Μια πολύ ενδιαφέρουσα πτυχή της ιστορίας του Ναυπλίου ξεδιπλώνει ο Μαθηματικός στο 1ο Λύκειο Ναυπλίου και πολυγραφότατος πάνω σε ιστορικά και πολιτικά γεγονότα Ναυπλιώτης, Τόλης Κοΐνης:
«Η πόλη μας εκτός από πρωτεύουσα της Ελλάδος και πρωτεύουσα του βενετσιάνικου Βασιλείου του Μορέα, έχει υπάρξει κατά ένα περίεργο τρόπο και πρωτεύουσα του Δουκάτου των Αθηνών!!!
Το Ναύπλιο δεν ακολούθησε τις τύχες της υπόλοιπης Πελοποννήσου μετά το 1204. Έμεινε Ελληνικό και Ανεξάρτητο μέχρι το 1212. Και τότε παραδόθηκε στο Βιλεαρδουίνο με συνθήκη… Η πόλη ήταν όλη κτισμένη πάνω στην Ακροναυπλία, στο δυτικό της μέρος (μέχρι περίπου το σημερινό Ρολόι, αφέθηκε στα χέρια των Ελλήνων, από εκεί μέχρι την στροφή μετά το Ξενία, έκτισαν οι Φράγκοι το δικό τους φρούριο, στέγασαν τους δικούς του φεουδάρχες και έφτιαξαν τη δική τους εκκλησία.
Κατά περίεργο τρόπο, ο Βιλεαρδουΐνος παραχώρησε το Ναύπλιο στον φράγκο Δούκα των Αθηνών. Για εκατό χρόνια οι Ντε λα Ρος ήταν οι κυρίαρχοι της πόλης μας… Δυο πράγματα άξια λόγου έγιναν την εποχή τους…
Το ένα είναι η «Πύλη της Ειρήνης». Στη φωτογραφία του Θάνου του Κομνηνού που επισυνάπτω φαίνεται στο δεξί μέρος ο Άγιος με το κεφάλι σκύλου, που κοσμεί την πύλη αυτή, ο Άγιος Χριστόφορος ο Κυνοκέφαλος (!!!) Είχαν συνάψει μια συμφωνία ειρήνης με τους Βυζαντινούς και για αυτό το λόγο διακόσμησαν με αυτές τις Αγιογραφίες την (τότε) κεντρική Πύλη του κάστρου… (Το απόσπασμα με την κεφαλή Αγγέλου από την ίδια πύλη εκτίθεται στο Βυζαντινό Μουσείο Άργους). Την Πύλη αυτή την έκτισαν απέξω με άλλο φρούριο οι Βενετοί και χρησιμοποιείτο σαν χώρος αποθήκευσης. Τυχαία, γύρω στο 1950, την αποκάλυψε η μεγάλη αρχαιολόγος Σεμνή Καρούζου και μόλις το 2010 έγινε ελεύθερη και προσβάσιμη για όλους.
Το άλλο αξιόλογο της Φραγκοκρατίας στο Ναύπλιο το ανακάλυψα στην Εγκυκλοπαίδεια του Ελευθερουδάκη. Όπου η πρώτη γραπτή μαρτυρία για Τσιγγάνους στην Ελλάδα ήταν η άδεια εγκατάστασής τους που έδωσαν οι Φράγκοι διοικητές του Ναυπλίου, το 1295.
Το 1311, οι Ντε λα Ρος βρέθηκαν σε πόλεμο με μια εταιρεία Καταλανών μισθοφόρων. Έδωσαν μάχη στους βαλτότοπους της λίμνης Κωπαΐδας στην Βοιωτία και βρήκαν τραγικό τέλος. Οι Καταλανοί κυρίευσαν την Αθήνα, αλλά οι νόμιμοι Δούκες κατέφυγαν στο Ναύπλιο. Επί 70 χρόνια ενώ ήταν κυρίαρχοι του Ναυπλίου διεκδικούσαν την Αθήνα. Ο τίτλος του Δούκα των Αθηνών και η ιδιοκτησία του Ναυπλίου δινόταν ως προίκα… Πρώτα στους Ντε Μπρυέν (Βρυένιους κατά τους Έλληνες) και μετά στους Ντ Ανγκιέν (Δανγιέν, για τους δικούς μας)… Δεν κατάφεραν να διώξουν τους Καταλανούς από την Ακρόπολη. Αντί για αυτούς κάποιοι άλλοι τυχοδιώκτες οι Φλωρεντίνοι τραπεζίτες Ακιαγιόλι πήραν την εξουσία στην Αθήνα και διεκδίκησαν και το Ναύπλιο. Τελικά η τελευταία κυρά του Αναπλιού η Μαρία Ντ’ Ανγκιέν έδωσε την πόλη μας στους Βενετούς…»
Του Τόλη Κοΐνη