Η επιδημία της πανώλης στο Μέρμπακα το Μάϊο 1828

Από  δύο επιστολές των γιατρών στο χωριό

Γράφει ο Αντώνης Ξυπολιάς

Προς την Δημογεροντία Άργους

Σας ειδοποιώμεν ότι επήγαμεν είς Μέρμπακα έξω είς τα αλώνια, επροσκαλέσαμεν τους ενοικιαστάς και λοιπούς κατοίκους και εμηλίσαμεν με αυτούς από μακράν ζητώντας να μας παρουσιάσουν την φαμίλια του (αναφέρεται όνομα). Βλέποντας εκεί έξω του χωρίου είς εν καλύβιον εύρομεν φαμίλιες τρείς τας οποίας τας είχαν έξω του χωρίου, ονομαζόμενες η μεν πρώτη του (αναφέρεται όνομα), η δε δευτέρα (αναφέρεται όνομα), και η τρίτη του (αναφέρεται όνομα). Απο τας  οποίας ψυχάς μία θυγάτηρ του (αναφέρεται όνομα) ονομαζόμενη (αναφέρεται όνομα) είδομεν εις τα δεξιά των νεριφίων μελών να είναι ύποπτον εξετίας τούτου της υποψίας την εγδίσαμεν κατάσαρκα…

Εξετάζοντας δε μας είπον ότι μία εξαδέλφη της πρό οχτώ ημέρας ησθένησε, εις τας επτά Μαϊου επήγεν με την φαμίλια του (αναφέρεται όνομα) είς τον ποταμόν δια να πλύνουν, την δευτέραν ημέρα επήγε δια αστάχια, την τρίτην είς τους μύλους, την τετράδην ήσθένησε και την πέμπτη απόθανε, την οποίαν επισκέπτετο αυτή, όπου είναι ύποπτος τώρα. Η σημερινή ησθένησε εις τας οχτώ της αποθαμένης κα έχει ως σήμερον ημέρας τέσσαρες, όπου ασθενεί. και ημείς μετα την μετοίκησιν εκαύσαμεν το οίκισμα οπου εκάθοντο αι φαμίλιαι.

Τη 18 Μαϊου 1828  Αργος.
Σπυράκης Δήμου Ιατρός.

Προς τον ευγενέστατον έκτακτον επίτροπον κατά το Άργος

Σπεύδω να σας αναγγείλω ότι κατά την διαταγήν σας, μετα των δύο φυλάκων της υγείας, ήπῆγα είς το χωρίον Μέρμπακα, όπου με την άπαιτούμενην προσοχήν ερεύνησα τους έκεῖ εύρισκόμενους κατοίκους, και περί τῆς καταστάσεως τῆς ύγιείας των, καθῶς και τῶν πλησιοχώρων των και ιδού την όποίαν έλαβον παρ’ αύτῶν πληροφοριῶν, μάλιστα παρ’΄ενός έκεῖ εύρισκόμενου εφημέριου παπα Γιάννη.

Ότι πρό 22 ήμερῶν έχαιρον άκραν ύγιείας είς το χωρίον. μετά είς έκ τῶν χωριανῶν του ήρθε έξ ’Ύδρας ζήτουλας έκεῖ ών, όστις έφερε είς μίαν άδελφήν του ένα φουστάνι και άνεχώρησε, όπου ή άδελφή του  μετά 8 ήμερῶν ήσθένησε και μετά έξη ημέρες άπέθανε. μετ’΄ολίγας ήμέρας έπεσεν είς το ίδιο όσπίτιον  και άλλη άδελφή άρρωστη και παρομοίως άπέθανεν μετά πέντε ήμέρων. Τέλος κτυπᾶται άπό την ίδιαν νόσον και τρίτη άδελφή με τά ίδια συμπτώματα των δύο πρώτων δηλαδή εμετούς χωλερικών υλών, πόνον της κεφαλής, παραλογισμούς, εξανθήματα μελανά εις το δέρμα, ήτις και μετά τρείς ήμέρας άπέθανε. Οί κάτοικοι τοῦ χωριοῦ Μέρμπακα φοβηθέντες την νόσον μετά τον θάνατον τῆς δευτέρας γυναίκας της ρηθήσης φαμήλιας καί μάλιστα φοβηθέντες τά συμπτώματα τῆς τρίτης τον μολυσμόν γυναίκας εμάκρυναν του χωρίου την αυτήν οικογένεια… Πληροφορηθής και γώ τά ρηθέντα  συμπτώματα  ομού και τα πρίσματα περί τας λεγομένας βαλανίδας και αμφιβάλον δια την φύσιν της ασθένειας έζήτησα  ἀν είναι άλλοι ζῶντες τῆς ρηθήσης φαμηλιας ή και άλλος τις των χωριανών  ασθενεί. Μοῦ είπον ότι σώζεται ή μήτηρ τῶν ρηθέντων τριῶν και είς φύλαξ.

Έπῆγα λοιπόν κάί έπισκεύθην τον φύλακα όνομαζόμενον Δημήτριον Χάϊταν όντα μακρυά τοῦ χωρίου  πλησίον τῆς έκκλησιάς τῆς Παναγίας, συνοδευόμενον άπό την γυναίκα του και ένα παιδίον σχεδόν διετῆ. Ό ρηθής Δημήτριος χρονῶν 25, πρό τριῶν ήμερῶν ήσθένησε με συμπτώματα όμοια… Μετά τούτων άπέρασα είς το άλλο μέρος όπου ήτο ή μήτηρ τῶν τριῶν την όποίαν εύρων άσθενή και παραλογισμένη μη έχουσα κατάστασιν να με πληροφορήση τα κατ’αυτήν  και ούτως ανεχώρησα… Μοῦ είπον προσέτι οί Μερμπακιῶτες ότι άλλη φαμίλια τοῦ Κανδήλη λεγόμενη άπέθανε μίαν κόρη την όποίαν ό πατήρ φοβηθής έλαβεν την ύπόλοιπην φαμίλια και άνεχώρησε λέγων ότι έμολύνθη άπό το Χέλι με το όποίο συσχετίζετο. Εκ τούτων λοιπόν όσων ήκουσα και αυτοψία είδον κάνω χρήσιμον κάνω χρήσιμον να ειδοποιήσω την ευγενειάν σας  τιμήσας με δια της εμπιστοσύνης, ότι την ρηθήσαν νόσον νομίζω πανώλην
τῆ 23 Μαϊου 1828 Ναυπλιο.

Ο συμπολίτης Στάμος Δασκαλόπουλος ιατρός. 

Πηγές:
Γενικά Αρχεία του Κράτους Αρχείο Έκτακτων επιτρόπων και προσωρινών Διοικητών[περιόδου Κυβερνητη Ι. Καποδίστρια]  Φ,12 και 13

Αντώνης Ξυπολιάς