Το 1825 ήταν μια φοβερή χρονιά για την Ελλάδα και την πρωτεύουσά της, το Αναπλάκι μας. Είχε μια απίθανη Κυβέρνηση αποτελούμενη από τους πιο άχρηστους, πιο κλέφτες και πιο φαύλους πολιτικούς που γέννησε ο τόπος μας. Ήταν μια πολιτική συμμαχία μεταξύ των φιλοευρωπαίων του Μαυροκορδάτου και του εκπροσώπου των καραβοκύρηδων Κουντουριώτη, με την συμμετοχή (guest star, που θα έγραφαν οι τίτλοι παλιάς ταινίας) των εκπροσώπων του πιο ακραίου λαϊκισμού του Παπαφλέσσα και του Κωλέττη. [Όπως λέγαμε παλιά τους εκπροσώπους της κομπραδόρικης αστικής τάξης]
Αυτοί το μόνο σοβαρό πράγμα που έκαναν ήταν να πάρουν δάνειο από την Αγγλία και να το σπαταλήσουν χρηματοδοτώντας Ρουμελιώτες οπλαρχηγούς να έρθουν και να καταστρέψουν την Πελοπόννησο. Τα λεφτά του δανείου φαγώθηκαν για τους μισθούς των ίδιων και των παρακρατικών τους. Δεν τους ένοιαζε. Πάντα τα δάνεια τα πληρώνει ο λαός. Νίκησαν στον εμφύλιο. Έκλεισαν στην φυλακή τον Κολοκοτρώνη, ανάγκασαν τον Νικηταρά να καταφύγει στο Μεσολόγγι.
Άφησαν αβοήθητη την Κάσο και την κατέστρεψαν οι Τούρκοι. Άφησαν αβοήθητα τα Ψαρά και τα κατέστρεψαν και αυτά. Άφησαν ανενόχλητο τον Ιμπραήμ να αποβιβαστεί στην Μεσσηνία. Φόρεσε τότε η Κυβέρνηση τις μεγάλες στολές και εκστράτευσε από το Ναύπλιο στην Μεσσηνία, όπου τα έκανε μπάχαλο. Πανωλεθρία των Ελλήνων στο Κρεμμύδι. Πανωλεθρία στην Πύλο. Ο Παπαφλέσσας έχοντας στοιχειώδες φιλότιμο προσπαθεί με την θυσία του στο Μανιάκι να ανακόψει τον Ιμπραήμ, αλλά η θυσία του απέβη μάταιη.
Στα τέλη του Μάη, του 1825, ο Ιμπραήμ φτάνει στην Τρίπολη. Τότε, από όλη την Πελοπόννησο χιλιάδες λαού άρχισαν να αφήνουν τα σπίτια τους και να τρέχουν προς το Ανάπλι. Μόνο πίσω από τα φρούριά του ένοιωθαν ασφάλεια. Υπολογίζεται ότι υπερέβαιναν τις 20.000 οι άνθρωποι που θέλησαν να στεγασθούν στην παλιά πόλη και μέσα στα φρούρια. Όσοι δεν ήταν τυχεροί κάθονταν στην σημερινή Πρόνοια, με την ελπίδα πως μόλις πλησίαζε ο εχθρός να τους επέτρεπαν να μπουν μέσα από τα τείχη.
11του Ιούνη, ο Ιμπραήμ κατέβηκε με 6.000 άντρες από την Τρίπολη στην Αργολίδα. Αποδείχτηκε έξυπνος στρατιωτικός. Εντόπισε αμέσως ότι τα κλειδιά της άμυνας της πόλης μας ήταν δύο: α) Η Άρεια, που γινόταν η υδροδότησή της και β) οι Μύλοι, που εκείνη την εποχή είχαν υδρόμυλους και όχι σουβλατζίδικα. Ήταν εποχή του θερισμού και οι αποθήκες στους Μύλους ήταν γεμάτες από σιτάρια αλεσμένα και όχι, από τα οποία θα γινόταν ο επισιτισμός της πόλης μας.
(Οι Μύλοι δεν είχαν καμία ομοιότητα με το σημερινό χωριό. Μέχρι το τέλος του 19ου αιώνα λειτουργούσαν μόνο δημόσιοι υδρόμυλοι, που περιβάλλονταν από μάντρες-τείχη – κατασκευές Βενετσιάνικες και Οθωμανικές. Όλα αυτά γκρεμίστηκαν όταν το χωριό έγινε σιδηροδρομικός κόμβος και ιδρύθηκαν ατμοκίνητοι αλευρόμυλοι στο Ναύπλιο και το Άργος. Πάντως η βλακεία που γράφεται από πολλούς στο διαδίκτυο ότι τότε υδρευόταν από εκεί το Ανάπλι, είναι ανάξια διαψεύσεως. Αυτό ήταν έργο του Σαγιά μετά το 1955)
Στο Ανάπλι επικρατεί ο απόλυτος πανικός. Μέσα σε αυτή την κατάσταση φτιάγνεται μια «οικουμενική» μασονική στοά η «Φιλόλαος». Αποτελείται από τους πιο σοβαρούς και των τριών κομμάτων. Ασκεί ντε φάκτο την εξουσία, χωρίς να ζητάει κυβερνητική αλλαγή. Ο πρωθυπουργός Κουντουριώτης προσποιείται τον άρρωστο, εγκαταλείπει τον αγώνα και πηγαίνει στο σπίτι του στην Ύδρα. Η Φιλόλαος μοιράζει κάτι περίεργα «καρμποναρικά» διπλώματα, προσπαθώντας να συντονίσει τις γνήσιες πατριωτικές δυνάμεις.
Πρώτο μέλημα η άμυνα των Μύλων στέλνεται ο Δημήτριος Υψηλάντης με ό,τι απομεινάρια στρατού υπήρχαν. Ούτε τρακόσοι δεν μαζεύτηκαν. Υπαρχηγοί του ο Μακρυγιάννης και ο Κωνσταντίνος Μαυρομιχάλης. Έντεκα ώρες επιτίθονταν οι Αιγύπτιοι. Αλλά οι Μύλοι κράτησαν. Την άλλη μέρα ο Ιμπραήμ έκανε μια ανεπιτυχή καταδρομή στην Άρεια και στην Ακρόπολη της Αρχαίας Τίρυνθας. Απέτυχε. Λεηλάτησε το Άργος και έφυγε γρήγορα γιατί έμαθε πως είχε φτάσει στο Παρθένι της Αρκαδίας ένα καινούργιο στράτευμα υπό τον Κολοκοτρώνη.
Το Ανάπλι ανέπνευσε, η Επανάσταση σώθηκε. Πέρασαν 170 χρόνια περίπου για να στήσουμε το άγαλμα του Μακρυγιάννη στους Μύλους. Για τον Δημήτριο Υψηλάντη δεν υπάρχει ούτε ένα άγαλμα. Ακόμα και το μνημείο του τάφου του, σε περίοπτη θέση του Ναυπλίου, φτιάχτηκε με χρήματα της οικογένειάς του.
Για την Φιλόλαο, υπάρχει μια μονογραφία του Ντίνου Οικονόμου στην Βιβλιοθήκη. Για τα γεγονότα των Μύλων θεωρώ πλέον αξιόπιστο τον Λαμπρυνίδη, δεν του ξεφεύγουν ούτε ημερομηνίες ούτε ώρες. Προσοχή στο διαδίκτυο γράφει ο καθένας ό,τι του κατέβει. Αντιγράφω από την Βικιπαίδεια για την μάχη των Μύλων: «Ο αμφίβιος συγκεντρωτισμός του εχθρικού πυροβολικού και ιππικού, υποδαύλισε αποτελέσματα ευρύτερης αποδιοργάνωσης.» Αυτό είναι το βασικό της σχόλιο για την εξέλιξη της μάχης των Μύλων. Μνημείο κουλτουριάρικων αλαμπουρνέζικων. Έχετε δει ιππικό αμφίβιο;
Τόλης Κοΐνης