4 Φεβρουαρίου: Παγκόσμια Ημέρα κατά του Καρκίνου

Η 4η Φεβρουαρίου έχει καθιερωθεί από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (World Health Organization, WHO) και το Διεθνή Οργανισμό Έρευνας για τον Καρκίνο (International Agency for Research on Cancer, ΙΑRC) ως Παγκόσμια Ημέρα κατά του Καρκίνου (World Cancer Day).

H καθιέρωση της Παγκόσμιας Ημέρας κατά του Καρκίνου έγινε στο πλαίσιο του Χάρτη των Παρισίων, ο οποίος υιοθετήθηκε στην Παγκόσμια Σύνοδο κατά του Καρκίνου για τη Νέα Χιλιετία, που πραγματοποιήθηκε στο Παρίσι στις 4 Φεβρουαρίου 2000. Εκτός από την προαγωγή της έρευνας με στόχο τη θεραπεία, ο Χάρτης αποσκοπεί στην πρόληψη της νόσου, την αναβάθμιση των παρεχόμενων υπηρεσιών προς τους ασθενείς, την ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης και την κινητοποίηση της παγκόσμιας κοινότητας ενάντια στον καρκίνο.

H Παγκόσμια Ημέρα κατά του Καρκίνου συνιστά ορόσημο για την ευαισθητοποίηση των πολιτών σε ολόκληρο τον κόσμο, ώστε να δείξουμε την υποστήριξη μας, να μεγεθύνουμε τη συλλογική φωνή μας, να αναλάβουμε προσωπική δράση και να πιέσουμε τους αρμόδιους φορείς, να κάνουν περισσότερα για την πρόληψη, τη διάγνωση και τη θεραπεία της νόσου.

Για το 2019 το μήνυμα κατά του καρκίνου είναι «Είμαι και θα το κάνω» («I am and I will»). Απευθύνεται σε οργανισμούς που δραστηριοποιούνται στον αγώνα κατά του καρκίνου, σε άτομα, σε επιχειρήσεις, σε επιστήμονες του χώρου της υγείας, σε κυβερνήσεις/διοικήσεις/πόλεις, σε εκπαιδευτικούς, σε δημοσιογράφους. Η ανάληψη πρωτοβουλίας μπορεί να αφορά την ανάπτυξη μιας δραστηριότητας κατά του καρκίνου, την απόκτηση σχετικών γνώσεων, την οικονομική ενίσχυση φορέων κατά του καρκίνου, την υποστήριξη ατόμων που εργάζονται κατά του καρκίνου, τη μετάδοση και διάχυση πληροφοριών για τη νόσο, μια ομιλία, μια έμπνευση.

Καρκίνος είναι ένας γενικός όρος για μια μεγάλη ομάδα νόσων, που χαρακτηρίζονται από την ανάπτυξη μη φυσιολογικών κυττάρων, τα οποία μπορούν να εξαπλωθούν σε παρακείμενους ιστούς ή/και σε απομακρυσμένα όργανα του σώματος. Άλλοι συνήθεις όροι, που χρησιμοποιούνται, είναι κακοήθεις όγκοι και κακοήθη νεοπλάσματα. Ο καρκίνος μπορεί να προσβάλλει σχεδόν οποιοδήποτε ιστό ή όργανο του σώματος και έχει πολλούς ανατομικούς και μοριακούς υποτύπους, που απαιτούν συγκεκριμένες στρατηγικές διαχείρισης.

Ο καρκίνος είναι η δεύτερη συχνότερη αιτία θανάτου παγκοσμίως. Εκτιμάται ότι το 2018 9,6 εκατομμύρια θάνατοι οφείλονταν στον καρκίνο. Ο καρκίνος του πνεύμονα, του προστάτη, του παχέος εντέρου, του ορθού και του στομάχου είναι οι πιο κοινές μορφές καρκίνου στους άνδρες, ενώ του μαστού, του παχέος εντέρου, του πνεύμονα και του θυρεοειδούς στις γυναίκες.

Σήμερα, οι γνώσεις μας σχετικά με τους παράγοντες κινδύνου για την ανάπτυξη του καρκίνου, αλλά και τις παρεμβάσεις πρόληψης και διαχείρισης της νόσου, είναι εκτεταμένες. Ο καρκίνος μπορεί να μειωθεί και να ελεγχθεί με την εφαρμογή τεκμηριωμένων στρατηγικών πρόληψης, έγκαιρης ανίχνευσης και διάγνωσης, καθώς και διαχείρισης των ασθενών. Πολλοί τύποι καρκίνου έχουν υψηλή πιθανότητα ίασης, εάν ανιχνευθούν έγκαιρα και αντιμετωπιστούν κατάλληλα.

Σύμφωνα με τον ΠΟΥ, 30-50% των θανάτων από καρκίνο θα μπορούσαν να προληφθούν με την ανάπτυξη στρατηγικών, που επικεντρώνονται στην τροποποίηση ή την αποφυγή των κυριότερων παραγόντων κινδύνου, τον εμβολιασμό έναντι των ιών των ανθρωπίνων θηλωμάτων (HPV) και της ηπατίτιδας Β (HBV), τον έλεγχο των επαγγελματικών κινδύνων και τη μείωση της έκθεσης στην ηλιακή ακτινοβολία.

Οι αλλαγές των ατομικών υγιεινοδιαιτητικών συνηθειών με στόχο την πρόληψη του καρκίνου περιλαμβάνουν την αποφυγή του καπνίσματος και άλλων χρήσεων του καπνού, τη μείωση της κατανάλωσης αλκοόλ, τη διατήρηση φυσιολογικού σωματικού βάρους, την τακτική σωματική δραστηριότητα και την προφύλαξη από λοιμογόνους παράγοντες που σχετίζονται με καρκινογένεση, όπως το ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού, o ιός των ανθρώπινων θηλωμάτων (HPV), ο ιός της ηπατίτιδας Β (HBV) και ο ιός της ηπατίτιδας C (HCV).

Επιπλέον, η ρύπανση του αέρα, του νερού και του εδάφους με καρκινογόνες χημικές ουσίες συμβάλλει στην αυξημένη επίπτωση του καρκίνου σε διάφορες γεωγραφικές περιοχές. Υπολογίζεται ότι η εξωτερική ατμοσφαιρική ρύπανση συνέβαλε σε 3,2 εκατομμύρια πρόωρους θανάτους παγκοσμίως το 2012, συμπεριλαμβανομένων περισσότερων από 200.000 θανάτων από καρκίνο του πνεύμονα. Πάνω από 4 εκατομμύρια άνθρωποι πεθαίνουν πρόωρα από νόσους, που οφείλονται στην οικιακή ατμοσφαιρική ρύπανση από το μαγείρεμα με στερεά καύσιμα, με το 6% αυτών των θανάτων να προέρχονται από καρκίνο του πνεύμονα. Η ρύπανση του εσωτερικού οικιακού αέρα από την καύση του γαιάνθρακα διπλασιάζει τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του πνεύμονα, κυρίως στις γυναίκες που δεν καπνίζουν. Έκθεση σε καρκινογόνους παράγοντες συμβαίνει επίσης με τη μόλυνση των τροφίμων από ουσίες, όπως οι αφλατοξίνες ή οι διοξίνες.

Ο Ευρωπαϊκός Κώδικας κατά του Καρκίνου, που καθιερώθηκε το 1987 από το Διεθνή Οργανισμό Έρευνας για τον Καρκίνο του ΠΟΥ και τροποποιήθηκε το 2014, αποτελεί ένα βασικό οδηγό με συστάσεις προς τους πολίτες, βασισμένες σε επιστημονικά δεδομένα, για την αποφυγή ορισμένων τύπων καρκίνου και γενικότερα για τη βελτίωση της υγείας των πολιτών.

Πηγή: Υπουργείο Υγείας. 5-2-2016. Παγκόσμια Ημέρα κατά του Καρκίνου (World Cancer Day) – 4η Φεβρουαρίου 2016 και Παγκόσμια Ημέρα κατά του Παιδικού Καρκίνου – 15η Φεβρουαρίου 2016.

World Cancer Day 2019. I am and I will. You are the hero of this story. Διαθέσιμο στην ιστοσελίδαhttps://www.worldcancerday.org/about/2019-2021-world-cancer-day-campaign.

World Health Organization (WHO). Cancer prevention. Διαθέσιμο στην ιστοσελίδα https://www.who.int/cancer/prevention/en.

World Health Organization (WHO), International Agency for Research on Cancer (ΙΑRC). Ευρωπαϊκός Κώδικας κατά του Καρκίνου. 12 τρόποι για να μειώσετε τον κίνδυνο καρκίνου. Διαθέσιμο στην ιστοσελίδα https://cancer-code-europe.iarc.fr/images/doc/ecac_el.pdf.

H Συντονίστρια
Χριστίνα Σπυράκη
Γενικός Ιατρός ΕΑ΄ ΕΣΥ