Σε περιπέτειες για τα σκουπίδια της Πελοποννήσου!
Είναι το μεγαλύτερο έργο διαχείρισης απορριμμάτων που θα γίνει στη χώρα μας. Ταυτόχρονα είναι και ένα από τα πιο «περιπετειώδη», καθώς συνάντησε εξαρχής σειρά αντιδράσεων με αποτέλεσμα κάθε βήμα της διαδικασίας να διαρκεί από μήνες έως χρόνια. Η σύμπραξη που υπέγραψε τον Ιούνιο η Περιφέρεια Πελοποννήσου για την ανάθεση σε ιδιώτη της διαχείρισης των απορριμμάτων σε πέντε νομούς περιπλέκεται τώρα για ακόμη μια φορά, με την πολιτεία να καταφεύγει σε έναν νομικό «ελιγμό» για να κερδίσει το χαμένο έδαφος. Το μόνο σίγουρο είναι πως το μέγεθος του έργου, ανάλογο του προβλήματος που καλείται να λύσει, προϋποθέτει τη δημιουργία μιας πολύ ισχυρής ομάδας παρακολούθησης από πλευράς Περιφέρειας και δήμων, καθώς οι όροι της συμφωνίας είναι ιδιαίτερα αυστηροί.
Η σύμβαση ανάμεσα στην Περιφέρεια Πελοποννήσου και την «Περιβαλλοντική Πελοποννήσου» (ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή) για τη διαχείριση των απορριμμάτων σε Κορινθία, Αργολίδα, Αρκαδία, Μεσσηνία και Λακωνία υπεγράφη στις 14 Ιουνίου. Προηγήθηκαν αρκετά χρόνια «μαχών» ανάμεσα στους δημάρχους των πέντε νομών και την Περιφέρεια για τους όρους της σύμβασης, με τη σημερινή κυβέρνηση να παρεμβαίνει αρχικά κατά και στη συνέχεια υπέρ της υλοποίησης του έργου. Βασικό ρόλο άλλωστε έπαιξε η απουσία εναλλακτικής: όλοι οι δήμοι –πλην ενός– της Περιφέρειας εξακολουθούσαν μέχρι πριν από λίγα χρόνια να θάβουν τα πάντα σε χωματερές, ενώ ακόμα και σήμερα διαθέτουν περιορισμένες «μεταβατικές» εγκαταστάσεις.
Το πρόβλημα που ανέκυψε από τις αρχές του καλοκαιριού αφορά τη γη. Βάσει των όρων του διαγωνισμού, ο ιδιώτης έπρεπε να βρει και να αγοράσει την απαραίτητη γη (για τις εγκαταστάσεις διαχείρισης και τους ΧΥΤΥ) και κατά την υπογραφή της σύμβασης να την παραδώσει στην Περιφέρεια απολύτως καθαρή από κάθε είδους βάρη ή διεκδικήσεις. Eτσι, η Περιφέρεια απέφευγε «να βγάλει το φίδι από την τρύπα», καθώς οι χωροθετήσεις πάντα εγείρουν τοπικές αντιδράσεις. Το μεγαλύτερο μέρος του κόστους (έως 2 εκατ. ευρώ) της αγοράς καλύπτεται από την Περιφέρεια και το υπόλοιπο (περίπου 1,2 εκατ. ευρώ) από την ΤΕΡΝΑ.
Μόνο που για μία από τις τρεις θέσεις που επελέγησαν, την Παλαιοχούνη Αρκαδίας, έχουν ήδη ασκηθεί πέντε δικαστικές προσφυγές από πολίτες που διεκδικούν την ιδιοκτησία μέρους της έκτασης. Με δεδομένο ότι η μία προσφυγή ασκήθηκε πριν από την υπογραφή της σύμβασης, θα μπορούσε να υπάρξει νομικό πρόβλημα για την ισχύ της σύμβασης. Η λύση που επελέγη είναι να προχωρήσει η Περιφέρεια σε απαλλοτρίωση της έκτασης (υπάρχει σχετική δυνατότητα στη σύμβαση) και μάλιστα προ ημερών ελήφθη απόφαση της Επιτροπής Μεγάλων Eργων ώστε να ενεργοποιηθεί η νέα νομοθεσία για τις απαλλοτριώσεις. Μόλις το ΥΠΕΝ κηρύξει την περιοχή υπό απαλλοτρίωση, η γη θα μπορεί να επιταχθεί. Η παράδοση της γης είναι κρίσιμης σημασίας καθώς αυτή ενεργοποιεί το χρονοδιάγραμμα του έργου.
H παρακολούθηση
Διαβάζοντας τις 280 σελίδες της σύμβασης και τα 10 παραρτήματά της, αυτό που με βεβαιότητα προκύπτει είναι ότι η Περιφέρεια Πελοποννήσου και ο ΦΟΣΔΑ (ο συλλογικός φορέας των δήμων για τα απορρίμματα) οφείλουν να οργανώσουν έναν υψηλού επιπέδου μηχανισμό για την αυστηρή παρακολούθηση της σύμβασης, ειδάλλως κινδυνεύουν η πληρωμή ρητρών και αποζημιώσεων… να κοστίσει περισσότερο από τη διαχείριση των απορριμμάτων. Επίσης, οι δήμοι οφείλουν να εργαστούν ταχύτατα στην κατεύθυνση της ανακύκλωσης και της κομποστοποίησης, προκειμένου να μειώσουν τον όγκο των σύμμεικτων απορριμμάτων που θα στέλνουν στις μονάδες προς διαχείριση (άρα θα πληρώνουν).
Oσο για το οικονομικό σκέλος, για το οποίο γινόταν τόσα χρόνια η συζήτηση: μέχρι τους 150.000 τόνους ετησίως, ο ιδιώτης χρεώνει τη διαχείριση προς 80,5 ευρώ/τόνο (συν ΦΠΑ). Για τις υπόλοιπες ποσότητες (από τις 150.000 έως τις 200.000 τόνους) η τιμή πέφτει στα 35 ευρώ/τόνο (συν ΦΠΑ). Αν οι ποσότητες ξεπεράσουν τους 200.000 τόνους, τότε η Περιφέρεια και ο ΦΟΣΔΑ οφείλουν να συζητήσουν με τον ιδιώτη αν και με ποιους όρους μπορεί να δεχθεί τις επιπλέον ποσότητες. Αν ο ιδιώτης δεν μπορεί ή Περιφέρεια και ΦΟΣΔΑ δεν συμφωνούν με τους όρους, τότε πρέπει να αναζητηθεί άλλη λύση στην οποία όμως να συναινεί ο ιδιώτης. Ο ιδιώτης μπορεί να δεχθεί αστικά απορρίμματα και από άλλες περιοχές, αλλά και βιοτεχνικά, μη επικίνδυνα απόβλητα, πάντα όμως με τη συναίνεση του Δημοσίου.
Οι σταθμοί
Από τη στιγμή που θα παραδοθεί η γη στην Περιφέρεια, θα καθοριστεί μια ημερομηνία «εκκίνησης» του χρονοδιαγράμματος. Δέκα μήνες αργότερα, ο ιδιώτης θα πρέπει να έχει κατασκευάσει τους ΧΥΤΥ και κάποιες βασικές εγκαταστάσεις διαλογής ώστε να είναι σε θέση να υποδεχθεί «μεταβατικά» το σύνολο των σύμμεικτων απορριμμάτων (δηλαδή σε κάθε περίπτωση μέσα στο 2019). Μετά 14 μήνες θα ξεκινήσει η κανονική λειτουργία των μονάδων (που περιλαμβάνει και την παραγωγή ενέργειας από βιοαέριο). Οι δήμοι οφείλουν να παραδίδουν το σύνολο των σύμμεικτων απορριμμάτων τους, ενώ απαγορεύεται στην Περιφέρεια να χρηματοδοτήσει εναλλακτικές μονάδες (για τα σύμμεικτα), ειδάλλως θα πρέπει να καταβάλει αποζημίωση στον ιδιώτη. Αντίθετα οι δήμοι είναι ελεύθεροι να μειώσουν τα σύμμεικτα (λ.χ. μέσω ανακύκλωσης) με όποιον τρόπο μπορούν. Οι έγκαιρες πληρωμές είναι κρίσιμης σημασίας: για παράδειγμα, ο ιδιώτης μπορεί να ζητήσει τη διάλυση της σύμβασης εις βάρος της Περιφέρειας αν αυτή καθυστερήσει περισσότερο από έναν μήνα οποιοδήποτε ποσό υπερβαίνει τη μηνιαία χρέωση ή οποιοδήποτε ποσό της χρηματοδοτικής συμβολής του Δημοσίου στο έργο.
