Της Λίνας Παπαδάκη*
Δεν ξέρω αν ο Μπουτάρης είναι καλός δήμαρχος, δεν μένω στην πόλη του. Ξέρω όμως με σιγουριά εδώ και χρόνια ότι ο Δήμαρχος Θεσσαλονίκης είναι ένας σπουδαίος Έλληνας. Μία πολύτιμη προσωπικότητα της Ελλάδας του φωτός που με συνέπεια συγκρούεται με όλα τα σκοταδιστικά εθνικά, θρησκευτικά και κοινωνικά στερεότυπα που συνθέτουν το κυρίαρχο ρεύμα σκέψης και τροφοδοτούν το εθνικό μας φαντασιακό. Ένα αγκάθι στο φωτοστέφανο του συλλογικού μας αυτοπροσδιορισμού.
Θα αρκούσε και μόνο η μνημειώδης ομιλία του την Εθνική Ημέρα Μνήμης των Εβραίων Μαρτύρων για να τον καταχωρήσει ως μια ιστορική προσωπικότητα της Θεσσαλονίκης, αφού ήταν ο πρώτος και ο μόνος που ξεδίπλωσε δημόσια τις τύψεις της πόλης απέναντι στην ιστορία της, απέναντι στις χιλιάδες των Εβραίων της Θεσσαλονίκης που οδηγήθηκαν στα κρεματόρια (με συνέργεια και Θεσσαλονικιών δοσιλόγων) και μετά διαγράφτηκαν από τη μνήμη της. Γιατί βάραινε τη συλλογική συνείδηση η καταπάτηση των εβραϊκών περιουσιών, το χτίσιμο του Πανεπιστημίου πάνω στο Εβραϊκό Νεκροταφείο, η χρησιμοποίηση των μαρμάρων του για οικοδόμηση χριστιανικών ναών, η εξαφάνιση κάθε εβραϊκού ίχνους. Ο Μπουτάρης, η ενοχλητική φωνή της συνείδησης της πόλης έξυσε τις πληγές της, ο δήμαρχος παρέδωσε στην ιστορία την ομολογία ενοχής της.
Ένας γενναίος άνθρωπος που δεν δίστασε να συγκρουστεί με την ορμητική ανθρώπινη λάβα του συλλαλητηρίου για το όνομα της γειτονικής χώρας και να πει με σθεναρή ψυχραιμία ότι το πεζοδρόμιο δεν επιτρέπεται να κάνει διπλωματία. Η ζοφερή Θεσσαλονίκη είχε ξεσηκωθεί οργισμένη, ο δήμαρχός της στάθηκε απέναντί της. Απέναντι στην πόλη των παπάδων και των Ψωμιάδηδων, απέναντι στην ακροδεξιά λαίλαπα με τις περικεφαλαίες και τους δικέφαλους, ο δήμαρχος ήταν εκεί για να διατρανώσει ότι υπάρχει και μία άλλη πόλη, ανοιχτόμυαλη, δημιουργική και εξωστρεφής που έρχεται αθόρυβα από το μέλλον.
Μια ανατρεπτική προσωπικότητα που θεώρησε αυτονόητο ότι το σπίτι που έζησε ο Κεμάλ πρέπει να γίνει Μουσείο, πόλος έλξης Τούρκων επισκεπτών, μία ακόμα γέφυρα φιλίας ανάμεσα σε δύο λαούς που είναι καταδικασμένοι να είναι γείτονες στην αιωνιότητα. Γνώριζε τι τον περίμενε στη σύναξη των Ποντίων, ο Κεμάλ ήταν ο αυτουργός της γενοκτονίας, αλλά ο δήμαρχος πήγε με την αυτοπεποίθηση του ανθρώπου που συνομιλεί με την ιστορία όχι ως ποταμό μίσους αλλά ως πηγή γνώσης και αναστοχασμού. Γνώριζε καλά ότι πήγαινε εκεί ακριβώς που το μίσος παρέμενε άσβεστο αλλά ο Μπουτάρης δεν ήταν ποτέ άνθρωπος της απουσίας.
Ένας μικρός επαναστάτης της καθημερινότητας, που νίκησε τους προσωπικούς του δαίμονες και μαζί σκότωσε τις συμβάσεις της ανθρώπινης υποκρισίας. Αυτοδημιούργητος και αναδημιουργημένος. Ανοιχτός και υποστηρικτικός στους διαφορετικούς, στις κοινωνικές μειονότητες, στα ανθρώπινα πάθη- δεν διαστάζει να δώσει συνέντευξη σε οίκο ανοχής και να μιλήσει άνετα για φαρμακευτική υποβοήθηση του σεξ. Τόσο άμεσος, εκτεθειμένος, ανθρώπινος, κοσμοπολίτης και ακομπλεξάριστος που πια λίγη σημασία έχει αν είναι καλός δήμαρχος, είναι σπουδαιότερο που είναι δημόσιο πρότυπο.
Και όταν το φως συναντάται με τη βία την τυφλώνει. Συμβαίνει πάντα. Οι αφιονισμένοι άνθρωποι που χτυπούσαν και ούρλιαζαν ποτέ δεν θα καταλάβουν τι τους λέει ο Μπουτάρης. Όμως εκείνος θα βρίσκεται πάντα εκεί να τους εξηγεί.
* Η Λίνα Παπαδάκη είναι διευθύντρια του Γραφείου Τύπου στο «Ποτάμι»