Στις 14 Αυγούστου, ημέρα Τετάρτη, στις 9.30 π.μ. περίπου, ένα μεγάλο τμήμα του ενετικού τείχους, στη νότια πλευρά της Ακροναυπλίας, κατέρρευσε ξαφνικά με τρομακτικό θόρυβο, σηκώνοντας σύννεφο σκόνης. Οι λουόμενοι στην παραλία της Αρβανιτιάς τρομαγμένοι έτρεξαν προς τη θάλασσα για να γλυτώσουν από το κακό που τους βρήκε. Ευτυχώς και από σύμπτωση δεν υπήρξαν θύματα από τους διερχόμενους στον πεζόδρομο της Αρβανιτιάς. Μόλις δέκα λεπτά περίπου πριν από την κατάρρευση είχαν περάσει αρκετοί επισκέπτες πεζοπόροι.
Το ενετικό τείχος που κατέρρευσε ξαφνικά, από ύψος 50 μέτρων περίπου, έγινε συντρίμμια, ένας λιθοσωρός πάνω στον πεζόδρομο, ενώ μεγάλες πέτρες εκσφενδονίσθηκαν με ορμή μέχρι τις εγκαταστάσεις του τένις της Αρβανιτιάς ευτυχώς χωρίς τραυματισμούς των λουομένων.
Ειδικότερα το ενετικό τείχος που κατέρρευσε βρίσκεται σε μικρή απόσταση, λίγα μέτρα δυτικότερα από το «παλιό Ξενία», από όπου διέρχονται οι κεντρικοί αγωγοί της δεξαμενής της Ακροναυπλίας για την ύδρευση της πόλης. Πρόκειται για τμήμα του τείχους του ανατολικού κάστρου των Τόρων, ύψους 3-4 μ., μήκους 15 μ. περίπου που κτίσθηκε γύρω στα 1470 μ.Χ. από τους Βενετσιάνους, ένα μοναδικό μνημείο της οχυρωματικής τέχνης. Το τείχος που κατέρρευσε αποτελείται από δύο τμήματα, το κατώτερο ενετικό και το πρόσθετο ανώτερο νεότερο τείχος.
Το τείχος κατέρρευσε διότι δεν άντεξε την πολύχρονη εγκληματική αδιαφορία της Εταιρείας Ύδρευσης, ΔΕΥΑΝ, του Δήμου Ναυπλίου. Η διαρροή του κεντρικού μεταλλικού αγωγού ύδρευσης, που διέρχεται δίπλα από το τείχος, είχε ως αποτέλεσμα το νερό να διαβρώσει σταδιακά πλήρως τα θεμέλια του τείχους, που κατέρρευσε με πάταγο πάνω στον πεζόδρομο της Αρβανιτιάς.
Διαρροή νερού στο βράχο της Αρβανιτιάς
Κάτοικοι Ναυπλίου, όπως δήλωσαν, είχαν έγκαιρα εντοπίσει τη διαρροή του νερού στα βράχια της Ακροναυπλίας, ειδοποίησαν τη ΔΕΥΑΝ, αλλά οι αρμόδιοι «αγρόν αγόρασαν» και λόγω αδιαφορίας, ανευθυνότητας ή ανικανότητας, αν θέλετε, να εκτιμήσουν την επικινδυνότητα της κατάστασης αδιαφόρησαν με αποτέλεσμα την κατάρρευση του τείχους. Οι μεταλλικοί σωλήνες είναι πολύ παλιοί, έχουν σαπίσει και έπρεπε προ πολλού να είχαν αντικατασταθεί. Όλα είναι “εική και ως έτυχε”. Πρόκειται για καταστροφή μνημείου από εγκληματική αδιαφορία των υπευθύνων, που αμείβονται από τους φορολογούμενους πολίτες του Ναυπλίου.
Επί τόπου έσπευσαν το Λιμενικό Σώμα, εκπρόσωποι του Λιμενικού Ταμείου και του Δήμου, ωστόσο από τις ανακοινώσεις εκπροσώπων της Δημοτικής Αρχής στα ΜΜΕ έγινε προσπάθεια συγκάλυψης της κατάρρευσης του ενετικού τείχους, αναφέροντας γενικόλογα ότι πρόκειται “για τις γνωστές κατολισθήσεις βράχων στον πεζόδρομο της Αρβανιτιάς”, καθώς και ότι ο Δήμος Ναυπλίου έχει τοποθετήσει ενημερωτικές πινακίδες για τις κατολισθήσεις των βράχων, συγχέοντας την κατάρρευση του τείχους με την κατολίσθηση των βράχων. Κάποιος από τους αρμόδιους ψέλλισε περί μικρής διαρροής του υδραγωγείου. Επίσημη τεκμηριωμένη ανακοίνωση δεν υπήρξε από τη Δημοτική Αρχή. Η αρμόδια και υπεύθυνη Εταιρεία Ύδρευσης ΔΕΥΑΝ του Δήμου Ναυπλίου, «ούτε γάτα, ούτε ζημιά», δεν έβγαλε καμία ανακοίνωση, ούτε ανέλαβε την ευθύνη!
Η όλη κατάσταση «μυρίζει» αδιαφορία και ανευθυνότητα. Για τις κατολισθήσεις των βράχων της Ακροναυπλίας, ως γνωστόν, υπάρχει γεωλογική μελέτη του ΙΓΜΕ από το 2010, την οποία παρέλαβε ο αρμόδιος σύμβουλος και δήμαρχος στη συνέχεια κ. Δ. Κωστούρος, χωρίς να γίνει καμία ενέργεια εδώ και επτά χρόνια (!!!) και παρά το ότι οι κατολισθήσεις βράχων ήταν συχνές. Η όλη ιστορία μας θυμίζει τη λαϊκή παροιμία «όποιος βαριέται να ζυμώσει δέκα μέρες κοσκινίζει».
Κατολισθήσεις γίνονται επίσης και από την πλευρά του Παλαμηδίου στο δρόμο προς την Αρβανιτιά.
Κατολισθήσεις στο Παλαμήδι, στο δρόμο προς Αρβανιτιά
Ο δρόμος έχει αυξημένη κυκλοφορία πεζών και οχημάτων, δυστυχώς δεν έχουν ληφθεί προστατευτικά μέτρα, ούτε έχει συνταχθεί μελέτη. Τι περιμένουν οι υπεύθυνοι της Δημοτικής Αρχής; Μήπως, ο μη γένοιτο, ένα ατύχημα; Πρόσφατα μετά την κινητοποίηση της Δημοτικής Κίνησης «Ανάπλι Εμπρός» (1-9-2019) ο κ. δήμαρχος κάνοντας την ανάγκη φιλοτιμία δήλωσε ότι την απόφαση για την ένταξη της μελέτης κατολίσθησης των βράχων της Ακροναυπλίας θα την πάρει το νέο Δημοτικό Συμβούλιο. Για την κατάρρευση όμως του ενετικού τείχους δεν ανέφερε τίποτε! Πιθανόν η ανάληψη ευθύνης να είναι δύσκολη υπόθεση!
Ας το ξεκαθαρίσουμε, πρόκειται για δύο διαφορετικά πράγματα:
α) οι κατολισθήσεις βράχων ένα φυσικό φαινόμενο
β) και η κατάρρευση του τείχους με υπαιτιότητα της ΔΕΥΑΝ.
Σύμφωνα με την κείμενη αρχαιολογική νομοθεσία Ν. 3028/2002 το ενετικό τείχος του κάστρου των Τόρων ένα κηρυγμένο διατηρητέο μνημείο, έχει καταρρεύσει και έχει υποστεί άμεση βλάβη.
Υπάρχουν ευθύνες, οι οποίες πρέπει να αποδοθούν και οι υπαίτιοι πέρα από τις ποινικές ευθύνες, είναι υποχρεωμένοι να αναλάβουν δημόσια την ευθύνη και να μην στρουθοκαμηλίζουν. Σε συνεργασία με την αρμόδια Εφορεία Αρχαιοτήτων όφειλαν ήδη να είχαν σχετικά ενεργήσει και να είχαν αναλάβει τη δαπάνη εκπόνησης της μελέτης αλλά και την αποκατάσταση του τείχους στη συνέχεια.
Πρέπει επίσης κατά προτεραιότητα να ληφθούν άμεσα προληπτικά μέτρα προστασίας, διότι το χάσμα του τείχους που έχει δημιουργηθεί, πιθανόν με τις χειμερινές βροχοπτώσεις να δημιουργηθεί νέα κατάρρευση.
Και επειδή η αδιαφορία και ολιγωρία της Δημοτικής Αρχής είναι εμφανής και σε άλλες ανάλογες περιπτώσεις, επισημαίνουμε έγκαιρα στη Δημοτική Αρχή ότι στο ενετικό τείχος της πόλης στο Ναυτικό Όμιλο, δίπλα από το γνωστό κτίσμα με την αθλιότητα της εγκατάλειψης και του σκουπιδαριού, υπάρχει νέα και άλλη διαρροή υδάτων προφανώς από παρακείμενη δεξαμενή ή υδραγωγείο, εδώ και πολύ καιρό. Κανείς από τους αρμόδιους της Δημοτικής Αρχής ούτε ο κ. δήμαρχος ως συνήθως δεν είδε τίποτα. Το ενετικό τείχος έχει μαυρίσει εδώ και καιρό από την υγρασία της διαρροής. Αν δεν ληφθούν μέτρα και καταρρεύσει νέο τμήμα του τείχους στη θέση αυτή πάλι οι αρμόδιοι της Δημοτικής Αρχής θα ομιλούν για κατολισθήσεις βράχων! Επίσης το τείχος στην θέση αυτή έχει κακοποιηθεί κατά το παρελθόν και είναι αναγκαία η συντήρησή του.
Η έλλειψη ανοικτού διαλόγου εδώ και χρόνια της Δημοτικής Αρχής με τους πολίτες για τα σοβαρά προβλήματα της πόλης δυστυχώς έχει οδηγήσει τα πράγματα στο απροχώρητο με ανοιχτά προβλήματα που εγκυμονούν κινδύνους.
Εδώ κρίνουμε απαραίτητο να επισημάνουμε ότι, εκτός από την κακοποίηση της Ακροναυπλίας που άρχισε με το παλιό, αυθαίρετο «Ξενία» πάνω στα ενετικά τείχη (1955-1961), συνεχίστηκε με την χουντοκρατία που την αποκεφάλισε και ισοπέδωσε μοναδικά κτίρια, η καταστροφή ολοκληρώθηκε και από τις δύο υδατοδεξαμενές, που κακώς κατασκευάσθηκαν στη θέση αυτή από το Δήμο: Το 1963-64 επί δημάρχου Δ. Σαγιά και το 1978-79 επί Ν. Καράπαυλου. Και, εκτός των άλλων, κακοποίησαν το μοναδικό μνημειακό ενετικό τείχος, την τραβέρσα Γκαμπέλο (1473), με τη μοναδική τριπλή πύλη. Η διέλευση των μεγάλων αγωγών ύδρευσης από την πύλη αυτή του κάστρου αχρήστευσαν και κακοποίησαν ένα μοναδικό μνημείο της Ακροναυπλίας. Επισημαίνουμε ότι η διαρροή νερού και από τις δεξαμενές είναι συνεχής, όπως φαίνεται στις φωτογραφίες.
Δεν είναι καιρός να τελειώνει κάποτε αυτή η αθλιότητα; Τα χρόνια πέρασαν, έχουν ήδη περάσει 19 χρόνια από τον 21ο αιώνα. Τα όρια του Δήμου επεκτάθηκαν ως τα Ίρια. Δεν είναι καιρός, κάποιοι αρμόδιοι δημοτικοί άρχοντες και τεχνικοί να αντιληφθούν επιτέλους τα αυτονόητα;
Οι δεξαμενές της Ακροναυπλίας, με τις κατά καιρούς διαρροές, έχουν δημιουργήσει και δημιουργούν σοβαρότατα προβλήματα στην πόλη και τα μνημεία. Το υδραγωγείο σπάει συχνά από τη μεγάλη πίεση. Η κατασκευή νέας δεξαμενής σε άλλη κατάλληλη θέση πρέπει να προγραμματισθεί το συντομότερο. Η αποκατάσταση των ενετικών τειχών που κατέρρευσαν και η ανάδειξη της τριπλής πύλης της Ακροναυπλίας πρέπει να γίνει πράξη το συντομότερο δυνατόν. Όλα αυτά όμως έχουν ως αυτονόητη προϋπόθεση την αγάπη, το συνεχές ενδιαφέρον και την γνώση για την πόλη και τα μνημεία.
Η Δημοτική Αρχή φέρει ακέραια την ευθύνη της τυχόν άγνοιας των μνημείων ή της αδιαφορίας. Οφείλει να δείξει έμπρακτα το ενδιαφέρον της για τα παραπάνω. Το δρόμο τον έδειξε πρώτος στην πράξη ο ποιητής Θ. Κωστούρος που ύψωσε το ανάστημά του στους επηρμένους αρχιτέκτονες του μοντέρνου κινήματος και σταμάτησε την επέκταση του ξενοδοχείου «Αμφιτρύων» ως τα Πέντε Αδέλφια. Τα πολλά λόγια είναι φτώχεια. Όποιος καταλαβαίνει …κατάλαβε. Δεν είναι καιρός για πανηγύρια από την αρχή μέχρι το τέλος κάθε χρόνου. Ο Δήμος και η πόλη χρειάζονται θεμέλια και έργα.
Υ.Γ. Οι πρόσφατα ήδη ορισμένοι νέοι και παλιοί αντιδήμαρχοι και προϊστάμενοι υπηρεσιών του Δήμου Ναυπλίου, ιδιαίτερα όσοι αμείβονται από τους φορολογούμενους πολίτες, πότε θα εκφράσουν την άποψή τους για τα σοβαρά παραπάνω και άλλα σοβαρά προβλήματα της πόλης; Αναμένουμε απαντήσεις από την δημοτική αρχή. Για την κακοποίηση της Ακροανυπλίας, σχετικό είναι το άρθρο του Δ. Φιλιππίδη, “Ακροναυπλία, η κορώνα του Ναυπλίου”, που αναδημοσιεύσαμε στα Ναυπλιακά Ανάλεκτα 7, 2009, 263 – 292.
Ο αρχαιολόγος Χρήστος Πιτερός
