Από τα 51,24 εκατ. ευρώ που έχει κοστίσει στη χώρα η υπόθεση των παράνομων χωματερών, τα 15,08 εκατ. αφορούν την Περιφέρεια Πελοποννήσου.
Το ρεπορτάζ του Γιώργου Λιάλιου στην Καθημερινή που αφορά την κατάσταση στην Πελοπόννησο είναι εντυπωσιακό ως προς τα μεγέθη σε σχέση με τις άλλες Περιφέρειες, αλλά και ως προς τα στοιχεία που παραθέτει:
Χαρακτηριστικά Λερναίας Υδρας έχει πάρει στην Πελοπόννησο η υπόθεση των χωματερών. Σύμφωνα με τα στοιχεία που απέστειλε η χώρα στις κοινοτικές αρχές, 16 χωματερές που είχαν κλείσει και είχαν αποκατασταθεί… χρησιμοποιούνται και πάλι, προφανώς ελλείψει εναλλακτικής. Την ίδια στιγμή, στη νησιωτική Ελλάδα ο αριθμός των ενεργών χωματερών έχει «κολλήσει», με αποτέλεσμα το υπουργείο Περιβάλλοντος να θεσμοθετήσει πρόσφατα τη δυνατότητα μεταφοράς κοινών απορριμμάτων με πλοίο. Το ζήτημα βέβαια είναι ποιοι ΧΥΤΥ θα δεχθούν τα απορρίμματα αυτά, καθώς καμία περιοχή δεν θέλει σε αυτή τη φάση να περιορίσει τον χρόνο ζωής των υποδομών της.
Σύμφωνα με στοιχεία από τη Γενική Διεύθυνση Περιβάλλοντος της Ε.Ε., η Ελλάδα διέθετε τον Ιούνιο (οπότε και έγινε η τελευταία καταμέτρηση) 18 χωματερές που ενώ είχαν κλείσει και αποκατασταθεί, εντούτοις χρησιμοποιούνται και πάλι από τους δήμους. Εξ αυτών μόνο δύο βρίσκονται εκτός Πελοποννήσου (Κάσος, Μήλος) και οι υπόλοιπες 16 είναι διάσπαρτες στους τρεις από τους πέντε νομούς της Περιφέρειας Πελοποννήσου: στην Αρκαδία (δημοτικά διαμερίσματα Βυτίνας, Τροπαίων, Τεγέας, Λεωνιδίου), στην Κορινθία (δημοτικά διαμερίσματα Αγίων Θεοδώρων, Περαχώρας, Βόχας, Σαρωνικού, Νεμέας και Τενέας) και στη Μεσσηνία (δημοτικά διαμερίσματα Γαργαλιάνων, Φιλιατρών, Αριστομένους, Ιθώμης, Πεταλιδίου και Ανδανίας).
Στην Πελοπόννησο (στους δήμους Τριφυλίας και Μεσσήνης) βρίσκονται επίσης οι δύο από τις 14 χωματερές που παραμένουν ενεργές. Οι υπόλοιπες βρίσκονται σε νησιά: στα Κύθηρα, στην Υδρα, στην Ικαρία (δύο χωματερές), στην Κάλυμνο, στη Λέρο, στην Πάτμο, στη Σίφνο, στη Σίκινο, στη Θήρα, στην Κέα και στην Κάρυστο Ευβοίας.
Τέλος, ένας σημαντικός αριθμός χωματερών έχει κλείσει, αλλά δεν έχει ακόμα αποκατασταθεί. Οι χωματερές αυτές είναι διάσπαρτες σε όλη τη χώρα: στην Κερατέα, στο Μαρκόπουλο Μεσογαίας, στον Μαραθώνα, στην Υδρα, στην Ικαρία, στην Αλεξανδρούπολη, στα Λεχαινά Ανδραβίδας, στην Αλεξάνδρεια Ημαθίας, στη Σιθωνία, στη Σύμη, στην Ιο, στην Τήνο, στη Μύκονο, στην Πάρο, στη Φολέγανδρο, στη Σέριφο, στην Ερμιονίδα, στην Τρίπολη, στην Ανατολική Μάνη, στη Σπάρτη, στην Πύλο, στη Χαλκίδα (τρεις χωματερές).
Ετσι, με βάση αυτά τα δεδομένα, η απραξία των τοπικών αρχών στην Πελοπόννησο και στο Νότιο Αιγαίο εξακολουθεί να κοστίζει ακριβά σε πρόστιμα. Οι μόνες Περιφέρειες που δεν επιβαρύνουν πια με πρόστιμο είναι η Ηπειρος (τελείωσε με το πρόβλημα πριν από το καλοκαίρι του 2015 και επομένως δεν καταβλήθηκε ποτέ πρόστιμο «για λογαριασμό της») και εδώ και δύο έτη η Κρήτη. Συνολικά, η τελευταία δόση του ευρωπροστίμου που κατέβαλε η Ελλάδα ήταν 2,84 εκατ. ευρώ, ενδεικτικό της προόδου που έχει συντελεστεί από το 2015 (η πρώτη δόση του προστίμου ήταν 10,36 εκατ. ευρώ).
Ο επιμερισμός των προστίμων ανά Περιφέρεια παρουσιάζει μεγαλύτερο ενδιαφέρον αν εξεταστούν τα στοιχεία διαχρονικά (από το 2015, οπότε ξεκίνησε η καταβολή του προστίμου έως σήμερα). Για παράδειγμα, από τα 51,24 εκατ. ευρώ που έχει κοστίσει στη χώρα η υπόθεση των παράνομων χωματερών, τα 15,08 εκατ. αφορούν την Περιφέρεια Πελοποννήσου. Ακόμα 8,36 εκατ. ευρώ «προέρχονται» από το Νότιο Αιγαίο, 5,02 εκατ. ευρώ από την Κεντρική Μακεδονία, 3,6 εκατ. από την Αττική, 2,5 εκατ. ευρώ από τη Στερεά Ελλάδα, 2,04 από τη Δυτική Ελλάδα και μικρότερα ποσά από τις άλλες περιοχές.
Για να μειώσει τα πρόστιμα, το υπουργείο Περιβάλλοντος πρόσφατα επέκτεινε τη νομοθεσία για τη μεταφορά κοινών απορριμμάτων με πλοία από μια περιφερειακή ενότητα σε άλλη (σε κάποιες περιπτώσεις, όπως και στην ανακύκλωση, αυτό προβλεπόταν ήδη). Το ζήτημα βέβαια είναι ποια περιοχή θα δεχθεί τα σκουπίδια λ.χ. της Ικαρίας, στην οποία ελάχιστα έχουν γίνει για το κλείσιμο των παράνομων χωματερών. Ηδη, τις πρώτες ημέρες μετά τη ρύθμιση υπήρξαν αντιδράσεις από δημάρχους, που δήλωσαν ότι δεν επιθυμούν να παραλάβουν τα απορρίμματα «προβληματικών» περιοχών.
Υπενθυμίζεται, τέλος, ότι τα ευρωπρόστιμα καταβάλλονται από τις εθνικές αρχές και όχι από τους άμεσα «υπεύθυνους». Τα υπουργεία Περιβάλλοντος και Εσωτερικών έχουν πολλάκις απειλήσει ότι θα μετακυλήσουν τα πρόστιμα των χωματερών και των λυμάτων στους πραγματικά υπεύθυνους, χωρίς να το πράξουν. Μάλιστα, πριν από ένα έτος έφθασαν στο σημείο να κάνουν ακριβή επιμερισμό των πρώτων τριών εξαμήνων, ωστόσο η απειλή ουδέποτε υλοποιήθηκε. Η αιτία; Το πιθανότερο είναι πως συνεκτιμήθηκε η κακή οικονομική κατάσταση των δήμων και, φυσικά, το πολιτικό κόστος των αντιδράσεων.