήρθαν τώρα να ξαναγράψουν την ιστορία των άθλων, αυτή τη φορά πάνω στα βουνά της Ηπείρου, μαχητές της πατρίδας που ζητάει τη δύναμη και τη φλόγα τους.
Δεν ήταν λίγοι. Ήταν σχεδόν όλοι. Και ήταν κι αυτοί ανάμεσα στους πρώτους τραυματίες και νεκρούς του μετώπου. Κι όσοι επέζησαν έμελλε να ζήσουν το επόμενο δράμα της πείνας και της φυματίωσης. Ελάχιστοι ξαναγύρισαν στο στίβο, ξανά στη μάχη, πάλι στη δόξα. Όπως ο φοβερός τριπλουνίστας Γιάννης Παλαμιώτης, οπλίτης του πυροβολικού, από την Καρδίτσα, με πέντε ελληνικά και τρία βαλκανικά χρυσά μετάλλια.
Δεν είχε την ίδια τύχη ο τριαντάχρονος πανελληνιονίκης δρομέας Αντώνης Μάγγος. Καθώς έπασχε από οφθαλμική νόσο δεν κλήθηκε στα όπλα. Πήγε όμως και κατατάχθηκε εθελοντής.
Τραυματίσθηκε θανάσιμα και άφησε την τελευταία πνοή του το Δεκέμβρη του ’40 στο στρατιωτικό νοσοκομείο, στα Γιάννενα.
Ο Στέλιος Δουβλής ήταν ποδοσφαιριστής στη Λάρισα και πρωτεργάτης της ίδρυσης του Γυμναστικού Συλλόγου της πόλης. Ανέβηκε στο μέτωπο ως ανθυπολοχαγός. Στα χρόνια της εθνικής αντίστασης συνελήφθη από τους ιταλούς για να μεταφερθεί με τους αιχμαλώτους στην Ιταλία. Το πλοίο Città di Genova τορπιλλίσθηκε και ο Δουβλής, τραυματίας και στα δυό χέρια του, πνίγηκε στα παγωμένα νερά της Αδριατικής.
Ο «θρύλος» των εμποδίων του 1939 Γιάννης Σκιαδάς, είχε άλλη μοίρα. Επέστρεψε από το μέτωπο για να πεθάνει τρία χρόνια αργότερα στην Κατοχή. Ήταν μόλις 31 χρονών. Από το σχετικό βιβλίο του Ευάγγελου Ανδρέου παραθέτουμε ένα μικρό χαρακτηριστικό απόσπασμα:
«Δεν είναι γραφτό να κρατήσει για πολύ η ζωή η ήσυχη εκείνου του φθινοπώρου, του ΄40. Γίνεται θρύψαλα καθώς ξημερώνει η 28η Οκτωβρίου. Ο πρωταθλητής Γιάννης Σκιαδάς θα λάβει μέρος στην άμυνα της πατρίδας ως απλός οπλίτης. Χαρακτηριστικά της μονάδας του: 1ον Σύνταγμα Πεζικού, Ομάς Διοικήσεως Συντάγματος, Τ.Λ. 490. Ο νικητής των αθλητικών στίβων ζεί τώρα τη νίκη όλων των ελλήνων πολεμιστών και μοιράζεται την υπερηφάνειά του με τη μάνα, με τα αδέρφια του και με επιφανείς φίλους του, που συχνά μαζί τους αλληλογραφεί.
Ο ευγενικός οπλίτης Γιάννης Σκιαδάς είναι ανάμεσα σε αυτούς που στέλνουν γραφτές ευχαριστίες στους υπαλλήλους του Δήμου Αθηναίων για την προσφορά ρουχισμού στους πολεμιστές του ΟΧΙ. Ο δήμαρχος Αμβρόσιος Πλυτάς απαντά: “Αγαπητέ μου, έλαβον σήμερον γνώσιν της επιστολής σας προς τους Δημοτικούς υπαλλήλους, δι’ής εκφράζετε τας ευχαριστίας σας δια την προσφοράν υπ’ αυτών μαλλίνων ειδών υπέρ των μαχομένων στρατιωτών μας και παρακαλώ να με πιστεύσητε ότι βαθύτατα αύτη με συνεκίνησεν. Να είσθε βέβαιος ότι η σκέψις όλων μας είναι πάντοτε μαζί σας και προσευχόμεθα εις τον θεόν και την Μεγαλόχαρη να σας βοηθή, να σας δίδει δυνάμεις και να σας οδηγή πάντοτε εις την Νίκην, κατά του ανάνδρου επιδρομέως. Η πατριωτική προσφορά των μαλλίνων ειδών υπό των Δημοτικών υπαλλήλων, δια την κατασκευήν των οποίων μετ’ υπερηφανείας και ενθουσιασμού ηργάσθην, αποτελεί ελάχιστον δείγμα της ευγνωμοσύνηςτων προς σας, τους ηρωϊκώς μαχομένους εις τα χιονισμένα Αλβανικά βουνά, υπέρ της τιμής και της Ανεξαρτησίας της Μεγάλης Πατρίδος. Με την βεβαιότητα ότι θα επιστρέψητε σύντομα νικητής, παρακαλώ να δεχθήτε τους φιλικούς χαιρετισμούς μου”».
Γρήγορα η νίκη έστεψε τους γενναίους. Μα δεν κράτησε για πολύ. Τον Απρίλιο η χώρα θα τυλιχθεί στα μαύρα της σβάστικας και οι πρωταθλητές μας – όσοι απέμειναν – θα πέσουν στη νέα μάχη για τη σίτιση και την περίθαλψη των πονεμένων ανθρώπων.
Δημητρης Μποντικούλης για το Εθνικό Αθλητικό Μουσείο.