Το Πάσχα στην Ελλάδα γιορτάζεται με ξεχωριστό τρόπο σε κάθε γωνιά της χώρας και ιδιαίτερα σε ορισμένες περιοχές αναβιώνουν ήθη κι έθιμα που δίνουν ένα ιδιαίτερο «χρώμα» στην εορταστική αυτή περίοδο.
Το «κάψιμο του Ιούδα», ο ρουκετοπόλεμος, οι αυγομαχίες, η τελετή του Νιπτήρα είναι ορισμένες μόνο από τις παραδόσεις που συνεχίζονται σε πόλεις και χωριά, οι οποίες ωστόσο φέτος δεν τηρήθηκαν λόγω των έκτακτων συνθηκών. Εξαίρεση αποτέλεσαν μόνο οι «μπότηδες» στην Κέρκυρα.
Ρουκετοπόλεμος στο Βροντάδο
Το πιο γνωστό έθιμο με βαρελότα, ρουκέτες και βεγγαλικά, λαμβάνει χώρα στο πανέμορφο και γραφικό χωριό της Χίου, Βροντάδο. Ο ουρανός γεμίζει με χρώματα όταν η καμπάνα των εκκλησιών σημάνει την Ανάσταση του Χριστού.
Οι συμμετέχοντες του εθίμου εφοδιάζονται με τον απαραίτητο εξοπλισμό και περιμένουν με ανυπομονησία να επιδοθούν στη μάχη των ρουκετών.
Σύμφωνα με την παράδοση, η συνήθεια αυτή ξεκίνησε επί Τουρκοκρατίας, όταν οι χριστιανοί κάτοικοι ήθελαν να δείξουν στους Τούρκους πώς γιορτάζουν οι ορθόδοξοι την Ανάσταση. Όποιος βρεθεί εκείνες τις μέρες στη Χίο, θα αντικρίσει ένα μαγευτικό και εντυπωσιακό θέαμα.
Λευκά περιστέρια στη Ζάκυνθο
Κατά την Πρώτη Ανάσταση, απελευθερώνονται άσπρα περιστέρια από τον ιερέα ενώ οι νοικοκυρές ρίχνουν πήλινα κανάτια από τα μπαλκόνια, όπως στην Κέρκυρα.
Το Ευαγγέλιο της Ανάστασης ψάλλεται με τον ιδιαίτερο «μουσικό» τρόπο της Επτανησιακής παράδοσης, ενώ η Αναστάσιμη ακολουθία πραγματοποιείται το βράδυ του Μεγάλου Σαββάτου μόνο στον Άγιο Μάρκο.
Οι υπόλοιπες εκκλησίες αρκούνται στο χαρμόσυνο χτύπημα της καμπάνας και πραγματοποιούν την ακολουθία το πρωί της Κυριακής.
Αγώνας δρόμου στην Αράχωβα
Διπλή γιορτή για την Αράχωβα, καθώς η γιορτή του Αγίου Γεωργίου που πέφτει παραδοσιακά κοντά στο Πάσχα γιορτάζεται με το ίδιο πάθος που επιδεικνύουν οι ντόπιοι για την Ανάσταση.
Έτσι, ανήμερα του Πάσχα, ξεκινά η περιφορά της εικόνας του Αγίου Γεωργίου, οι γηραιότεροι κάτοικοι ξεκινούν από την Εκκλησία και πραγματοποιούν τον αγώνα της ανηφόρας υπό τη συνοδεία μουσικής.
Παράλληλα, έχουν ετοιμαστεί οι λάκκοι σε κάθε γειτονιά, όπου ανάβουν οι φωτιές που θα υποδεχθούν δεκάδες αρνιά – τόσα, ώστε λέγεται πως αν κάποιος δει από μακριά την Αράχωβα, νομίζει πως το χωριό έχει πάρει φωτιά.
Η αναπαράσταση των Παθών στην Πάρο
Αν και η Πάρος αποτελεί από μόνη της ιδανικό προορισμό όλες τις εποχές του χρόνου, το Πάσχα ιδιαίτερα πραγματοποιείται στο νησί το μοναδικό έθιμο της αναπαράστασης των Παθών κατά την περιφορά του Επιταφίου στα ορεινά χωριά Μάρπησσα, Μάρμαρα, Πρόδρομο, Λεύκες και Άσπρο Χωριό.
Καθώς ο Επιτάφιος περνά τα δρομάκια των νησιών κάνει συνολικά 15 στάσεις στις οποίες αναπαριστώνται ζωντανά εικόνες των Παθών του Χριστού. Παιδιά ντυμένα ρωμαίοι στρατιώτες ή μαθητές του Χριστού αναβιώνουν σκηνές από την είσοδο στα Ιεροσόλυμα, τον «Μυστικό Δείπνο», το μαρτύριο της Σταύρωσης, ενώ σε κάθε μία από αυτές τις στάσεις φωτίζεται εντυπωσιακά και ένα σημείο του βουνού.
Το βράδυ του Σαββάτου το έθιμο κορυφώνεται με την αναπαράσταση της Ανάστασης μέσα σε μία εκθαμβωτική ατμόσφαιρα χιλιάδων κεριών και αμέτρητων πυροτεχνημάτων που φωτίζουν μαγευτικά τον ουρανό του Αιγαίου.
Το κάψιμο του Ιούδα
Στην Υπάτη αλλά και σε άλλες περιοχές της Ελλάδας, το απόγευμα της Κυριακής του Πάσχα, μετά την Αγάπη, πραγματοποιείται το «κάψιμο του Ιούδα», έθιμο που χάνεται στα βάθη του παρελθόντος, ενώ στο προαύλιο της εκκλησίας του Αγ. Νικολάου, ο παπάς σέρνει τον αναστάσιμο χορό, ψάλοντας το «Χριστός Ανέστη».
Κάθε χρόνο αυτή την ημέρα, σύσσωμος ο λαός της Υπάτης, αλλά και της ευρύτερης περιοχής, αναβιώνει και κρατάει ζωντανό το πανάρχαιο αυτό έθιμο.
Οι αυγομαχίες
Στη Βόρεια Ελλάδα και συγκεκριμένα στην Καστανούσα Κερκίνης, στην κοινότητα Κρηνίδων του δήμου Καβάλας, στο Θρυλόριο του Νομού Ροδόπης, στο Μυλοπόταμο της Δράμας και στον Άνω Άγιο Ιωάννη στην Πιερία, οι κάτοικοι αυτών των περιοχών εφοπλίζονται με τριάντα κόκκινα αυγά ο καθένας και ξεκινάνε οι «αυγομαχίες».
Νικητής αναδεικνύεται αυτός που στο τέλος της μάχης θα έχει μείνει με τα λιγότερα σπασμένα αυγά.
Το έθιμο συμβολίζει την Ανάσταση του Κυρίου και τη σύγκρουση του καλού με το κακό.
Η τελετή του Νιπτήρα
Στην Πάτμο, η Μεγάλη Εβδομάδα αποτελεί μία μοναδική εμπειρία.
Το έθιμο που κάνει το Πάσχα στην Πάτμο ξεχωριστό, είναι η τελετή του Νιπτήρα, το πρωί της Μεγάλης Πέμπτης, το οποίο αποτελεί την αναπαράσταση του Μυστικού Δείπνου: ο ηγούμενος, όπως ακριβώς ο Ιησούς, πλένει τα πόδια δώδεκα μοναχών που κάθονται γύρω από τη μεγάλη εξέδρα, όπως οι μαθητές στο Μυστικό Δείπνο.
Τη Μεγάλη Παρασκευή γίνεται η αναπαράσταση της Αποκαθήλωσης στη Μονή του Αγίου Ιωάννη και το ίδιο βράδυ όλοι οι επιτάφιοι συναντιούνται στις πλατείες της Σκάλας και της Χώρας. Η Ανάσταση γίνεται επίσης στο μοναστήρι και ανήμερα του Πάσχα, διαβάζεται το Ευαγγέλιο σε επτά γλώσσες.
Οι αυτοσχέδιοι δυναμίτες στην Κάλυμνο
Εντυπωσιακή είναι η Ανάσταση και στο νησί της Καλύμνου, με τους αυτοσχέδιους δυναμίτες που ρίχνονται και οι οποίοι ταρακουνούν στην κυριολεξία το νησί.