Περίπου 3 χιλιάδες Ψυχολόγοι και Κοινωνικοί Λειτουργοί θα στελεχώσουν κατά το τρέχον σχολικό έτος περισσότερες από 13.000 σχολικές μονάδες, μέσω ειδικού προγράμματος ΕΣΠΑ που χρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό ταμείο και την Πολιτική Συνοχής της ΕΕ.
Του Θοδωρή Καραουλάνη
Συγκεκριμένα, με το έργο «Υποστήριξη σχολικών Μονάδων Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης από Ψυχολόγους και Κοινωνικούς Λειτουργούς» προβλέπεται να στελεχωθούν 13.019 σχολικές μονάδες και δομές κατά το σχολικό έτος 2020-2021. Σύμφωνα με πηγές από το Υπουργείο Παιδείας, το πρόγραμμα θα δώσει περίπου 3.000 θέσεις αναπληρωτών καθηγητών Κοινωνικών Λειτουργούν (ΠΕ30) και Ψυχολόγων (ΠΕ23), οι οποίες θα προκηρυχθούν το κατά το δυνατόν συντομότερα.
Σκοπός της δράσης είναι η ενημέρωση, η συμβουλευτική και η ενδυνάμωση της σχολικής κοινότητας, δηλαδή των μαθητών – με και χωρίς ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες – των εκπαιδευτικών, των γονέων και άλλων μελών της εκπαιδευτικής κοινότητας, ώστε να αποκτήσουν δεξιότητες που απαιτούνται για να διαχειριστούν αποτελεσματικά κρίσιμες και απρόβλεπτες καταστάσεις, όπως η πανδημία του κορωνοϊού – COVID 19.
Σύμφωνα με πηγές του αρμόδιου Υπουργείου Παιδείας που μίλησαν στην EURACTIV.gr, τέτοιο πρόγραμμα σχεδιάζονταν αρχικά για την καταπολέμηση του εκφοβισμού και του bullying στα σχολεία της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, όπου το πρόβλημα είναι υπαρκτό και διαδεδομένο. Όμως η πανδημία ανέδειξε και ένα άλλο πεδίο που οι μαθητές κυρίως, αλλά όχι μόνο, χρειάζονται επιστημονική υποστήριξη: τον φόβο της πανδημίας, τον πιθανό στιγματισμό, την αλλαγή των διαπροσωπικών σχέσεων, των καθημερινών συνηθειών κλπ. Αυτά θα αποτελέσουν, μαζί με την υποστήριξη για περιστατικά εκφοβισμού και άλλες παθογενείς καταστάσεις, το αντικείμενο που θα παρέχουν οι ψυχολόγοι και κοινωνικοί λειτουργοί που θα στελεχώσουν τα σχολεία της χώρας.
Οι λεπτομέρειες της νέας δράσης του ΕΣΠΑ
Η δράση «Υποστήριξη σχολικών Μονάδων Α/θμιας και Β/θμιας Εκπαίδευσης από Ψυχολόγους και Κοινωνικούς Λειτουργούς» είναι
μία ακόμη από τις δράσεις του ΕΣΠΑ που κάνουν χρήση των ειδικών διατάξεων της ΕΕ για την αντιμετώπιση του COVID-19, όπου η χώρα μας έχει κάνει ανακατανομή κονδυλίων για να αντιμετωπίσει τις επιπτώσεις της πανδημίας, συγκεντρώνοντας πόρους που λίμναζαν σε διάφορα επιχειρησιακά προγράμματα για να κάνει ειδικές δράσεις.
Η δράση του Υπουργείου Παιδείας θα είναι συνολικής αξίας 46.256.000 ευρώ, με την κοινοτική δαπάνη του ΕΚΤ από την Πολιτική Συνοχής (δηλαδή η επιχορήγηση ΕΣΠΑ) να δίνει σχεδόν 34 εκατομμύρια από αυτά (33.800.837,00 ευρώ) και τα υπόλοιπα 12.455.163,00 € από άλλους πόρους του Υπουργείου Παιδείας.
Την πρόσκληση προς το Υπουργείο Παιδείας για τη δράση υπέγραψε πριν λίγες ημέρες η Ειδική Γραμματέας (Διαχείρισης προγραμμάτων ΕΚΤ) Νίκη Δάνδολου και σημειώνουμε ότι πρόκειται περί νέου Προγράμματος ΕΣΠΑ, το οποίο δεν έχει σχέση με τα υπάρχοντα Προγράμματα που τρέχει το Υπουργείο Παιδείας και αφορούν απασχόληση εκπαιδευτικών σε σχολεία κλπ. Το έργο χρηματοδοτείται από το Επιχειρησιακό πρόγραμμα «Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού, Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και αφορά όλες τις περιφέρειες της χώρας. Παρότι το πρόγραμμα έχει ως αντικείμενο την απασχόληση καθηγητών συγκεκριμένων ειδικοτήτων ως αναπληρωτών, δεν νοείται ως δράση απασχόλησης αλλά ως εκπαιδευτική δράση και ωφελούμενοι χαρακτηρίζονται οι μαθητές, οι εκπαιδευτικοί, οι γονείς και οι σχολικές μονάδες. Κάθε αναπληρωτής θα καλύπτει 4-5 σχολεία τουλάχιστον, με παρουσία προφανώς μία ημέρα ανά εβδομάδα. Οι λεπτομέρειες όμως της δράσης αναμένονται τις αμέσως επόμενες ημέρες, καθώς το Υπουργείο Παιδείας ετοιμάζει το Τεχνικό Δελτίο για την ένταξη της πράξης, ώστε μετά από την τελική έγκριση του Υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων να βγουν οι σχετικές προκηρύξεις με όλα τα στοιχεία.
Νέα διάσταση στη ευρωπαϊκή στήριξη στα κράτη μέλη – Τι λέει ο Υφυπουργός Γιάννης Τσακίρης στην Euractiv
Σχετικά με τη νέα δράση, ο υφυπουργός Ανάπτυξης και Επενδύσεων, Γιάννης Τσακίρης, αρμόδιος για το ΕΣΠΑ, δήλωσε στην EURACTIV.gr:
«H δράση υποστήριξης σχολικών μονάδων πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης από ψυχολόγους και κοινωνικούς λειτουργούς, με πόρους του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου, δίνει ακόμη μια νέα διάσταση στην ευρωπαϊκή στήριξη στα κράτη – μέλη, αποδεικνύοντας ότι τα ευρωπαϊκά διαρθρωτικά ταμεία μπορούν να δρουν ευέλικτα, στοχευμένα και συμπληρωματικά με άλλες δράσεις, ειδικά σε περιόδους κρίσης.
Η συγκεκριμένη δράση στοχεύει στην ενδυνάμωση της σχολικής κοινότητας ως προς τη διαχείριση κρίσιμων και απρόβλεπτων καταστάσεων, όπως είναι η πανδημία της Covid-19, και με απώτερο στόχο τη διαφύλαξη της δημόσιας υγείας, την προστασία των μαθητών και των οικογενειών τους και κατ΄ επέκταση της κοινωνίας στο σύνολό της».
Σημειώνεται ότι το πρόγραμμα είχε προαναγγείλει στη Βουλή η Υπουργός Παιδείας Νίκη Κεραμέως, κατά τη συζήτηση εκπαιδευτικού νομοσχεδίου τον Ιούνιο. Η αρμόδια Υφυπουργός Παιδείας Σοφία Ζαχαράκη σε πρόσφατη συνέντευξή της στην εφημερίδα Ελεύθερος Τύπος τόνισε ότι οι ψυχολόγοι και οι κοινωνικοί λειτουργοί στα σχολεία θα είναι κρίσιμος κρίκος στην εκπαιδευτική διαδικασία.
Πως θα δουλέψουν ψυχολόγοι και κοινωνικοί λειτουργοί στα σχολεία
Μέσα από τη δράση «Υποστήριξη σχολικών Μονάδων Α/θμιας και Β/θμιας Εκπαίδευσης από Ψυχολόγους και Κοινωνικούς Λειτουργούς» τα συναρμόδια Υπουργεία (Ανάπτυξης και Επενδύσεων, Παιδείας και Θρησκευμάτων) στοχεύουν στη δημιουργία ενός ασφαλούς σχολικού περιβάλλοντος για όλους, με απώτερο στόχο τη διαφύλαξη της δημόσιας υγείας, την προστασία των μαθητών και των οικογενειών τους, καθώς και της σχολικής κοινότητας και κατ’ επέκταση της κοινωνίας.
Ειδικότερα, όπως αναφέρει η σχετική πρόσκληση, οι στόχοι της δράσης είναι γνωστικοί, κοινωνικο-συναισθηματικοί και ανάπτυξης δεξιοτήτων ανταπόκρισης σε καταστάσεις κρίσης/εκτάκτων αναγκών. Έτσι, στο πλαίσιο της δράσης θα επιχειρηθεί:
η ανάπτυξη, εφαρμογή και διάδοση Σχεδίων Δράσης αντιμετώπισης έκτακτων αναγκών για την ύπαρξη ενός ασφαλούς σχολικού περιβάλλοντος ανοιχτού στην κοινωνία και φιλικού προς τη διαφορετικότητα,
η συνεργασία των εμπλεκόμενων ατόμων και ομάδων της σχολικής κοινότητας, η συνεργασία με την οικογένεια και όταν αυτό απαιτείται η υποστήριξη, η διαμεσολάβηση και η διασύνδεση αυτής με τους κατάλληλους φορείς,
η συμπερίληψη των μαθητών, των εκπαιδευτικών, αλλά και των γονέων στις προτεινόμενες ενημερωτικές δράσεις και δράσεις προσομοίωσης,
η απόκτηση πολύτιμης γνώσης και εμπειρίας μέσα από την αλληλεπίδραση, τη συνεργασία, την ανταλλαγή και υιοθέτηση αποτελεσματικών πρακτικών που θα προάγουν την ποιότητα των παρεχόμενων υποστηρικτικών και διαμεσολαβητικών υπηρεσιών στο χώρο της εκπαίδευσης, και
η περισυλλογή και ο επαναπροσδιορισμός προσωπικών, οικογενειακών και προτεραιοτήτων του ατόμου, της ομάδας και της σχολικής κοινότητας.
Επιπλέον τονίζεται ότι ο ρόλος των ψυχολόγων και κοινωνικών λειτουργών που θα προσληφθούν ως αναπληρωτές καθηγητές στα σχολεία θα είναι ανιχνευτικός, ενημερωτικός, υποστηρικτικός και διαμεσολαβητικός. Ειδικότερα, για την επίτευξη των στόχων της δράσης προβλέπεται να χρησιμοποιηθούν συνεργατικές μέθοδοι εντός των σχολικών μονάδων, με άλλες σχολικές μονάδες, γονείς, φορείς και υπηρεσίες, τοπικές αρχές ή ομάδες (όπως αρμόδια υπουργεία, τοπικές αρχές, υπηρεσίες υγείας και πρόνοιας, συλλόγων γονέων και κηδεμόνων, πρόσωπα και ομάδες που έργο τους είναι η προστασία του πολίτη, κλπ).
Επίσης, προβλέπεται να σχεδιαστούν διαθεματικές και βιωματικές δραστηριότητες αξιοποιώντας την υπάρχουσα γνώση και εμπειρία, προωθώντας ταυτόχρονα σύγχρονες πρακτικές, όπως εργαστήρια, role play, εξ αποστάσεως εφαρμογές κλπ.
Σύμφωνα με τα κείμενα σχεδιασμού, προβλέπεται ότι ο σκοπός, οι στόχοι, η μεθοδολογία, οι ρόλοι και οι διαδικασίες θα διέπονται από τους βασικούς κανόνες Ηθικής και Δεοντολογίας και θα είναι εναρμονισμένοι με το θεσμικό και νομικό πλαίσιο, την ευρωπαϊκή πολιτική και τις προτεραιότητές της.
Η Πολιτική Συνοχής στα Ελληνικά Σχολεία σήμερα
Η Πολιτική Συνοχής της ΕΕ που παρέχει τους πόρους στο Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο που χρηματοδοτεί τη συγκεκριμένη δράση του ΕΣΠΑ έχει ως έναν από τους κύριους στόχους της την μείωση των ανισοτήτων μεταξύ των περιφερειών της Ευρώπης αλλά και τη βελτίωση τόσο στην απασχόληση όσο και στην εκπαίδευση.
Η ενίσχυση των σχολικών μονάδων με ψυχολόγους και κοινωνικούς λειτουργούς τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα είναι μία από τις βασικές δράσεις που χρηματοδοτεί η Πολιτική Συνοχής της ΕΕ μέσα από τα προγράμματα του ΕΣΠΑ για το ελληνικό σχολείο. Το Υπουργείο Παιδείας έχει δρομολογήσει και άλλες σχετικές δράσεις υποστήριξης των μαθητών και της σχολικής κοινότητας από επιστήμονες, ψυχολόγους και κοινωνικούς λειτουργούς. Κάποια από τα υπάρχοντα προγράμματα της προηγούμενης περιόδου που τρέχουν ακόμη είναι τα εξής:
”Ενίσχυση Υποστηρικτικών Δομών Εκπαίδευσης”
“Μια Νέα Αρχή στα ΕΠΑΛ /Υποστήριξη Σχολικών Μονάδων ΕΠΑΛ”,
“Ενιαίος Τύπος Ολοήμερου Δημοτικού Σχολείου “,
“Τάξεις Υποδοχής-ΕΚΟ”,
τα οποία μάλιστα πέραν των άλλων χρηματοδοτούμενων δράσεων δίνουν και αυτά προσλήψεις αναπληρωτών Κοινωνικών Λειτουργών (ΠΕ30) και Ψυχολόγων (ΠΕ23).
Στους κύκλους που ασχολούνται με την χρηματοδότηση της εκπαίδευσης στη χώρα, είναι γνωστό ότι οι κοινοτικοί πόροι, ιδίως της Συνοχής, έχουν στηρίξει ήδη πολλά έργα και δράσεις – και αναμένεται επίσης να δώσει πόρους σε ακόμη περισσότερα τα επόμενα χρόνια – στον τομέα της εκπαίδευσης. Δεκάδες πρότυπες δράσεις στα ελληνικά σχολεία έχουν χρηματοδοτηθεί από τους πόρους που αφιερώνει η Πολιτική Συνοχής στη χώρα μας τα τελευταία 30 χρόνια. Για παράδειγμα τέτοιες δράσεις τα προηγούμενα έτη ήταν η εισαγωγή για πρώτη φορά ψυχολόγων και κοινωνικών λειτουργών στα σχολεία, η αγορά εξοπλισμού πληροφορικής, η ενεργειακή αναβάθμιση σχολικών κτιρίων και τόσα άλλα.
