Αυξημένη ετοιμότητα «εν όψει επαπειλούμενου κινδύνου για την εκδήλωση ηφαιστειακής δράσης» προβλέπει το πολυσέλιδο σχέδιο δράσης της Γενικής Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας με το κωδικό όνομα «Τάλως».
Το σχέδιο αφορά στην «Αντιμετώπιση Εκτάκτων Αναγκών και Άμεσης/Βραχείας Διαχείρισης των Συνεπειών από την Εκδήλωση Ηφαιστειακής Δραστηριότητας στο Ηφαιστειακό Σύμπλεγμα Σαντορίνης», προβλέπει ότι το ηφαίστειο της Σαντορίνης «ξυπνά» και ο κρατικός μηχανισμός τίθεται σε κίτρινο συναγερμό, αφού οι μελέτες της επιστημονικής κοινότητας, μιλούν για υπαρκτό κίνδυνο ενεργοποίησής του.
Στην έκθεση που συνοδεύει το Σχέδιο υπάρχει αναλυτική περιγραφή των σεναρίων επαναδραστηριοποίησης, των κινδύνων και της χωρικής τους κατανομής, η οποία βασίζεται στη σύνταξη του πλαισίου δράσεων όλων των εμπλεκομένων υπηρεσιών σε περίπτωση ηφαιστειακής δραστηριότητας στην περιοχή.
Είναι χαρακτηριστικό ότι το σχέδιο, «ΤΑΛΩΣ», ξεκινά με τις εξής παραδοχές: «Η εκδήλωση ηφαιστειακής δράσης στο ηφαιστειακό σύμπλεγμα Σαντορίνης δύναται να προκαλέσει: •Τραυματισμούς και απώλειες ανθρώπινων ζωών και αίσθημα ανασφάλειας του πολίτη. •Καταστροφές στις υποδομές της χώρας •Άμεσες και έμμεσες οικονομικές απώλειες από καταστροφές στις περιουσίες των πολιτών, στον πρωτογενή τομέα (γεωργία, κτηνοτροφία), σε διάφορες υποδομές της χώρας (δίκτυα ηλεκτρισμού, τηλεπικοινωνιών κλπ.), καθώς και συνέπειες στον τουρισμό εν γένει».
Το ηφαιστειακό σύμπλεγμα της Σαντορίνης περιλαμβάνει δύο ενεργούς ηφαιστειακούς πόρους, τον ηφαιστειακό πόρο της «Καμένης», που βρίσκεται στον χερσαίο χώρο της ομώνυμης νησίδας μεταξύ Θήρας και Θηρασιάς και τον υποθαλάσσιο ηφαιστειακό πόρο του «Κολούμπο», ο οποίος βρίσκεται σε απόσταση 8,5 περίπου χιλιομέτρων ΒΑ του ομώνυμου ακρωτηρίου στο βορειανατολικό άκρο του νησιού της Θήρας.
Η τελευταία έκρηξη στον ηφαιστειακό πόρο της Καμένης συνέβη το 1939 μ.Χ. Στην έκρηξη αυτή περιλαμβάνεται και η μικρή υπολειμματική έκρηξη που συνέβη το 1950 μ.Χ. Αντίστοιχα η τελευταία έκρηξη στον ηφαιστειακό πόρο του Κολούμπο συνέβη το 1650 μ.Χ.
Από τον Ιανουάριο του 2011 μέχρι περίπου και τον Μάρτιο του 2013 στη Σαντορίνη παρατηρήθηκε μια σεισμική έξαρση η οποία συνοδεύτηκε από παραμορφώσεις στον φλοιό της γης.
Σύμφωνα με τις παρατηρήσεις των επιστημόνων δύο είναι τα βασικά σενάρια επαναδραστηριοποίησης του ηφαιστείου δεδομένου ότι από το 2011 οι μεταβολές των καταγραφών των εγκατεστημένων δικτύων παρακολούθησης ήταν εκτός των ορίων, που έχουν οριστεί ως ‘φυσιολογική κατάσταση’ του ηφαιστειακού κέντρου της ευρύτερης περιοχής της καλδέρας. «Με βάση το είδος και την ένταση των μεταβολών που καταγράφουν τα εγκατεστημένα δίκτυα, εκτιμάται σήμερα ότι το ηφαιστειακό κέντρο των Καμένων βρίσκεται στο αρχικό στάδιο της φάσης ‘επιτήρησης’ (κίτρινο), σύμφωνα με την κατάταξη των διεθνών συστημάτων επικινδυνότητας και συναγερμού των ηφαιστείων», σημειώνεται στην έκθεση.
Το πιθανότερο ηφαιστειακό γεγονός, που αναμένεται να εκδηλωθεί, εάν η παρούσα κρίση ακολουθήσει μη αναστρέψιμη πορεία, είναι μία «ιστορικού τύπου» ενδοκαλδερική επαναδραστηριοποίηση των ηφαιστειακών κέντρων των Καμένων. «Πρόκειται για ηφαιστειακή δραστηριότητα αντίστοιχη με αυτές που εκδηλώθηκαν κατά τους ιστορικούς χρόνους και συνέβαλαν στη δημιουργία των νησίδων της Παλαιάς και Νέας Καμένης. Οι ηφαιστειακές αυτές δράσεις προαναγγέλλονται από εμφανή πρόδρομα φαινόμενα, όπως σεισμικά γεγονότα έντασης 4-6 σε κλίμακα Μερκάλι, αργή βύθιση της περιοχής στην οποία θα εμφανιστεί ο αρχικός πόρος της έκρηξης κατά δεκάδες εκατοστά, έντονη θερμική ανωμαλία και διάχυση μεγάλων όγκων υδροθερμικών ρευστών, τα οποία γίνονται εμφανή με τη σημαντική αύξηση της θερμοκρασίας και την έντονη αλλαγή προς το κίτρινο-πράσινο του χρωματισμού της θάλασσας στην εγγύς του αρχικού πόρου περιοχή».
Σύμφωνα με τα όσα αναφέρονται στην περιγραφή των σεναρίων επαναδραστηριοποίησης του ηφαιστειακού συμπλέγματος Σαντορίνης οι κίνδυνοι που μπορεί να προκύψουν συνοψίζονται στους εξής:1)Ηφαιστειογενείς σεισμικές δονήσεις, 2)Εναιώρηση και πτώση ηφαιστειακής στάχτης, 3)Έκλυση ηφαιστειακών αερίων –Όξινη Βροχή, 4)Υδροθερμικές εκρήξεις, πίδακες θερμού νερού και ατμού, εκρήξεις διάνοιξης ηφαιστειακών πόρων, 5)Εκτίναξη αναβλημάτων,Ροές λάβας –Δημιουργία ηφαιστειακών θόλων, 7)Υδροηφαιστειακές εκρήξεις τύπου Σαρτσέυ (εκρήξεις σε υποθαλάσσιο χώρο), 8)Κατολισθήσεις πρανών λόγω ηφαιστειογενούς σεισμικότητας, 9)Επιφανειακές σεισμικές διαρρήξεις, 10)Τσουνάμι προκαλούμενο από υποθαλάσσιες ηφαιστειακές εκρήξεις ή κατολισθήσεις πρανών.