Ο SARS-CoV-2 έχει αρχίσει ήδη να μεταλλάσσεται κι αυτό επηρεάζει τη μεταδοτικότητά του, ενώ παράλληλα τα τεστ αντισωμάτων έχουν αρχίσει να γίνονται ευρέως διαθέσιμα, με τη χώρα μας να διαθέτει αρκετές επιλογές για όσους ενδιαφέρονται να γνωρίζουν αν έχουν νοσήσει και δεν το αντιλήφθηκαν, αλλά και αν έχουν αποκτήσει την περίφημη ανοσία στον νέο κορωνοϊό.
Όπως είναι γνωστό, οι ιοί της εποχικής γρίπης μεταλλάσσονται πολύ και γι’ αυτό προκύπτει η ανάγκη να αλλάζει η σύσταση των αντιγριπικών εμβολίων ανά έτος.
Ο νέος κορωνοϊός, ωστόσο, παραμένει εν πολλοίς σταθερός, δηλαδή μεταλλάσσεται με πιο αργό ρυθμό από τους ιούς της γρίπης. Κι αυτό είναι επιβοηθητικό για τους επιστήμονες που εργάζονται επί της ανάπτυξης των πιθανών εμβολίων. Από την άλλη δεν πρέπει να πιστέψουμε ότι δεν μεταλλάσσεται καθόλου.
Ήδη δύο μεγάλες μελέτες έχουν δημοσιευτεί, η μία στο επιστημονικό περιοδικό «Journal of Virology» και η άλλη στην ηλεκτρονική βάση bioRxiv. Και οι δύο εστιάζουν στο RNA του SARS-CoV-2 αναζητώντας μεταλλάξεις.
Οι ερευνητές του Πολιτειακού Πανεπιστημίου της Αριζόνα εντόπισαν μια μεγάλη βάση διαγραφής ζευγών σε δείγμα του ιού που είχε ληφθεί από έναν ασθενή. Ενώ οι συνάδελφοί τους στο Εθνικό Εργαστήριο του Λος Αλαμος στο Νέο Μεξικό αναζήτησαν μεταλλάξεις που συνέβησαν κατά τη διάρκεια της έξαρσης της νόσου COVID-19 και υπέθεσαν ότι ένα στέλεχος του ιού είναι πιο μολυσματικό από το αρχικό στέλεχος που εντοπίστηκε στην Ουχάν της Κίνας.
Οι ειδικοί του Πολιτειακού Πανεπιστημίου της Αριζόνα βάσει μιας σειράς δειγμάτων δημιούργησαν τρία πλήρη γονιδιώματα του SARS-CoV-2 και διαπίστωσαν ότι ένα από αυτά, το οποίο ονόμασαν AZ-ASU2923, είχε μια μεγάλη διαγραφή -81 ζεύγη- στο γονίδιο ORF7a. Το γονίδιο αυτό δημιουργεί μια επιβοηθητική πρωτεΐνη, η οποία βοηθά τον ιό να μολύνει, να αναπαραχθεί και να εξαπλωθεί μέσα στον οργανισμό του ξενιστή, δηλαδή του ανθρώπου. Συγκεκριμένα, η πρωτεΐνη εικάζουν οι επιστήμονες ότι βοηθά τον ιό να αποφύγει το ανοσοποιητικό μας σύστημα και να εξοντώσει το κύτταρο μόλις ολοκληρωθεί η διαδικασία αναπαραγωγής.
Η μετάλλαξη αυτή αξιολογείται από τη διεθνή επιστημονική κοινότητα και τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ) ως ιδιαίτερα σημαντική διότι αντικατοπτρίζει μια μεγάλη διαγραφή που συνέβη και στον κορωνοϊό που προκάλεσε το 2003 το Σοβαρό Οξύ Αναπνευστικό Σύνδρομο (SARS). Βέβαια, οι ερευνητές δεν είναι ακόμα σε θέση να πουν ότι αυτή η μετάλλαξη θα αλλάξει τον SARS-CoV-2, αλλά βάσει της προϋπάρχουσας εμπειρίας εκτιμούν ότι θα εξασθενήσει την ικανότητά του να γίνεται μολυσματικός.
Στη μελέτη του Εθνικού Εργαστηρίου του Λος Αλαμος οι ειδικοί επιχείρησαν να εντοπίσουν τις μεταλλάξεις του κορωνοϊού που σχετίζονται με την πρωτεΐνη S (γνωστή και ως πρωτεΐνη-ακίδα), που εντοπίζεται στην επιφάνεια του κορωνοϊού. Ανέλυσαν λοιπόν στοιχεία για περισσότερα από 7.500 άτομα από όλο τον κόσμο.
Εντόπισαν συνολικά 14 μεταλλάξεις σχετικές με την πρωτεΐνη S, που συσσωρεύονται καθώς ο ιός εξαπλώνεται. Μια μετάλλαξη, όμως, η D614G, είναι αυτή που προκαλεί μεγάλη ανησυχία στους επιστήμονες, καθώς άρχισε να εξαπλώνεται στην Ευρώπη στις αρχές Φεβρουαρίου και όταν εμφανίστηκε σε νέες περιοχές έγινε αμέσως η κυρίαρχη έναντι των άλλων. Και επειδή η μετάλλαξη αυτή έχει υπερκεράσει την αρχική εκδοχή του κορωνοϊού, την D614 που εντοπίστηκε στην Ουχάν καθώς και σε άλλες περιοχές του πλανήτη, θεωρείται πλέον περισσότερο μολυσματική και θα πρέπει να αξιολογηθεί επισταμένως για το ενδεχόμενο να επηρεάσει αρνητικά την έρευνα για την ανάπτυξη νέων θεραπειών και εμβολίων για το COVID-19.
Πάντως, θα πρέπει να σημειωθεί ότι ο SARS-CoV-2 υπολογίζεται ότι μέχρι σήμερα παρουσιάζει λιγότερες από 25 μεταλλάξεις ανά έτος, ρυθμό μικρότερο με αυτόν της ασιατικής γρίπης τη δεκαετία του 1950.
Οι περισσότερες μεταλλάξεις του νέου κορωνοϊού είναι ουδέτερες, δηλαδή δεν επιφέρουν κάποια αλλαγή, ενώ κάποιες είναι επιβλαβείς για τον ιό και θα τον οδηγήσουν σε εξαφάνιση.
Μόνο ένα μικρό ποσοστό των μεταλλάξεων λοιπόν είναι ευεργετικές για τον ίδιο και την ευημερία του. Και παρότι σπάνιες, οι ευεργετικές μεταλλάξεις συμβαίνουν σε κάθε είδους οργανισμό, με την ανθεκτικότητα των βακτηρίων στα αντιβιοτικά να αποτελεί το χαρακτηριστικότερο παράδειγμα. Αλλά αυτή τη στιγμή οι επιστήμονες δεν γνωρίζουν αν η μετάλλαξη D614G του SARS-CoV-2 είναι καλή ή κακή γι’ αυτόν.
Το ελπιδοφόρο είναι ότι η παγκόσμια επιστημονική κοινότητα μελετά διεξοδικά τον μεταδοτικό αυτό ιό και αναμένεται πολύ σύντομα να έχουν σαφέστερη εικόνα του ώστε οι θεραπείες και τα εμβόλια που θα προκύψουν να είναι αποτελεσματικά και ασφαλή.