Άγνωστες πτυχές από τη «Ναυπλία» του Μιχαήλ Λαμπρυνίδου
Τον τελευταίο καιρό έχουν δει το φως της δημοσιότητας στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης (;) διάφορες αναρτήσεις που σχετίζονται με το ιστορικό έργο του Μιχαήλ Λαμπρυνίδου «ΝΑΥΠΛΙΑ» (που εξεδόθη το 1898) και τις ενέργειες του Προοδευτικού Συλλόγου Ναυπλίου «Ο ΠΑΛΑΜΗΔΗΣ» για την προώθηση της έκδοσης της ΄΄β΄ γραφής΄΄ του συγγραφέα.
Βέβαια, ο Σύλλογος ΔΕΝ έχει λάβει ποτέ οποιοδήποτε έγγραφο από οποιοδήποτε μέλος του ή φορέα σχετικά με το θέμα, θα ήθελε όμως να ενημερώσει τους συμπολίτες μας, προκειμένου να μην υφέρπουν επώνυμες ή ανώνυμες αναρτήσεις που πολύ απέχουν από την αλήθεια.
ΜΕΡΟΣ 1ον
Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ «ΝΑΥΠΛΙΑΣ»
Ο Μιχαήλ Λαμπρυνίδης, νομικός και πολιτικός, έγραψε την ιστορία της Ναυπλίας ΄΄από των αρχαιοτάτων χρόνων μέχρι των καθ΄ ημάς΄΄.
Δεν θα μπω στον πειρασμό να σχολιάσω την Ιστορία του Λαμπρυνίδου… αλλά επειδή δεν γνώριζα (και εξακολουθώ να μην γνωρίζω) λεπτομέρειες για την ζωή και το έργο του τον ανακαλύπτω (όσο είνε δυνατόν) μέσα από την ΄΄ΝΑΥΠΛΙΑ΄΄.
Λοιπόν, ο Λαμπρυνίδης εξέδωσε με προσωπική δαπάνη την ΄΄ΝΑΥΠΛΙΑ΄΄ το 1898 με 698 + ζ σελίδες από την Αθήναις ΄΄Τύποις Εκδοτική Εταιρεία΄΄ (το έργο του το είχε ολοκληρώσει από το 1885). Την ιστορική μελέτη του την αφιέρωσε στον Χαρίλαο Τρικούπη (η αφιέρωση ίσως είνε σημαντική γιατί αργότερα χρησιμοποίησε ως ιστορική πηγή τον Σπυρίδωνα Τρικούπη).
Ο Λαμπρυνίδης γεννήθηκε το έτος 1851 και, επομένως, πρόλαβε να γνωρίσει κάποιους από τους πρωταγωνιστές της μεγάλης ελληνικής επανάστασης του 1821 και κάποιους άμεσους απογόνους τους.
Το πρώτο σχόλιο που βρήκα για το έργο του Λαμπρυνίδου περιέχεται σε επιστολή που του έστειλε η Καλλιόπη Παπαλεξοπούλου. Η δέσποινα τ΄ Αναπλιού γεννήθηκε το έτος 1809 και πέθανε το έτος 1898 (δηλαδή την χρονιά που ο Λαμπρυνίδης εξέδωσε την ΄΄ΝΑΥΠΛΙΑ΄΄) σε ηλικία 89 ετών.
Γράφει, λοιπόν, η Καλλιόπη : ΄΄… το ύφος θαυμάσιον και, καθώς λέγουσιν οι φίλοι μου οι Γάλλοι δεν κουράζει, αλλά με ευχαρίστησιν αναγινώσκει τις. Δεν είσαι φανατικός και διηγείσαι αληθείας (σ.σ. η ορθογραφία δική της)΄΄.
Το σχόλιο αυτό της Καλλιόπης μου επιτρέπει να συμπεράνω ότι η Παπαλεξοπούλου ΔΕΝ είχε διαβάσει την ΄΄ΝΑΥΠΛΙΑ΄΄ και στηρίχτηκε σε όσα της είπαν οι φίλοι της οι Γάλλοι. Μου φαίνεται λογικό, κυρίως λόγω της προχωρημένης ηλικίας της Καλλιόπης…
Ας ξαναγυρίσω στην ΄΄ΝΑΥΠΛΙΑ΄΄…
Ο Λαμπρυνίδης, ήδη από το 1898, είχε αποφασίσει να ξαναγράψει την ΄΄ΝΑΥΠΛΙΑ΄΄ (β΄ γραφή) εμπλουτισμένη με νέα στοιχεία (όσο περνούσε ο καιρός τόσο περισσότερα συνέλεγε).
Απευθύνθηκε σε διάφορους, όπως στην Βιβλιοθήκη Μαρασλή στην Οδησσό (προφανώς για χρηματοδότηση αλλά αυτή αρνήθηκε), στον λόγιο Αθανάσιο Παπαδόπουλο – Κεραμέα για πληροφορίες κλπ.
Όμως, βρήκε δύο πολύ σημαντικές πηγές : Την ΄΄Βιβλιοθήκη του Σπυρίδωνος Τρικούπη΄΄ και το αρχείο ΄΄της Δημαρχίας Ναυπλίας όπως επ΄ εσχάτων΄΄.
Μέχρι τον θάνατό του το έτος 1915, ο Λαμπρυνίδης συνέγραψε την ΄΄β΄ γραφή΄΄ της ΄΄ΝΑΥΠΛΙΑΣ΄΄, έργο που αποτελείται από 1.134 σελίδες της αρχικής Α΄ έκδοσης, εμπλουτισμένες με πυκνογραμμένες, άνισες και ανομοιογενείς χειρόγραφες σημειώσεις. Ο Λαμπρυνίδης έβλεπε στην δεύτερη αυτή εκδοτική μορφή ένα τρίτομο έργο 150 περίπου τυπογραφικών φύλλων, όπου στους δύο πρώτους τόμους θα περιελάμβανε την αναθεωρημένη (εμπλουτισμένη στην πραγματικότητα με τις χειρόγραφες σημειώσεις) ΄΄β΄ γραφή΄΄ και στον τρίτο τόμο μια ΄΄επιλεκτική συναγωγή των μελετών του που είχαν ναυπλιακό ενδιαφέρον΄΄ (από τον πρόλογο στην Δ΄ Έκδοση της Ευτυχίας Λιάτα, το έτος 2000).
Ας παρακάμψω κάποια χρόνια (από τον θάνατο του Λαμπρυνίδου, το 1915 μέχρι του έτους 1949) που δεν υπήρξε κινητικότητα σχετικά με την ΄΄ΝΑΥΠΛΙΑ΄΄.
Με το πρακτικό της 5ης Σεπτεμβρίου 1949, το Δ.Σ. του Προοδευτικού Συλλόγου Ναυπλίου ΄΄Ο ΠΑΛΑΜΗΔΗΣ΄΄ (ο Σύλλογος συνεστήθη το έτος 1946) ΄΄ανακηρύσσει την Χαρίκλεια Χαρτουλάρη Μεγάλη Ευεργέτιδα του Συλλόγου… διότι εκχωρεί εις τον Σύλλογόν μας τα δικαιώματά της επί της πνευματικής ιδιοκτησίας των έργων του αειμνήστου πατρός της των αναφερομένων εις την Ναυπλίαν, ίνα ο Σύλλογος προβή εις την επανέκδοσιν της ΄΄ΝΑΥΠΛΙΑΣ΄΄.
Η Χαρίκλεια Χαρτουλάρη, έξι ημέρες αργότερα (!), με την 11 Σεπτεμβρίου 1949 επιστολή της, γνωρίζει στον Σύλλογο την απόφασή της να εκχωρήσει πάντα τα δικαιώματα της επί της πνευματικής ιδιοκτησίας του πατρός της, με τον όρο να εκδώσει ο Σύλλογος εντός ενός έτους την ΄΄αναθεωρημένη ΄΄ΝΑΥΠΛΙΑ΄΄.
Ας προχωρήσω, αφού όμως κάνω μια μικρή αλλά ουσιαστική διάκριση… Άλλο πράγμα είνε ΄΄η β΄ γραφή΄΄ της ΄΄ΝΑΥΠΛΙΑΣ΄΄ και άλλο είνε ΄΄η επανέκδοση΄΄ της ΄΄ΝΑΥΠΛΙΑΣ΄΄.
Λοιπόν, η Β΄ έκδοση της ΄΄ΝΑΥΠΛΙΑΣ΄΄ (όχι η έκδοση της ΄΄β΄ γραφής΄΄, η οποία ΔΕΝ έχει επιτευχθεί ως σήμερα) έγινε στις 29 Νοεμβρίου 1949 με επιμελητή τον Άγγελο Κλεισιούνη, δαπάναις του Προοδευτικού Συλλόγου Ναυπλίου ΄΄Ο ΠΑΛΑΜΗΔΗΣ΄΄. Τώρα, πώς κάλυψε το κόστος της έκδοσης ο Σύλλογος, είνε μια ενδιαφέρουσα ιστορία που απαιτεί γραφή ιδιαίτερου κεφαλαίου (είνε, όμως, καταγεγραμμένη …).
Επανέκδοση (Γ΄ έκδοση) έγινε το έτος 1975 και πάλι με επιμέλεια του Άγγελου Κλεισιούνη και χρηματοδότηση της Στάσας Δαλαμάγκα.
Η Δ΄ έκδοση της ΄΄ΝΑΥΠΛΙΑΣ΄΄ έγινε το έτος 2000 με την χορηγία του Μεγάλου Ευεργέτη του Συλλόγου Δημητρίου Κ. Μανουσάκη και πρόλογο της Ευτυχίας Δ. Λιάτα.
ΜΕΡΟΣ 2ον
Η ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΤΟΥ ΠΑΝΟΥ ΛΙΑΛΙΑΤΣΗ
Αυτά για την Ιστορία και ας φτάσω από το πρόσφατο παρελθόν στο σήμερα…
Τον πανηγυρικό της ημέρας (σύμφωνα με το καταστατικό του Συλλόγου) στις 29 Νοεμβρίου 2010 εκφώνησε το μέλος τού (τότε) Διοικητικού Συμβουλίου του ΄΄ΠΑΛΑΜΗΔΗ΄΄ Πάνος Λιαλιάτσης (φιλίστωρ Ναυπλιεύς, όπως αναφέρει στην εξαιρετική του ανάρτηση ο φίλτατος Κωνσταντίνος Καράπαυλος).
(Θα ήθελα στο σημείο αυτό να τονίσω ότι ο Πρόεδρος και τα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου του Προοδευτικού Συλλόγου Ναυπλίου ΄΄Ο ΠΑΛΑΜΗΔΗΣ΄΄ έχουν την ικανότητα και την θέληση να ΄΄αφουγκράζονται΄΄ τα σημεία των καιρών σε ό,τι σχετίζεται με τον πολιτισμό της πόλης μας. Για τον λόγο αυτόν πρέπει να ευχαριστήσουμε οποιοδήποτε μέλος (ή μη) του Συλλόγου που μας υποδεικνύει ή μας προτρέπει να προβούμε σε ενέργειες και δράσεις που αφορούν στην πόλη μας. Ο Κώστας Καράπαυλος ανήκει στην ομάδα των μελών του Συλλόγου μας που διακρίνεται για την ευαισθησία του και τις αρκετές εποικοδομητικές προτάσεις του).
Ο Πάνος Λιαλιάτσης, λοιπόν, λογοτέχνης και πνευματικός άνθρωπος της πόλης μας, προκειμένου να συγγράψει τον πανηγυρικό της ημέρας ανέτρεξε στις χειρόγραφες σελίδες του Λαμπρυνίδου (και συγκεκριμένα στο 8ο Κεφάλαιο της ΄΄β΄ γραφής΄΄) για την συλλογή επιπλέον στοιχείων για την απελευθέρωση του Παλαμηδιού στις 30 Νοεμβρίου 1822. Οι χειρόγραφες σελίδες του Λαμπρυνίδου (στην β΄ γραφή) για την συγκεκριμένη ημερομηνία είνε δυσανάγνωστες και τα στοιχεία τους (υποθέτω το ίδιο και για τον Πάνο Λιαλιάτση) δεν χρησιμοποιήθηκαν ποτέ. Έτσι, η ομιλία του φιλίστορος Πάνου Λιαλιάτση περιορίστηκε στο κείμενο της Δ΄ Έκδοσης της ΄΄ΝΑΥΠΛΙΑΣ΄΄ και εμπλουτίστηκε με μυθιστορηματικά στοιχεία τού, επίσης λογοτέχνη, Θεόδωρου Κωστούρου.
Ο Πάνος Λιαλιάτσης, λοιπόν, στην ομιλία του και στο πόνημά του ΔΕΝ περιέλαβε ιστορικά αλλά μυθιστορηματικά και λογοτεχνικά στοιχεία.
Η περιγραφή της απελευθέρωσης του Παλαμηδιού από τον Λαμπρυνίδη στην Δ΄ έκδοση της ΄΄ΝΑΥΠΛΙΑΣ΄΄ αποδίδεται περίφημα στην σελίδα 231 και την οποίαν χρησιμοποίησε ο Πάνος Λιαλιάτσης στην ομιλία του (όχι βέβαια ως στοιχείο της ΄΄β΄ γραφής΄΄…) :΄΄ο διευθύνων την πολιορκίαν Στάικος Σταϊκόπουλος, ο αδελφός του Αθανάσιος Σταϊκόπουλος, ο Γκουβερνάντης, ο Νικόλαος Μοσχονησιώτης και 350 επίλεκτοι και ευσταλείς άνδρες… και οι ακολουθούντες το στρατιωτικόν της εφόδου σώμα ο εξ Αγίου Όρους μοναχός Παφνούτιος, ο Αργείος βιολιντζής Πορτοκάλης, φέροντες την προς ανάβασιν ξυλίνην κλίμακα πέντε μέτρων περίπου μήκους…΄΄ (παρακαλώ όπως ανατρέξετε στο κείμενο και στην συνέχειά του).
Και ιδού ο Θεόδωρος Κ. Κωστούρος, ο ποιητής του Ναυπλίου με το έργο του ΄΄Σταϊκόπουλος ο Πορθητής – μυθιστορηματική βιογραφία΄΄ Ανάπλι 1983 – έκδοση του Προοδευτικού Συλλόγου Ναυπλίου ΄΄Ο ΠΑΛΑΜΗΔΗΣ΄΄…
Ας ανατρέξουμε στις σελίδες του 51 – 58 για να ζήσουμε την φοβερή νύχτα του Αγιαντρέα με τα μάτια του ποιητή. Με τον Αργείο βιολιτζή Πορτοκάλη, τον λοχαγό Γκουβερνάντη, τον κρανιδιώτη χτίστη Μανώλη Σκρεπετό, τον λεβεντόπαπα Παπαγιώργη Βελίνη…
Να από πού πήρε την έμπνευση (και την ομιλία του) ο Πάνος Λιαλιάτσης… Έπλεξε την ιστορία (Μιχαήλ Λαμπρυνίδης) με τον μύθο (Θοδωρής Κωστούρος)…
Και τώρα… στο σήμερα…
ΜΕΡΟΣ 3ον
ΟΙ ΠΡΟΣΦΑΤΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ
Ο Προοδευτικός Σύλλογος Ναυπλίου ΄΄Ο ΠΑΛΑΜΗΔΗΣ΄΄, έχοντας επίγνωση του ρόλου και των δυνατοτήτων του (απεριόριστες), έχει έλθει σε προσωπική επικοινωνία με την Ευτυχία Λιάτα (εδώ και δύο χρόνια) για την έκδοση της ΄΄β΄ γραφής΄΄ της Ναυπλίας (τονίζω πάλι ότι τα χειρόγραφα του Λαμπρυνίδου βρίσκονται στην κατοχή του Συλλόγου από το έτος 1950. Βέβαια, πραγματικά βρίσκονται σε ΄΄κάποια΄΄ συρτάρια πάνω από 100 χρόνια…).
Η έκδοση της ΄΄β΄ γραφής΄΄ της Ναυπλίας φαίνεται (τουλάχιστον προς το παρόν) ότι δεν έχει πρακτικό νόημα.
Εναλλακτική λύση είνε η έκδοση ΄΄παραρτήματος΄΄ με τις διορθώσεις και τις προσθήκες του Λαμπρυνίδου.
Ο Σύλλογος (επειδή θεωρεί ως την καλύτερη σημερινή λύση) προσανατολίζεται στην ψηφιοποίηση του έργου η οποία (για την ανάγνωση και μόνον των χειρογράφων) απαιτεί εξειδικευμένο επιστήμονα – γραφολόγο και, ταυτόχρονα, ιστορικό. Οποιαδήποτε άλλη πρόταση διαχείρισης των χειρογράφων θεωρούμε ως αντι-επιστημονική.
Το κόστος είνε δυσβάσταχτο για τα οικονομικά του Συλλόγου, ο οποίος αναζητά χορηγό (προφανώς έχουμε προστρέξει σε όλους τους δυνητικά χορηγούς). Οι εκτιμήσεις φθάνουν το κόστος να υπερβαίνει τις 25.000 €.
ΜΕΡΟΣ 4ον
ΟΙ ΑΝΑΡΤΗΣΕΙΣ
Και μερικά σχόλια για τις αναρτήσεις στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης…
Ο Σύλλογος ΔΕΝ δέχεται τελεσίγραφα… ΟΥΤΕ ημερομηνίες λήξης…
Σε ό,τι αφορά το λογοπαίγνιο με τις καραντίνες και τα σαρανταήμερα… μήπως είνε γνωστό τι σημαίνει ο αριθμός 40 (όχι για τους Ιταλούς αλλά για το ανθρώπινο είδος);
Προφανώς είνε ευπρόσδεκτος όποιος θελήσει να γίνει με τις εποικοδομητικές προτάσεις και ιδέες του αρωγός στην όλη προσπάθεια. Όμως, πώς εμπλέκεται το ΄΄Ίδρυμα Ι. Καποδίστριας΄΄ στην έκδοση της ΄΄β΄ γραφής΄΄ της Ναυπλίας (γιατί άραγε το συγκεκριμένο Ίδρυμα; Τόσα ΄΄Ιδρύματα΄΄ υπάρχουν στην Ελλάδα)…
Με τιμή
Ο Πρόεδρος
Θεοδόσης Σ. Σπαντιδέας
