Η παραβολή των μωρών παρθένων διαβάζεται σήμερα στις εκκλησίες καθώς «ο ωραίος κάλλει παρά πάντας βροτούς», οδεύει προς το εκούσιο Πάθος Του. Την παραβολή των δέκα Παρθένων διασώζει ο ευαγγελιστής Ματθαίος στο 25ο κεφάλαιο του Ευαγγελίου του.
Οι δέκα παρθένες αφού πήραν μαζί τους τα λυχνάρια τους πήγαν να υποδεχθούν τον νυμφίο. Πέντε από αυτές ήταν σώφρονες και φρόντισαν να έχουν μαζί τους απόθεμα λαδιού για τα λυχνάρια τους, ενώ οι άλλες πέντε ήταν ανόητες και δεν φρόντισαν να έχουν μαζί τους το αναγκαίο απόθεμα λαδιού.
Επειδή δε αργούσε ο νυμφίος και η νύχτα προχωρούσε έπεσαν να κοιμηθούν. Τα μεσάνυχτα ακούστηκε μια γοερή κραυγή η οποία ανήγγειλε τον ερχομό του νυμφίου. Οι παρθένες σηκώθηκαν για να προαπαντήσουν τον νυμφίο.
Οι μεν σώφρονες παρθένες που είχαν απόθεμα λαδιού άναψαν τα λυχνάρια τους, οι δε μωρές ζητούσαν απεγνωσμένα από τις σώφρονες να τους δώσουν λίγο λάδι. Εκείνες τους απάντησαν πως μόλις αρκεί για τα δικά τους τα λυχνάρια και καλά θα κάνουν να πάνε να αγοράσουν.
Οι ανόητες παρθένες έτρεξαν να αγοράσουν λάδι, αλλά εν τω μεταξύ ο νυμφίος έφθασε και μπήκε στο χώρο του γάμου με τις πέντε φρόνιμες και έκλεισε την πόρτα. Οι ανόητες παρθένες έφθασαν μετά και άρχισαν να φωνάζουν Κύριε, Κύριε άνοιξέ μας.
Αυτός τους απάντησε αλήθεια σας λέγω πως δεν σας γνωρίζω και έμειναν τελικά έξω του νυμφώνος. Κλείνει την παραστατική αυτή παραβολή του ο Κύριος με την εξής σωτήρια προτροπή: «Γρηγορείτε ουν, ότι ουκ οίδατε την ημέραν ουδε την ώραν εν η ο Υιός του ανθρώπου έρχεται» (Ματθ.κε΄13 ) και «γρηγορείτε ουν΄ ουκ οίδατε γαρ πότε ο κύριος της οικίας έρχεται, οψέ ή μεσονυκτίου ή αλεκτροφωνίας ή πρωί΄ μη ελθών εξαίφνης εύρη υμάς καδεύδοντας»(Μάρκ.13:35).
Το τροπάριο της Κασσιανής
Επίσης, το βράδυ της Μεγάλης Τρίτης, στις Εκκλησίες ψάλλεται ο όρθρος της Μεγάλης Τετάρτης. Το τελευταίο τροπάριο στην Ακολουθία είναι της Κασσιανής, ένα από τα πιο γνωστά και αγαπημένα τροπάρια της Ορθόδοξης Εκκλησίας.
Η Κασσιανή είναι μια από τις γυναίκες που έγραψαν το όνομά τους στην ιστορία του Βυζαντίου με ανεξίτηλο μελάνι. Γύρω από το όνομά της «υφάνθηκαν» μύθοι και θρύλοι. Έζησε τον 9ο αιώνα στην Κωνσταντινούπολη την περίοδο της εικονομαχίας. Καταγόταν από φεουδαρχική οικογένεια και ονομαζόταν Κασσία, Ικασία ή Εικασία.
Εκτός από έξυπνη και καλλιεργημένη ήταν και όμορφη. Οι βυζαντινοί χρονικογράφοι, Συμεών ο μεταφραστής, Γεώργιος Αμαρτωλός και Λέων ο Γραμματικός, αναφέρουν ότι συμμετείχε στην τελετή επιλογή νύφης (που πραγματοποιήθηκε μεταξύ του 821 και 830) για τον αυτοκράτορα Θεόφιλο, την οποία είχε οργανώσει η μητριά του Ευφροσύνη. Ο Θεόφιλος θα προσέφερε στην μέλλουσα σύζυγό του ένα χρυσό μήλο.
Εντυπωσιασμένος από την Κασσιανή την πλησίασε και της είπε: «Ὡς ἂρα διά γυναικός ἐρρύη τὰ φαῦλα» ή κατά την παράδοση: «Εκ γυναικός τα χείρω. Δηλαδή, «από μία γυναίκα ήρθαν στον κόσμο τα κακά», αναφερόμενος στην αμαρτία της Εύας. Η Κασσιανή, του απάντησε: «Ἀλλά καὶ διά γυναικός πηγάζει τά κρείττω» ή κατά την παράδοση «Kαι εκ γυναικός τα κρείττω». Δηλαδή «και από μία γυναίκα ήρθαν τα καλά», αναφερόμενη στην Παναγία που γέννησε το Χριστό.
Ο Θεόφιλος έμεινε ενεός από την απάντηση της Κασσιανής και την απέρριψε δίνοντας το χρυσό μήλο στη Θεοδώρα από την Παφλαγονία της Μικράς Ασίας.
Η Κασσιανή το 843 ίδρυσε κοινόβιο μοναστήρι στην Κωνσταντινούπολη. Σύμφωνα με το μύθο μόνασε καθώς δεν μπόρεσε να ξεπεράσει το γεγονός ότι δεν έγινε αυτοκράτειρα. Αλλά ούτε και ο Θεόφιλος μπόρεσε να την ξεπεράσει. Για αυτό την επισκέφθηκε στο μοναστήρι. Εκείνη δεν επιθυμούσε να τον αντικρίσει και κρύφτηκε, αφήνοντας στο τραπέζι τον ύμνο του τροπαρίου μισοτελειωμένο. Σύμφωνα με το μύθο, ο αυτοκράτορας τον συμπλήρωσε προσθέτωντας την εξής φράση: «ὧν ἐν τῷ παραδείσῳ Εὔα τὸ δειλινόν, κρότον τοῖς ὠσὶν ἠχηθεῖσα, τῷ φόβῳ ἐκρύβη».
Τι συμβολίζει το τροπάριο της Κασσιανής
Το Δοξαστικό των αποστίχων του όρθρου της Μ. Τετάρτης είναι ένας από τους ωραιότερους ύμνους της Εκκλησίας. Αναφέρεται στο περιστατικό κατά τον οποίο η πόρνη (δεν έχει επιβεβαιωθεί εάν η Κασσιανή αναφερόταν στη Μαρία Μαγδαληνή) πλένει τα πόδια του Ιησού με μύρο, με τα δάκρυά της και στη συνέχεια τα σκουπίζει με τα μαλλιά της. Αρχικά οι μυθιστοριογράφοι θεωρούσαν ότι η Κασσιανή αναφερόμενη «στην εν πολλαίς αμαρτίαις περιπεσούσα γυνή», περιέγραφε τον εαυτό της. Κάτι όμως που δεν ισχύει.
Στο τροπάριο της Κασσιανής, υμνείται η σημασία της μετάνοιας. Επαναπροσεγγίζεται δηλαδή η σχέση του ανθρώπου με το συνάνθρωπο, τον κόσμο και το Θεό. Αξίζει να σημειωθεί ότι όχι μόνο το τροπάριο της Κασσιανής αλλά και ολόκληρη η υμνογραφία της Μεγάλης Τρίτης συνδέεται με τη μετάνοια.
H απόδοση στη δημοτική από τον Φώτη Κόντογλου
Κύριε, η γυναίκα που έπεσε σε πολλές αμαρτίες,
σαν ένοιωσε τη θεότητά σου, γίνηκε μυροφόρα και σε άλειψε με μυρουδικά
πριν από τον ενταφιασμό σου κι έλεγε οδυρόμενη:
Αλλοίμονο σε μένα, γιατί μέσα μου είναι νύχτα κατασκότεινη και δίχως φεγγάρι,
η μανία της ασωτείας κι ο έρωτας της αμαρτίας.
Δέξου από μένα τις πηγές των δακρύων,
εσύ που μεταλλάζεις με τα σύννεφα το νερό της θάλασσας.
Λύγισε στ’ αναστενάγματα της καρδιάς μου,
εσύ που έγειρες τον ουρανό και κατέβηκες στη γης.
Θα καταφιλήσω τα άχραντα ποδάρια σου,
και θα τα σφουγγίσω πάλι με τα πλοκάμια της κεφαλής μου•
αυτά τα ποδάρια, που σαν η Εύα κατά το δειλινό, τ’ άκουσε να περπατάνε,
από το φόβο της κρύφτηκε.
Των αμαρτιών μου τα πλήθη
και των κριμάτων σου την άβυσσο, ποιος μπορεί να τα εξιχνιάση,
ψυχοσώστη Σωτήρα μου;
Μην καταφρονέσης τη δούλη σου,
εσύ που έχεις τ’ αμέτρητο έλεος