Η ιστορία του χαρταετού

«να γίνομαι άνεμος για τον χαρταετό και χαρταετός για τον άνεμο, ακόμα και όταν ουρανός δεν υπάρχει». Οδ. Ελύτης

Η ιστορία του χαρταετού χάνεται σε βάθος πολλών χιλιάδων ετών και κρύβεται πίσω από την προαιώνια λαχτάρα του ανθρώπου να πετάξει ελεύθερος ψηλά στους ουρανούς. Ο χαρταετός φαίνεται να άνοιξε για πρώτη φορά τα πολύχρωµα εύθραυστα φτερά του περίπου στα 1000 π.Χ., και έκτοτε δεν έπαψε να χρωµατίζει µε τον δικό του ξεχωριστό τρόπο τον ουράνιο θόλο, από την Ανατολή έως τη Δύση.

Από την Κίνα, φτιαγµένος από µετάξι και µπαµπού, µε τη µορφή του δράκου που ήταν ιερό, θεϊκό σύµβολο, αντικείµενο θαυµασµού και λατρείας για τον λαό, πέταξε µακριά.

Πέταξε στην Κορέα κι από εκεί στην Ινδονησία και τη Μαλαισία, για να φτάσει στην Ιαπωνία, όπου εµπλουτίστηκε µε περισσότερο έντονα χρώµατα και πήρε τη µορφή των αυστηρών Σαµουράι. 

Στη Βόρεια Ινδία, εδώ και χιλιάδες χρόνια, οι αιθέριοι χορευτές υποδέχονται την άνοιξη, σε γιορτές που έχουν τις ρίζες τους στην ινδουιστική µυθολογία. 

Τον 4ο π.Χ. αι., στην αρχαία Ελλάδα, σύµφωνα µε τις πηγές, ο αρχιµηχανικός Αρχύτας του Τάραντος χρησιµοποίησε στην αεροδυναµική του τον αϊτό. Παλαιότερη αναφορά θα µπορούσε να θεωρηθεί η απεικόνιση σε ελληνικό αγγείο της κλασικής περιόδου µιας κόρης που κρατά στα χέρια της λευκή σαΐτα δεµένη µε νήµα, ένα είδος αϊτού δηλαδή, και την οποία ετοιµάζεται να πετάξει. 

Λαµβάνοντας υπόψη ότι η χρήση του χαρτιού δεν ήταν ακόµη γνωστή, εικάζουµε ότι τα χρόνια εκείνα, τα όποια πειράµατα ή παιχνίδια µε αϊτούς θα πρέπει να τα έκαναν µε πανί, αντίστοιχο µε αυτό που χρησιµοποιούσαν στα πλοία έως και τα µεσαιωνικά χρόνια. 

Ο χαρταετός, στη µακραίωνη ιστορία του, χρησιµοποιήθηκε ποικιλοτρόπως: για τη µέτρηση της Θερµοκρασίας και της ταχύτητας των ανέµων, για µελέτες της ατµόσφαιρας και του ηλεκτρισµού, αλλά ακόµα και για αεροφωτογραφίσεις. Έσωσε ναυαγούς, έστειλε στρατιωτικά σήµατα, κίνησε κάρα, ακόµα και αυτοκίνητα.

Σε κάθε χώρα, το πέταγµα του χαρταετού παίρνει µια εντελώς διαφορετική διάσταση, καθώς µε διάφορους τρόπους, συσχετίζεται µε τις παραδόσεις, τα ήθη και τα έθιµα του τόπου. Πάντως, είτε ως παιχνίδι και συνήθεια του χθες είτε ως παιχνίδι του σήµερα µα και του αύριο, το πέταγµα του χαρταετού έχει τη δύναµη, σε διαφορετικές χρονικές περιόδους του έτους για κάθε χώρα, να ξεσηκώνει σε όλο τον κόσµο µικρούς και µεγάλους και να τους παρασύρει σ’ ένα διαφορετικό, αλλά πάντοτε πολύχρωµο πανηγύρι χαράς.

Στην Κίνα διοργανώνονται κάθε χρόνο διαγωνισµοί για την ανάδειξη του πιο όµορφου χαρταετού οι περισσότεροι από τους χαρταετούς αυτούς, όχι µόνο αναπαριστούν δράκους, ψάρια, πουλιά και άλλα αιώνια σύµβολα της µακρινής Ανατολής, αλλά συχνά έχουν ενσωµατωµένες σφυρίχτρες ή σωλήνες που µπορούν να βγάζουν µουσικούς ήχους χάρη στον αέρα που περνά από µέσα τους, δηµιουργώντας έτσι ένα µαγευτικό υπερθέαµα εικόνας και ήχου.

Στην Οσάκα της Ιαπωνίας, κάθε χρόνο, την Πέµπτη ηµέρα του Μαίου, οι µικροί Ιάπωνες περιµένουν µε αγωνία το Κοντοµόνο—χι ή αλλιώς τη Μέρα των Παιδιών. Εκείνη την ηµέρα, οι οικογένειες που έχουν µικρούς γιους συνηθίζουν να ανεµίζουν στον κήπο πολύχρωµες κορδέλες και πελώριους χαρταετούς σε σχήµα κυπρίνου, που τους έχουν δέσει σ’ ένα µεγάλο στύλο από µπαµπού µ’ έναν ανεµόµυλο στην κορυφή του.

Ωστόσο, µια από τις πιο εντυπωσιακές γιορτές των αιθέριων αιώνιων χορευτών πραγµατοποιείται εδώ και χιλιάδες χρόνια στη Βόρεια Ινδία και παίρνει µοναδικές διαστάσεις στη γιορτή “Basant” η γιορτή γίνεται για την υποδοχή της άνοιξης κάθε Φεβρουάριο στη Λαχώρη στο σηµερινό Πακιστάν και αντανακλά παγανιστικές συνήθειες του παρελθόντος. 

Πρόκειται για ένα ξέφρενο γλέντι, το οποίο προσµένουν µε µεγάλη ανυποµονησία µικροί και µεγάλοι. Σε αυτή τη γιορτή, όλοι λαχταρούν να κατακτήσουν µε τον χαρταετό τους τον ουρανό, πράγµα που θα τους εξασφαλίσει η χρήση των πιο καλών υλικών, και ιδιαίτερα του ανθεκτικότερου σπάγγου, ο οποίος επικαλύπτεται µε σκόνη γυαλιού. Μαζί µε τα υλικά, αυτό που καθορίζει τη νίκη είναι η έξυπνη άµυνα, οι δυναµικές επιθέσεις και οι επιδέξιοι χειρισµοί που γίνονται κυρίως από τις ταράτσες των σπιτιών.

Η οµορφιά που προσφέρουν την ηµέρα οι εκατοµµύρια πολύχρωµοι χαρταετοί συνεχίζεται και τις νύχτες, καθώς συνεχίζεται και το παιχνίδι, µε ολόλευκους χαρταετούς, λουσµένους όχι µόνο στο φως του φεγγαριού, αλλά και στο φως που πληµµυρίζει την πόλη, ειδικά για την περίσταση.

Για τα ελληνικά κούλουμα, ο χαρταετός κατασκευαζόταν πάντα από τα ίδια τα παιδιά, με ή χωρίς τη βοήθεια των δικών τους, με απλά υλικά, όπως χαρτί, καλάμι ή λεπτό πηχάκι, σπάγγο και εφημερίδες και με περισσεύματα από τις αποκριάτικες κορδέλες.