Η υγειονομική κρίση που ξέσπασε στην χώρα μας δοκίμασε τις αντοχές και την ανθεκτικότητα όλων των δημοσίων και δημοτικών συστημάτων μεταξύ των οποίων και των Δημοτικών Επιχειρήσεων Ύδρευσης-Αποχέτευσης (Δ.Ε.Υ.Α.). Κατά γενική ομολογία οι 126 Δ.Ε.Υ.Α. της χώρας ανταποκρίθηκαν με επάρκεια και αποτελεσματικότητα στις συνθήκες έκτακτης ανάγκης που δημιούργησε η πανδημία και κατάφεραν να διασφαλίσουν την ομαλή λειτουργία των επιχειρήσεων, την υδροδότηση των πολιτών σύμφωνα με τις οδηγίες του Υπουργείου Υγείας, του ΕΟΔΥ και του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας και την προστασία του προσωπικού τους και των καταναλωτών. Ωστόσο, επλήγησαν από μεγάλη μείωση της εισπραξιμότητάς τους η οποία σε συνδυασμό με το υψηλό ενεργειακό τους κόστος θα έχει ως αποτέλεσμα κάποιες από αυτές να αντιμετωπίζουν τον κίνδυνο κατάρρευσης.
Η Ε.Δ.Ε.Υ.Α. ως εκπρόσωπος των Δ.Ε.Υ.Α. και θεσμικός συνομιλητής της Πολιτείας για ζητήματα ύδρευσης-αποχέτευσης από την πρώτη στιγμή που ξέσπασε η υγειονομική κρίση διεκδίκησε από την Πολιτεία και ειδικότερα από τα Υπουργεία Εσωτερικών και Οικονομικών την οικονομική ενίσχυση των Δ.Ε.Υ.Α. με προτάσεις βιώσιμες, ρεαλιστικές, υλοποιήσιμες και σύμφωνες με τις ανάγκες των Δ.Ε.Υ.Α. και τις δυνατότητες της Πολιτείας, και με στόχο να διαφυλαχθεί η λειτουργία των Δ.Ε.Υ.Α. ώστε να συνεχίσουν να παρέχουν αδιάλειπτα καθαρό και υγιεινό νερό και υπηρεσίες αποχέτευσης στους πολίτες, να προστατεύουν το περιβάλλον και να αποτελούν μοχλό και ισχυρό συντελεστή περιφερειακής ανάπτυξης, αφού οι Δ.Ε.Υ.Α. στο άμεσο μέλλον καλούνται να υλοποιήσουν βασικά έργα υποδομών των πόλεών τους μέσω του νέου ΕΣΠΑ και του προγράμματος «Αντώνης Τρίτσης».
Με νομοθετική ρύθμιση στις 30 Μαρτίου προβλέφθηκε η οικονομική ενίσχυση των Δ.Ε.Υ.Α. μέσω των οικείων Δήμων, ρύθμιση όμως που οι όροι της δεν κρίνονται ικανοποιητικοί τόσο από τις Δ.Ε.Υ.Α. όσο και από τους Δήμους. Για τον λόγο αυτό η Ε.Δ.Ε.Υ.Α. με επιστολή της στον Υπουργό Οικονομικών κ. Σταϊκούρα στις 27 Απριλίου ζήτησε να βελτιωθεί και διευρυνθεί η ρύθμιση για την οικονομική ενίσχυση των Δ.Ε.Υ.Α. ώστε να μπορέσουν οι Δ.Ε.Υ.Α. να αντεπεξέλθουν στην οικονομική κρίση λόγω της πανδημίας υπογραμμίζοντας ότι η ενίσχυση των Δ.Ε.Υ.Α. αντανακλά στο κοινωνικό σύνολο που με συνέπεια οι Δ.Ε.Υ.Α. υπηρετούν εδώ και σαράντα χρόνια.
Η Ε.Δ.Ε.Υ.Α. ζητά από την Πολιτεία να εγκύψει άμεσα στα αιτήματα των Δ.Ε.Υ.Α. ώστε να διασφαλισθεί η συνέχιση της λειτουργίας τους προς όφελος της κοινωνίας και του περιβάλλοντος της χώρας μας.
Η επιστολή της Ε.Δ.Ε.Υ.Α.:
«Αξιότιμε κ. Υπουργέ,
Εκ μέρους της ‘Ενωσης Δημοτικών Επιχειρήσεων ‘Υδρευσης – Αποχέτευσης (Ε.Δ.Ε.Υ.Α.) που εκπροσωπεί 122 Δ.Ε.Υ.Α. της χώρας μας θα θέλαμε να σάς μεταφέρουμε την αγωνία των Δ.Ε.Υ.Α. μελών μας λόγω της κατάστασης που δημιουργήθηκε στη χώρα μας από την εξάπλωση της ασθένειας COVID-19 την συνδρομή σας για την ανακούφιση των Δ.Ε.Υ.Α. και την συνέχιση της απρόσκοπτης λειτουργίας τους.
Ειδικότερα:
Αμέσως μόλις εξαγγέλθηκαν τα πρώτα μέτρα για την αντιμετώπιση της διασποράς της πανδημίας, οι Δ.Ε.Υ.Α. με αίσθημα ευθύνης και ως κοινωφελείς επιχειρήσεις μερίμνησαν και έλαβαν όλα τα αναγκαία μέτρα τόσο για την προστασία της δημόσιας υγείας όσο και για την ασφάλεια των εργαζομένων τους. Μερίμνησαν για την απόλυτη ασφάλεια των εγκαταστάσεών τους ώστε η υδροδότηση των πολιτών να είναι συνεχής και αδιάλειπτη. Επίσης, ανέστειλαν όλες τις προγραμματισμένες διακοπές νερού λόγω ληξιπρόθεσμων οφειλών, και σύμφωνα με τις δυνατότητές τους στάθηκαν στο πλευρό των πολιτών με στόχο την ανακούφισή τους.
Οι Δ.Ε.Υ.Α. όπως ασφαλώς γνωρίζετε λειτουργούν ανταποδοτικά, με ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια, σύμφωνα με τους κανόνες της ιδιωτικής οικονομίας και τα έσοδά τους προέρχονται αποκλειστικά από τις υπηρεσίες που παρέχουν στους πολίτες. Δεν επιχορηγούνται από τον κρατικό προϋπολογισμό ούτε μπορούν σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία να δανειοδοτηθούν από το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων. Επιπλέον, οι Δ.Ε.Υ.Α. παρέλαβαν με το Πρόγραμμα «Καλλικράτης» το 2010 μία αχαρτογράφητη ενδοχώρα και κλήθηκαν να διαχειρισθούν χωρίς πρόσθετους πόρους και το απαραίτητο προσωπικό, ζητήματα που συνδέονταν με προβληματική διαχείριση των υπηρεσιών ύδρευσης-αποχέτευσης από τους πρώην Δήμους που συγχωνεύθηκαν, τόσο από τεχνική όσο και από οικονομική άποψη.
Μετά την λήψη των μέτρων για την αντιμετώπιση της διασποράς της ασθένειας και της προστασίας των πολιτών που πολύ σωστά και εγκαίρως έλαβε η Πολιτεία, οι τρέχουσες εισπράξεις των Δ.Ε.Υ.Α. παρουσίασαν μεγάλη υστέρηση και η ρευστότητά τους περιορίσθηκε σημαντικά διότι παρότι οι ΔΕΥΑ προέτρεψαν τους καταναλωτές να πληρώνουν με όλα τα διαθέσιμα ηλεκτρονικά μέσα, δεν υπήρξε η ανάλογη ανταπόκριση, ενώ παράλληλα δημιουργήθηκε κλίμα αναστολής πληρωμών στους πολίτες.
Επίσης, η υποχρεωτική αναστολή λειτουργίας μεγάλου αριθμού επιχειρήσεων θα έχει ως συνέπεια και την πραγματική μείωση των από εδώ και πέρα τιμολογούμενων εσόδων των Δ.Ε.Υ.Α. δηλαδή του πραγματικού τζίρου των επιχειρήσεων.
Ταυτοχρόνως, θα πρέπει να επισημάνουμε ότι η οικονομική κατάσταση των Δ.Ε.Υ.Α. επιδεινώθηκε πρόσφατα λόγω της αύξησης των τιμολογίων ηλεκτρικής ενέργειας που είχε ως συνέπεια την αύξηση του ενεργειακού κόστους των Δ.Ε.Υ.Α. το οποίο ήδη είναι υψηλότατο κατά 20% περίπου μετά και την τελευταία αύξηση του τιμολογίου της ΔΕΗ. Μάλιστα το πρόβλημα είναι εντονότερο για τις Δ.Ε.Υ.Α. που εξυπηρετούν τουριστικές περιοχές, καθώς και για τις Δ.Ε.Υ.Α. που καταναλώνουν ενέργεια για άντληση του νερού. Σαν χαρακτηριστικό παράδειγμα αναφέρουμε Δ.Ε.Υ.Α. σε τουριστική μάλιστα περιοχή και με υψηλό ενεργειακό κόστος άντλησης που το 2010 το ετήσιο ενεργειακό της κόστος ήταν 750.000 ευρώ, ενώ σήμερα είναι 3.500.000 ευρώ περίπου. Θα πρέπει, επίσης, να σημειωθεί ότι οι Δ.Ε.Υ.Α. με υψηλό αίσθημα κοινωνικής ευθύνης δεν έχουν μετακυλίσει το υψηλό ενεργειακό κόστος στους καταναλωτές.
Αλλά, δεν είναι μόνο το ενεργειακό κόστος που είναι υψηλό, αφού οι Δ.Ε.Υ.Α. έχουν αναλάβει όχι μόνο να παρέχουν υγιεινό και καθαρό νερό στους πολίτες, αλλά να λειτουργούν και τις μονάδες επεξεργασίας λυμάτων, να συντηρούν τα δίκτυα, και να παρεμβαίνουν και στις περιπτώσεις βλαβών, δραστηριότητες με υψηλότατο κόστος.
Η κατάσταση αυτή ενέχει τον κίνδυνο επιχειρήσεις με τόσο κρίσιμο ρόλο στη διαχείριση της υγειονομικής κρίσης να απειλούνται άμεσα με κατάρρευση.
Μετά από τεκμηριωμένες παρεμβάσεις μας στο Υπουργείο Εσωτερικών δόθηκε νομοθετικά με το άρθρο 43 παρ. 5α της από 30/3/2020 ΠΝΠ (ΦΕΚ 75 Α΄) η δυνατότητα στις Δ.Ε.Υ.Α. να λάβουν οικονομική ενίσχυση από τους οικείους Δήμους μέσω των Κ.Α.Π. με την μορφή ολιγόμηνου δανείου ώστε να αντιμετωπίσουν τα οικονομικά προβλήματα που προέκυψαν από την πανδημία.
Ωστόσο, και με βάση την ένταση της οικονομικής στενότητας των Δ.Ε.Υ.Α. θεωρούμε ότι η παραπάνω ρύθμιση είναι ανεπαρκής και θα πρέπει να τροποποιηθεί και διευρυνθεί με την λήψη από μέρους σας πρόσθετων μέτρων τα οποία θα διασφαλίσουν την οικονομική βιωσιμότητα των Δ.Ε.Υ.Α. και θα αποτρέψουν την κατάρρευσή τους.
Για όλους τους παραπάνω λόγους και για να διασφαλισθεί η προστασία της δημόσιας υγείας, αλλά και η απρόσκοπτη λειτουργία των Δ.Ε.Υ.Α. ζητάμε:
1. Άμεση υπαγωγή των Δ.Ε.Υ.Α. στο καθεστώς ανακούφισης των πληττόμενων κλάδων με όλες τις αναστολές που αυτή συνεπάγεται (αναστολή καταβολής από τις Δ.Ε.Υ.Α. όλων των Φόρων, Τελών και Ασφαλιστικών εισφορών και δόσεων δανείων για όσο χρονικό διάστημα αυτό κριθεί αναγκαίο). Και αν θεωρείτε ότι δημιουργείται δημοσιονομική δυσκολία δεν επιμένουμε στο ποσό των 800 ευρώ εφόσον θα έχουν ρυθμισθεί όλα τα υπόλοιπα.
2. Για να εφαρμοσθεί η προαναφερθείσα διάταξη της από 30/3/2020 ΠΝΠ για την οικονομική ενίσχυση των Δ.Ε.Υ.Α. υπό την μορφή δανείου, θα πρέπει να τροποποιηθεί και να προσδιορισθεί ρητά για τις Δ.Ε.Υ.Α. ότι εξαρχής η διάρκεια αποπληρωμής του δανείου θα είναι 72 μήνες και όχι 18 με δυνατότητα επέκτασης μετά από ΚΥΑ (αρ. τριακοστό παρ. 1 της ΠΝΠ από 13/4- ΦΕΚ 84 Α΄) ώστε να είναι συνεπείς στην αποπληρωμή του. Επίσης, θεωρούμε ότι η πρόβλεψη για ετήσια περίοδο χάριτος για την αποπληρωμή του δανείου για να μπορέσουν τόσο οι Δ.Ε.Υ.Α. όσο και οι Δήμοι να ανακάμψουν οικονομικά από την μείωση της εισπραξιμότητάς τους είναι απαραίτητη. Η προτεινόμενη από την Ε.Δ.Ε.Υ.Α. παραπάνω τροποποίηση τόσο για τη διάρκεια αποπληρωμής όσο και για την περίοδο χάριτος είναι απολύτως επιβεβλημένη κ. Υπουργέ, διότι η αδυναμία κάλυψης των λειτουργικών εξόδων των Δ.Ε.Υ.Α. δεν διαλαμβάνει μόνο το διάστημα από 1 Μαρτίου μέχρι 30 Ιουνίου, αλλά και το επόμενο διάστημα, αφού η οικονομική δυσπραγία της ελληνικής κοινωνίας θα διαρκέσει ιδιαίτερα στις τουριστικές περιοχές.
Επίσης, η προτεινόμενη από την Ε.Δ.Ε.Υ.Α. τροποποίηση της νομοθετικής διάταξης για την οικονομική ενίσχυση των Δ.Ε.Υ.Α. είναι απολύτως απαραίτητη και για τους Δήμους, διότι αν δεν γίνει οι Δήμοι που θα υποχρεωθούν να ενισχύσουν οικονομικά τις Δ.Ε.Υ.Α. και μέχρι να παρέλθει ή έστω να αμβλυνθεί η γενικότερη οικονομική δυσπραγία, δεν θα είναι σε θέση ούτε την μισθοδοσία του προσωπικού τους να καταβάλουν, αφού θα αναγκασθούν να προεξοφλήσουν την μισθοδοσία του προσωπικού τους για το επόμενο έτος με σοβαρές επιπτώσεις στην λειτουργία τους και με ορατό τον κίνδυνο κατάρρευσής τους. Και θα πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπόψη ότι οι απαλλαγές στο «επιχειρείν» γίνονται σε βάρος των Δήμων και ιδίως των Δήμων των τουριστικών περιοχών όπου η οικονομική καθίζηση είναι πολύ μεγαλύτερη από άλλες περιοχές που δεν εξαρτώνται σε τόσο μεγάλο βαθμό από το τουριστικό εισόδημα.
Επιπλέον, για να διασφαλισθεί ότι οι οικείοι Δήμοι δεν θα απαιτούν φορολογική, ασφαλιστική ή δημοτική ενημερότητα από τις Δ.Ε.Υ.Α. θα πρέπει να προβλεφθεί με νομοθετική διάταξη ή έστω με σχετική εγκύκλιο ότι τα σχετικά ποσά δεν κατάσχονται, δεν συμψηφίζονται και για την είσπραξή τους χορηγείται αποδεικτικό φορολογικής και ασφαλιστικής ενημερότητας, κατά παρέκκλιση των διατάξεων περί έκδοσης βεβαίωσης μη οφειλής από τις δημόσιες οικονομικές Υπηρεσίες και τα ασφαλιστικά ταμεία. Διαφορετικά οι περισσότερες Δ.Ε.Υ.Α. δεν θα μπορέσουν να αξιοποιήσουν και να επωφεληθούν από την εν λόγω διάταξη.
3. Μείωση με μόνιμο χαρακτήρα του συντελεστή Φ.Π.Α. για το νερό και την αποχέτευση στον χαμηλό συντελεστή Φ.Π.Α. 6% δεδομένου ότι μέχρι σήμερα στα έσοδα των ΔΕΥΑ εφαρμόζονται, για την αξία νερού συντελεστής 13% και για όλα τα άλλα έσοδα αποχέτευσης κλπ 24%, με στόχο την ανακούφιση νοικοκυριών και επιχειρήσεων.
Θα πρέπει να λάβετε υπόψη σας κ. Υπουργέ ότι οι υπηρεσίες ύδρευσηςαποχέτευσης είναι ζωτικής σημασίας για το κοινωνικό σύνολο και λαμβάνοντας υπόψη ότι οι υπηρεσίες παιδείας και υγείας είναι σε μηδενικό συντελεστή Φ.Π.Α., η προτεινόμενη μείωση του συντελεστή Φ.Π.Α στο νερό και την αποχέτευση θα έχει κοινωνικά δίκαιο χαρακτήρα.
Θα πρέπει να τονισθεί ότι σύμφωνα με εκτιμήσεις μας το ποσό που αντιστοιχεί στην προτεινόμενη μείωση αποτελεί το 0,53% του συνολικού ΑΕΠ της Χώρας, στοιχείο που καταδεικνύει ότι η αιτούμενη μείωση στον κατώτερο συντελεστή για το σημαντικότερο αγαθό για τον άνθρωπο, που είναι το νερό, είναι εφικτή. Επιπλέον η εν λόγω μείωση θα αποφέρει σε κάθε καταναλωτή μείωση της τάξης του 9,32% επί της συνολικής τιμής του νερού, στοιχείο που δείχνει, ότι θα συνέβαλε σε ικανοποιητικό βαθμό στην μείωση του κόστους ζωής των πολιτών της χώρας, χωρίς να υπάρξει σοβαρό πρόβλημα στα οικονομικά αποτελέσματα της Ελλάδας.
Κύριε Υπουργέ,
Θα θέλαμε να σάς διαβεβαιώσουμε ότι εκτιμάμε τον μεγάλο αγώνα που δίνετε ως Υπουργός Οικονομικών σε μια τόσο δραματική συγκυρία και για τη χώρα μας η οποία μόλις έχει εξέλθει από τη δημοσιονομική και οικονομική κρίση. Θα εκτιμούσαμε, όμως, ιδιαίτερα, αν διεξαγόταν μία συζήτηση με την Τοπική Αυτοδιοίκηση και τις Δ.Ε.Υ.Α. με μετρήσιμες παραμέτρους κάτι που δεν έχει, δυστυχώς, μέχρι σήμερα συμβεί. Με τον τρόπο θα δινόταν η δυνατότητα συμβολής των Δ.Ε.Υ.Α. στο δημόσιο διάλογο με τεκμηριωμένες προτάσεις, ιδέες και απόψεις, λαμβάνοντας υπόψη ότι οι Δ.Ε.Υ.Α. έχουν αναλάβει πολύ μεγάλο κοινωνικό κόστος ως βασικοί πυλώνες προστασίας της δημόσιας υγείας. Μάλιστα, αξίζει να αναφέρουμε ότι η Ε.Δ.Ε.Υ.Α. ως εκπρόσωπος των Δ.Ε.Υ.Α. συμμετέχει στον στρατηγικό σχεδιασμό του επόμενου ΕΣΠΑ. Αλλά, αν οι Δ.Ε.Υ.Α. καταρρεύσουν αναρωτιόμαστε ποιοί θα μπορέσουν να εκτελέσουν τα έργα ζωτικής σημασίας για την κοινωνία και τη χώρα που εκτελούν οι Δ.Ε.Υ.Α.
Για όλους τους παραπάνω λόγους, παρακαλούμε κ. Υπουργέ, να έχουμε μια τηλεδιάσκεψη μαζί σας το συντομότερο δυνατό ώστε να μάς δοθεί η δυνατότητα να αναλύσουμε διεξοδικά και τεκμηριωμένα τα επιχειρήματα και τους λόγους στους οποίους εδράζονται τα αιτήματά μας.
Κλείνοντας, θα θέλαμε να τονίσουμε ότι το Υπουργείο Εσωτερικών ως καθ΄ύλη αρμόδιο για τις Δ.Ε.Υ.Α. Υπουργείο συμμερίζεται την αγωνία των Δ.Ε.Υ.Α. για συνέχιση της λειτουργίας τους και συνηγορεί στο αίτημά μας.
Τέλος, παρακαλούμε να λάβετε υπόψη σας ότι σε καμιά περίπτωση οι Δ.Ε.Υ.Α. δεν επιδιώκουν να εκμεταλλευθούν την συγκεκριμένη δραματική συγκυρία, αλλά επειδή έχουν υψηλό αίσθημα κοινωνικής ευθύνης θέλουν να αποσοβήσουν τον κίνδυνο κατάρρευσής τους επισημαίνοντάς τον εγκαίρως στην Πολιτεία.
Ευχαριστώντας εκ των προτέρων»