Στις 27 Απριλίου 1941 διεξήχθη μάχη στη θέση Καμινάκι- Λάκκα Τολού. Σ’ αυτή, οι συμμαχικές δυνάμεις, μεταξύ των οποίων και στρατιώτες ANZAC, είχαν θύματα που θυσιάστηκαν πολεμώντας για την ελευθερία της Ελλάδας.
Και ορισμένοι από τους πεσόντες συμμάχους έχουν ταφεί σ’ αυτήν την περιοχή σύμφωνα με τις μαρτυρίες παλαιότερων Eλλήνων κατοίκων. Όμως, προς το παρόν, δεν υπάρχει πουθενά κάποιο μνημείο που αναφέρετε σ’ αυτούς τους ανθρώπους.
Οι μαρτυρίες λένε ότι τους έθαψαν κάτω από κάτι ελιές που ήταν τότε και πάνω σε κάθε μνήμα είχαν τοποθετήσει το κράνος τους. Εκείνη την περίοδο η οπισθοχώρηση των συμμαχικών δυνάμεων ήταν κάπως άτακτη λόγω των συνθηκών και των δυσκολιών. Έτσι τώρα είναι δύσκολο να έχουμε ευρήματα, όμως η θυσία της αντίστασης εκείνη την ημέρα κοντά στο Τολό έγινε και θεωρούμε ότι το πρέπον είναι να τιμηθούν.
Γι’ αυτό τον λόγο, υποστηρίζουμε την τοπική πρωτοβουλία να γίνει προς τιμήν τους ένα μνημείο πεσόντων για τους ANZAC. Είναι σημαντικό για την Ελλάδα που έχει και ιστορικές διασυνδέσεις με την Αυστραλία και τη Νέα Ζηλανδία με όλους τους Έλληνες που ζουν σ’ αυτές τις χώρες, να αναγνωρίσει την αξία του αγώνα των ANZAC και για την ίδια.
Η πρόταση του Συλλόγου Επαγγελματιών Τολού δεν έχει μόνο νόημα για τον τόπο, αλλά και για την Ελλάδα. Διότι πρόκειται για μια εθνική αναγνώριση, για μια ανθρώπινη θυσία ενάντια στη βαρβαρότητα του ναζιστικού καθεστώτος που ήθελε να αφανίσει κάθε μαχητή της Ελευθερίας.
Νίκος Λυγερός