Ως Κυβέρνηση εισπρακτόρων χαρακτήρισε την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ ο Γιάννης Μανιάτης, Ειδικός Εισηγητής της ΔΗΣΥ, κατά τη συζήτηση του νσχ του ΥΠΕΝ για τις Ενεργειακές Κοινότητες στην Ολομέλεια της Βουλής.
Κατηγόρησε την κυβέρνηση ότι δεν έχει κανέναν ηθικό φραγμό, προκειμένου να κρατήσει την καρέκλα της εξουσίας. Πρόσθεσε ότι ο Πρωθυπουργός κ. Τσίπρας από ριζοσπάστης αριστερός κατάντησε ο πιο πειθήνιος εκτελεστής των εντολών των δανειστών.
Αναφερόμενος στο νομοσχέδιο είπε ότι πρόκειται για το τρίγωνο της ενεργειακής υποκρισίας της κυβέρνησης με κορυφές:
α) την εγκατάλειψη των ήδη λειτουργούντων 416 Συνεταιρισμών ΤΟΕΒ που έχουν όλες τις προδιαγραφές, αλλά και την ανάγκη να ενταχθούν στο καθεστώς παραγωγής ΑΠΕ για τη μείωση του κόστους καλλιέργειας (άρδευση),
β) το Πρόγραμμα «Εξοικονομώ κατ’ οίκον» για το οποίο συμπληρωματικά των χρηματοδοτήσεων ΕΣΠΑ κατέθεσε την πρόταση για Φορολογικές απαλλαγές και
γ) τη ΔΕΗ, χαρακτηρίζοντάς την ως πολιτικό «τοτεμ» της κυβέρνησης για την οποία πωλούν μέσω ΤΑΙΠΕΔ το 17%, μέσω Υπερταμείου το 34% (σύνολο 51%) και την υποχρεώνουν να εκχωρήσει το 40% των πελατών λιανικής.
Περι τίνος πρόκειται
Πρόκειται για έναν νέο θεσμό που έχει ως στόχο να ενισχύσει την αξιοποίηση των Ανανεώσιμων Πηγών από επιχειρήσεις, φορείς της τοπικής αυτοδιοίκησης και ιδιώτες, ώστε εκτός από καταναλωτές να γίνουν και παραγωγοί ηλεκτρικής ενέργειας, την οποία είτε θα πωλούν στο δίκτυο είτε θα συμψηφίζουν με το ρεύμα που δαπανούν.
Η προοπτική αυτή γίνεται εφικτή χάρη στη δυνατότητα για αποκεντρωμένη παραγωγή ρεύματος που δίνουν οι ΑΠΕ, αλλά και ενεργειακά εργαλεία όπως ο ενεργειακός συμψηφισμός (net metering) και ο εικονικός ενεργειακός συμψηφισμός (virtual net metering).
Έτσι, μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις θα μπορούν να μειώσουν το ενεργειακό τους κόστος, ενώ ακόμη και απλοί ιδιώτες θα έχουν τη δυνατότητα να περιορίσουν δραστικά τους λογαριασμούς ρεύματος. Παράλληλα, οι Δήμοι και οι Περιφέρειες θα μπορούν να χαράξουν μία τοπική ενεργειακή πολιτική, ώστε για παράδειγμα να αντιμετωπίσουν την ενεργειακή φτώχεια ή να ενισχύσουν την ηλεκτροκίνηση. Σε κάθε περίπτωση, οι Ε.Κοιν. μπορούν να έχουν κερδοσκοπικό ή μη κερδοσκοπικό χαρακτήρα. Στη δεύτερη περίπτωση τα κέρδη δεν διανέμονται στα μέλη, αλλά αξιοποιούνται για τη χρηματοδότηση νέων έργων που θα εγκρίνει η γενική συνέλευση της κοινότητας.
Μία Ε.Κοιν. θα μπορεί να παράγει, να πουλά ή να ιδιοκαταναλώνει ηλεκτρική και θερμική ενέργεια που παράγεται από ΑΠΕ, όπως από αιολικά και φωτοβολταϊκά έργα, ή μονάδες βιοαερίου και βιομάζας. Επίσης, θα μπορεί να δραστηριοποιηθεί στην προμήθεια ρεύματος και φυσικού αερίου, να εγκαθιστά συστήματα τηλεθέρμανσης και μονάδες αφαλάτωσης, αλλά και να εγκαθιστά και να διαχειρίζεται υποδομές και οχήματα εναλλακτικών καυσίμων (π.χ. ηλεκτρικά).
Ποιούς αφορά
Δικαίωμα συμμετοχής σε ένα τέτοιο σχήμα θα έχουν φυσικά πρόσωπα, νομικά πρόσωπα δημοσίου και ιδιωτικού δικαίου, όπως και ΟΤΑ πρώτου ή δευτέρου βαθμού. Για τη σύσταση μίας Ε.Κοιν. θα απαιτούνται τουλάχιστον πέντε μέλη, στην περίπτωση νομικών προσώπων ιδιωτικού δικαίου, φυσικών προσώπων και νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου (εκτός ΟΤΑ). Αντίθετα, θα απαιτούνται τρία μέλη στην περίπτωση που η σύστασή της γίνεται μόνο από ΟΤΑ (και μάλιστα δύο στις νησιωτικές περιοχές), ενώ αν θελήσουν να συμπράξουν δύο ΟΤΑ, θα χρειάζεται τουλάχιστον ένα ακόμη φυσικό πρόσωπο ή νομικό πρόσωπο δημοσίου ή ιδιωτικού δικαίου.
Σημαντικό στοιχείο είναι όμως η εντοπιότητα της πλειοψηφίας των μελών, καθώς τουλάχιστον το 51% των μελών πρέπει να σχετίζονται με τον τόπο στον οποίο βρίσκεται η έδρα της, ώστε οι τοπικές κοινωνίες να είναι αυτές που απολαμβάνουν τα οφέλη. Μάλιστα, για να αποφευχθούν τάσεις συγκεντροποίησης, εκτός από την υποχρεωτική συνεταιριστική μερίδα, έχει οριστεί ανώτατο όριο 20% στο συνεταιριστικό κεφάλαιο που μπορεί να αποκτήσει κάθε μέλος – με μόνη εξαίρεση τους ΟΤΑ, για τους οποίους το «πλαφόν» είναι το 40%.
Την ίδια στιγμή, το ποσοστό στο συνεταιριστικό κεφάλαιο δεν θα αυξάνει το «ειδικό βάρος» οποιουδήποτε μέλους στη λήψη αποφάσεων. Κι αυτό γιατί σε κάθε μέλος θα αντιστοιχεί μία ψήφος, ανεξάρτητα από τον αριθμό των μερίδων που κατέχει.
Σε σχέση με τις ρυθμίσεις που προέβλεπε το νομοσχέδιο του ΥΠΕΝ για τις Ενεργειακές Κοινότητες, όταν το καλοκαίρι είχε τεθεί σε διαβούλευση, μία από τις σημαντικότερες αλλαγές αφορούν την αξιοποίηση του virtual net metering για τις Ενεργειακές Κοινότητες που θα συσταθούν στην Περιφέρεια Αττικής. Κι αυτό γιατί, λόγω των περιορισμένων διαθέσιμων εκτάσεων στο Λεκανοπέδιο, ειδικά στη συγκεκριμένη περίπτωση το φωτοβολταϊκό σύστημα ή η μικρή ανεμογεννήτρια ΑΠΕ θα μπορεί να εγκατασταθεί και σε μία γειτονική περιφερειακή ενότητα.
Κίνητρα
Τα μέτρα στήριξης των Ενεργειακών Κοινοτήτων ξεκινούν από τους σταθερούς συντελεστές φορολογίας εισοδήματος για πέντε έτη, εκτός από τα μικρά νησιά, όπου η αντίστοιχη χρονική περίοδος επεκτείνεται στη δεκαετία. Επίσης, οι Ενεργειακές Κοινότητες θα μπορούν να συμμετάσχουν σε προγράμματα του αναπτυξιακού νόμου και να αναζητήσουν χρηματοδότηση μέσω ΕΣΠΑ.
Με δεδομένο πως οι συμπράξεις θα κινούνται γύρω από την παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, αρκετά ακόμη κίνητρα αφορούν ειδικά την εγκατάσταση και λειτουργία μονάδων ΑΠΕ και Συμπαραγωγής Ηλεκτρισμού και Θερμότητας Υψηλής Απόδοσης (ΣΗΘΥΑ). Έτσι, ένα σημαντικό κίνητρο είναι πως οι Ενεργειακές Κοινότητες θα μπορούν να αξιοποιούν τον εικονικό ενεργειακό συμψηφισμό (virtual net metering), κάτι που προς το παρόν επιτρέπεται μόνο στους κατ’ επάγγελμα αγρότες και νομικά πρόσωπα δημοσίου ή ιδιωτικού δικαίου που επιδιώκουν κοινωφελείς ή άλλους δημοσίου ενδιαφέροντος σκοπούς.
Επίσης, οι συγκεκριμένες μονάδες θα έχουν προτεραιότητα στην αδειοδότηση, θα απαλλάσσονται από το ετήσιο τέλος διατήρησης δικαιώματος κατοχής άδειας παραγωγής, ενώ θα καταβάλλουν μειωμένα ποσά εγγυητικών επιστολών για εγγραφή στο μητρώο συμμετεχόντων. Την ίδια στιγμή, θα απολαμβάνουν όρους προνομιακής συμμετοχής ή εξαίρεσης από τις ανταγωνιστικές διαδικασίες υποβολής προσφορών, θα απαλλάσσονται από το ειδικό τέλος 1,7% όταν συμμετέχει ΟΤΑ στην Ενεργειακή Κοινότητα, ενώ θα καταβάλλουν 60.000 ευρώ ως ελάχιστο κεφάλαιο για χορήγηση άδειας προμήθειας.
Τέλος, για τις Ενεργειακές Κοινότητες θα ισχύουν ειδικοί και πιο ευνοϊκοί όροι στην περίπτωση που διαχειρίζονται υποδομές φόρτισης ηλεκτροκίνητων οχημάτων. Κατ’ ανάλογο τρόπο, θα απολαμβάνουν ειδικό καθεστώς όσες λειτουργούν συστήματα τηλεθέρμανσης, εγκαθιστώντας μία μονάδα παραγωγής θερμικής ενέργειας.
Παραδείγματα Ενεργειακών Κοινοτήτων
Επαγγελματίες και Μικρομεσαίες Επιχειρήσεις
1. Πέντε ή και περισσότερες μικρομεσαίες εταιρείες (π.χ. ξενοδοχεία) συστήνουν μία Ενεργειακή Κοινότητα και εγκαθιστούν ένα φωτοβολταϊκό πάρκο σε κάποια έκταση εντός της Περιφέρειάς τους. Έτσι, ώστε μέσω του εικονικού ενεργειακού συμψηφισμού (virtual net metering) η παραγόμενη ηλεκτρική ενέργεια εγχέεται στο δίκτυο και συμψηφίζεται με το ρεύμα που καταναλώνουν τα μέλη της Κοινότητας, μειώνοντας επομένως το ενεργειακό τους κόστος.
2. Αγρότες και αγροτικές επιχειρήσεις δημιουργούν μία Ενεργειακή Κοινότητα (Ε.Κοιν.) για την εγκατάσταση μιας μονάδας βιομάζας, την οποία τροφοδοτούν με τοπικά γεωργικά απόβλητα. Η μονάδα παράγει θερμική ενέργεια, που αξιοποιούν π.χ. για τη θέρμανση θερμοκηπίων ή ακόμη και κατοικιών, αλλά και ηλεκτρική ενέργεια που είτε πωλούν στο δίκτυο είτε συμψηφίζουν με τις καταναλώσεις τους.
3. Κτηνοτρόφοι και κτηνοτροφικές μονάδες (βουστάσια, χοιροστάσια, πτηνοτροφία) εγκαθιστούν μία μονάδα βιοαερίου που με πρώτη ύλη τα κτηνοτροφικά τους απόβλητα (π.χ. ζωικά υποπροϊόντα σφαγείων, κοπριά) παράγουν ηλεκτρική και θερμική ενέργεια.
Ιδιώτες
4. Οι ιδιοκτήτες των διαμερισμάτων μίας πολυκατοικίας συστήνουν μία Ε.Κοιν., για να εγκαταστήσουν ένα φωτοβολταϊκό σύστημα ή μία μικρή ανεμογεννήτρια και να μειώσουν τους λογαριασμούς του ηλεκτρικού τους, μέσω εικονικού ενεργειακού συμψηφισμού.
Δήμοι – Περιφέρειες
5. Για την αντιμετώπιση της ενεργειακής φτώχειας, τρεις ή και περισσότεροι Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης, εντός μίας Περιφέρειας, δημιουργούν μία Ε.Κοιν. που εγκαθιστά ένα φωτοβολταϊκό σύστημα ή μία μικρή ανεμογεννήτρια, συμψηφίζοντας το παραγόμενο ρεύμα με τις καταναλώσεις ευάλωτων νοικοκυριών. Εναλλακτικά, από την πώληση του ρεύματος, θα μπορούν να επιδοτούν αναβαθμίσεις των κατοικιών πολιτών με πολύ χαμηλά εισοδήματα.
Τοπικές Συμπράξεις
6. Ένας δήμος, σε συνεργασία με δύο τουλάχιστον τοπικές επιχειρήσεις, εγκαθιστά μία μονάδα παραγωγής θερμικής ενέργειας με σύστημα τηλεθέρμανσης.
7. Ένας ΟΤΑ, μαζί με τοπικές επιχειρήσεις ή και κατοίκους, εγκαθιστά ένα φωτοβολταϊκό-αιολικό πάρκο ή μία μικρή υδροηλεκτρική μονάδα. Στην περίπτωση που πρόκειται για νησιωτική περιοχή, με προβλήματα λειψυδρίας, η παραγόμενη ηλεκτρική ενέργεια θα μπορεί να τροφοδοτεί μία μονάδα αφαλάτωσης.
8. Με μέλη τοπικές επιχειρήσεις ή και τον αντίστοιχο ΟΤΑ, μία Ε.Κοιν. σε ένα τουριστικό νησί ή πόλη εγκαθιστά σταθμούς φόρτισης και προμηθεύεται ηλεκτρικά οχήματα, για την ενοικίασή τους σε τουρίστες.