Η απειλή των νοσοκομειακών λοιμώξεων

Έληξαν τη Κυριακή στο Ζάππειο οι εργασίες του 15ου Πανελλήνιου Συνέδριου Χειρουργικών λοιμώξεων. Τις εργασίες του Συνεδρίου παρακολούθησαν έλληνες χειρουργοί καθώς και μεγάλος αριθμός νοσηλευτών που εργάζονται σε χειρουργικές κλινικές και χειρουργικές αίθουσες.

_{Παναγιώτης Γκανάς}

Όλοι οι ομιλητές Έλληνες και ξένοι τόνισαν με έμφαση την άμεση εφαρμογή δέσμης μέτρων για την πρόληψη των νοσοκομειακών λοιμώξεων, την αυστηρή εφαρμογή των πρωτοκόλλων, την ορθολογική χρήση των αντιβιοτικών στα Νοσοκομεία και την Κοινότητα και την προστασία της ζωής των ασθενών που νοσηλεύονται στα Νοσοκομεία με εγγυητές σ’ αυτό το σκοπό τους ιατρούς και τους νοσηλευτές.

Μέχρι σήμερα η συνταγογράφηση αντιβιοτικών στους ανθρώπους και τα ζώα, στο Νοσοκομείο και στην κοινότητα, θεωρείται κοινό και τετριμμένο ζήτημα ήσσονος σημασίας. 40-50% των συνταγογραφούμενων αντιβιοτικών δίδονται άσκοπα και μαστιγώνουν το ανθρώπινο μικροβίωμα στην κατεύθυνση της ανάπτυξης πολυανθεκτικών στελεχών που στη συνέχεια αναπτύσσουν ενδονοσοκομειακές θανατηφόρες λοιμώξεις.

Σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό κέντρο καταγραφής και παρακολούθησης των λοιμώξεων που έχει έδρα τη Στοκχόλμη 4.000.000 ασθενείς κάθε χρόνο αποκτούν στα Ευρωπαϊκά Νοσοκομεία ενδονοσοκομειακή λοίμωξη και περίπου 40.000 ασθενείς πεθαίνουν από την ίδια αιτία.

Η αλόγιστη και πολλές φορές άσκοπη συνταγογράφηση αντιβιοτικών στα Νοσοκομεία, αλλά και στην κοινότητα πριμοδοτεί την ανάπτυξη πολυανθεκτικών μικροβιακών στελεχών που είναι υπεύθυνα για ανθεκτικές λοιμώξεις που οδηγούν στο θάνατο πολλούς ασθενείς. Παράλληλα η μη αυστηρή συμμόρφωση ιατρών και νοσηλευτών στις οδηγίες πρόληψης, η απειθαρχία, η έλλειψη γνώσης αλλά και κουλτούρας η μη τήρηση αυστηρών κανόνων υγιεινής και ασφάλειας αποτελούν επιπρόσθετους παράγοντες ρίσκου για τους ασθενείς.

Στις χώρες της Ευρώπης τα αντιβιοτικά συνταγογραφούνται στο 25-28% των ασθενών που εισάγονται στα Νοσοκομεία, στην Ελλάδα 65-70 % των εισαγωγών λαμβάνουν αντιβιοτικά, που όχι μόνο δεν τα χρειάζονται αλλά αυτό οδηγεί στην ανάπτυξη ανθεκτικών στελεχών που προκαλούν θανατηφόρες νοσοκομειακές λοιμώξεις. Αν σε αυτό τον παράγοντα συνυπολογιστούν και η ανεξέλεγκτη χρήση αντιβιοτικών στην πρωτοβάθμια φροντίδα εύκολα κανείς αντιλαμβάνεται το μέγεθος του προβλήματος και τις ολέθριες επιπτώσεις στην επιβίωση των ασθενών.

Έχουμε μπεί στην εποχή μετά τα αντιβιοτικά αφού δεν διαφαίνεται για τα επόμενα χρόνια η παραγωγή νέων αντιβιοτικών και πρέπει να πορευτούμε με τα υπάρχοντα αλλά μέσα από διαφορετική λογική και διαχείριση. Η έλλειψη αντιβιοτικών κινδυνεύει να ανατρέψει όλα τα μέχρι σήμερα επιτεύγματα της ιατρικής και να μας επαναφέρει σε ιατρικό μεσαίωνα όπου οι άνθρωποι θα πεθαίνουν από απλές λοιμώξεις. Μέσα σε αυτή την ορατή απειλή ας αναλογιστεί ο καθένας το μερίδιο ευθύνης του (ασθενής, επισκέπτες, ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό) και να συμμορφωθεί με τους κανόνες πρόληψης παραμερίζοντας τη ατομική ευκολία και καθημερινή συνήθεια υιοθετώντας σωστά μέτρα πρόληψης στην υπηρεσία του ασθενή. Το πιο σημαντικό από τα μέτρα πρόληψης το συχνό πλύσιμο των χεριών είναι υποχρέωση του κάθε νοσηλευτή και πρέπει να διεισδύσει στη συνείδηση όλων μας.

Ο παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας χαρακτήρισε πρόσφατα τα αντιβιοτικά ως «περιουσιακό στοιχείο της ανθρωπότητας» που πρέπει να διαφυλαχτεί ως κληρονομιά στις επόμενες γενιές. Με βάση τα παραπάνω θέσπισε εργαλείο διάσωσης το Wourld Alliance Against Antibiotic Resistance (WAAAR) που με τη σειρά του όρισε  αυστηρούς κανόνες διαφύλαξης και επιτήρησης των αντιβιοτικών. Στο παραπάνω όργανο που θεσπίστηκε το 2012 συμμετέχουν 55 διαφορετικές χώρες, 145 ιατρικές επιστημονικές εταιρείες και 720 λοιμωξιολόγοι που εργάζονται εντατικά στην αποτροπή της επερχόμενης καταστροφής και του ολικού αδιέξοδου που διαφαίνεται από την αλόγιστη μέχρι σήμερα χρήση των αντιβιοτικών στα Νοσοκομεία και τις καλλιέργειες(βλ εντατική κτηνοτροφία).

Έχω την αίσθηση ότι η  σταυροφορία διάσωσης των υπαρχόντων αντιβιοτικών μόλις άρχισε και απομένουν πολλά ακόμα να κάνουμε, ιατροί και νοσηλευτές, μέχρι να φτάσουμε στο επιθυμητό αποτέλεσμα.

*Ο Παναγιώτης Γκανάς είναι Συντ. Δντής Ν/Μ Ναυπλίου, Μέλος της Ελληνικής Εταιρείας Χειρουργικών Λοιμώξεων