Εντυπωσιακός μέσα στο χωριό της Κάντιας υψώνεται ο Πύργος του Κάντια αγά. Διατηρητέα αρχοντική οικία έχει κριθεί, και θα έπρεπε να περισωθεί σαν ένα δείγμα της αρχιτεκτονικής των χρόνων εκείνων. Ωστόσο ο Πύργος εδώ και πολλά χρόνια έχει αφεθεί στην τύχη του, παρότι υπάρχει μελέτη για τη σωστική επέμβαση, αναλυτική αποτύπωση και αποκατάσταση του μνημείου από το 2002.
Για την εγκατάλειψη στην οποία έχει περιέλθει το μνημείο έχουμε αναφερθεί αρκετές φορές, αλλά φωνή βοώντος εν τη ερήμω.
Παρά τις όποιες εκκλήσεις έχουν γίνει κατά καιρούς για την διάσωσή του, το μνημείο συνεχίζει να υφίσταται τη φθορά του χρόνου, οι μερικές καταπτώσεις τμημάτων του κτιρίου είναι γεγονός, όπως το μεγαλύτερο μέρος της εξωτερικής μεγάλης κλίμακας, καθώς και η υποχώρηση των οικοδομικών λίθων στο σωζόμενο άνοιγμα του παραθύρου του ορόφου, με επικίνδυνο μάλιστα τρόπο που αναμένεται άμεσα να προκαλέσει την κατάρρευση και του ανωτέρω ανατολικού τμήματος του Πύργου.
Για το θέμα υπέβαλε ερώτηση στη βουλή, απευθυνόμενος προς την Υπουργό Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη, ο βουλευτής Αργολίδας του ΣΥΡΙΖΑ Γιάννης Γκιόλας, στην οποία αναφέρονται τα εξής:
«Ο Πύργος της Κάντιας αποτελεί μια μοναδική μνημειακή οχυρή κατοικία της ύστερης Τουρκοκρατίας που έχει κηρυχθεί διατηρητέο μνημείο, από το 1952, σύμφωνα με την 69493/06-08-1952 Υπουργική Απόφαση (ΦΕΚ 186 Β’/14-8-1952).
Δυστυχώς, έκτοτε, ουδέν επεμβατικό, για τη διατήρηση και ανάδειξη έργο, ελήφθη, με αποτέλεσμα εγκαταλειμμένο στην τύχη του να ερημώνεται. Περί το 1988, κατέρρευσε το κεντρικό τμήμα της νότιας πλευράς του, μετά από ισχυρή κακοκαιρία.
Το έτος 2002, εκπονήθηκε μελέτη από την τότε δημοτική αρχή του καλλικρατικού Δήμου Ασίνης (επί δημαρχίας Νικ. Καλλιάνου), με την οποία, το 2004, το Υπουργείο Πολιτισμού, με την υπ’ αριθ. ΥΠΠΟ ΔΑΒΜΜ/2003/1845/3-3-2004 απόφαση, ενέκρινε τη σωστική επέμβαση, αναλυτική αποτύπωση και αποκατάσταση του μνημείου.
Παρά ταύτα, ουδεμία ενέργεια υλοποιήσεως της σωστικής επέμβασης και αποκατάστασης του μνημείου επήλθε, έκτοτε και μέχρι σήμερα, από τις μεσολαβήσασες, αρμόδιες και υπεύθυνες Δημοτικές Αρχές του Ναυπλίου.
Συνεπεία τούτου, το μνημείο υπέστη και υφίσταται συνεχώς τη φθορά του χρόνου, οι μερικές καταπτώσεις τμημάτων του κτιρίου συνεχίζονται, όπως το μεγαλύτερο μέρος της εξωτερικής μεγάλης κλίμακας, καθώς και η υποχώρηση των οικοδομικών λίθων στο σωζόμενο άνοιγμα του παραθύρου του ορόφου, με επικίνδυνο μάλιστα τρόπο που αναμένεται άμεσα να προκαλέσει την κατάρρευση και του ανωτέρω ανατολικού τμήματος του Πύργου.
Οι κάτοικοι του οικισμού μεμονωμένα, αλλά και διά των φορέων της Κοινότητας (Τοπικό Συμβούλιο Ιρίων, Πολιτιστικός Σύλλογος Κάντιας), έχουν επισημάνει την ανάγκη αναστήλωσης του μνημείου.
Συνεπώς, οι απολύτως απαραίτητες ανάγκες επιβάλλουν την τοποθέτηση στεγάστρου προστασίας του Πύργου από τις βροχοπτώσεις και τις έντονες καιρικές συνθήκες, καθώς και τη λήψη άμεσων μέτρων προστασίας πεζών καθώς και οχημάτων που διασχίζουν την εν επαφή προς το κτίσμα διερχόμενη επαρχιακή οδό.
Σε επόμενη φάση, προκειμένου πλέον να αναστηλωθεί και να διασωθεί το μνημείο, προκύπτει η ανάγκη ενεργοποίησης, ώστε να επικαιροποιηθεί και συμπληρωθεί η υπάρχουσα εγκεκριμένη μελέτη του ΥΠΠΟΑ.
Πέραν του ότι η εν λόγω συνθήκη της εγκατάλειψης ενός μοναδικού στοιχείου πολιτιστικής κληρονομιάς προσβάλλει τη χώρα, καθώς φανερώνει την αντίληψη και τη θέση που η Πολιτεία αποδίδει στο πολιτιστικό της περιβάλλον, η κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει η μνημειακή οχυρή κατοικία της Κάντιας εγκυμονεί κινδύνους για την ασφάλεια των κατοίκων και διερχομένων από την παρακείμενη, αυτής, επαρχιακή οδό. Δεν έχει ληφθεί κανένα δραστικό μέτρο προστασίας από τις αρχές, ούτε υφίσταται οποιαδήποτε σήμανση για τα διερχόμενα αυτοκίνητα. Ουδεμία, τέλος σήμανση – προειδοποίηση υφίσταται για τους πεζούς που διέρχονται στους γύρω από το μνημείο υπάρχοντες δρόμους, παρότι τούτο βρίσκεται στο κέντρο του οικισμού της Κάντιας.
Η τοπική κοινωνία πολιτών Ασίνης απευθύνθηκε, κατ’ επανάληψη, για τους παραπάνω λόγους, περισσότερες φορές στο Υπουργείο Τουρισμό κατά την πρώτη δεκαετία του 2000 και η εμπειρία όμως που απεκόμισε είναι που έχει να μεταφέρει είναι ότι «το Υπουργείο Πολιτισμού ήταν μόνιμα ο μεγάλος απών, η Δ’ Κλασική Εφορεία Αρχαιοτήτων Ναυπλίου δήλωνε ως η πλέον αναρμόδια και η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων Σπάρτης απαντούσε πως δεν μπορεί να αναλάβει το έργο».
Σύμφωνα με τα ανωτέρω, ερωτάται η κ. Υπουργός:
1. Ποιος είναι ο προγραμματισμός του Υπουργείου Πολιτισμού αναφορικά με την ανωτέρω περίπτωση; Έχει προβεί στη δρομολόγηση ενεργειών για την αναστήλωση και αποκατάσταση – ανακατασκευή του εν λόγω μνημείου και, εάν ναι, σε τι χρόνους;
2. Έχει προβλέψει χρηματοδοτικά εργαλεία προκειμένου για την αναστήλωση και αποκατάσταση – ανακατασκευή του μνημείου και, εάν ναι, ποια είναι αυτά;
3. Έχει οχλήσει για τους ανωτέρω σκοπούς την αρμόδια Περιφέρεια και αυτή, με τη σειρά, της έχει προβεί στην ενεργοποίηση των χρηματοδοτικών εργαλείων και πόρων που διαθέτει για τέτοιους σκοπούς;
4. Εντέλει, πότε πρόκειται να πραγματοποιηθεί τόσο η αποκατάσταση του ίδιου του μνημειακού οικήματος και πρωτίστως η λήψη των άμεσων μέτρων ασφάλειας για περιοίκους και διερχομένους στους πέριξ αυτού υπάρχοντες δρόμους;»