Η Γεωργία και η Κτηνοτροφία κατέχουν σημαίνοντα ρόλο, μεταξύ άλλων, στην παραγωγή τροφίμων, την περιβαλλοντική προστασία, στην απασχόληση και στην τοπική ανάπτυξη. Για τους δυο αυτούς πυλώνες της υπαίθρου ζωτικής σημασίας είναι ο ρόλος των γυναικών. Πρόκειται για τις «αφανείς ηρωίδες» που το 2007 ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών θέλησε να τιμήσει, αλλά και να υπενθυμίσει τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν, καθιερώνοντας την 15η Οκτωβρίου ως Διεθνή Ημέρα Αγρότισσας. Πρόκειται για τις σκληρά εργαζόμενες αγρότισσες που προσφέρουν την εργασία τους στην ύπαιθρο αλλά πολύ συχνά είναι ελλιπώς αμειβόμενες και αντιμετωπίζουν λόγω φύλλου πρόσθετες δυσκολίες πρόσβασης σε κατάρτιση και πόρους. Ενώ είναι υπεύθυνες για ένα μεγάλο μέρος της παραγωγής (το 50% των τροφίμων σε παγκόσμιο επίπεδο παράγεται από γυναίκες) η συμβολή τους δεν αντικατοπτρίζεται στα στατιστικά στοιχεία. Σύμφωνα με την Eurostat, οι αγρότισσες κατέχουν μόλις το 12% της συνολικής αγροτικής έκτασης στην Ευρωπαϊκή Ένωση έναντι του 61% των ανδρών (το υπόλοιπο 28% ανήκει σε νομικές οντότητες). Το μέγεθος των γυναικείων αγροτικών εκμεταλλεύσεων ανέρχεται κατά μέσο όρο μόλις στο 40% του μεγέθους των αγροτικών εκμεταλλεύσεων των ανδρών ενώ και το μέσο εισόδημα τους είναι κατά πολύ μικρότερο απ’ αυτό των ανδρών. Παράλληλα, μόλις το 30% των αγροτικών εκμεταλλεύσεων στην ΕΕ είναι υπό γυναικεία διοίκηση.
Επίσης σύμφωνα με μελέτη του 2019 του Ευρωκοινοβουλίου, αποτελούν το 45% του οικονομικά ενεργού πληθυσμού της υπαίθρου, με τις ίδιες να κατέχουν ένα μερίδιο 34% της απασχόλησης στον αγροτικό τομέα, στην αλιεία και στη δασοκομία.
Η δουλειά των γυναικών του αγροτικού τομέα παραμένει «αόρατη»: Ας κοιτάξουμε στο στενό οικογενειακό μας περιβάλλον. Στις περισσότερες περιπτώσεις εργάζονται καθημερινά, δεν υπάρχει οκτάωρο, πενθήμερη εργασία ή θερινή και άλλες άδειες, ενώ παράλληλα επωμίζονται τη φροντίδα του σπιτιού και της οικογένειας. Τα στερεότυπα καλά κρατούν και οι ανισότητες είναι εμφανείς και στον πρωτογενή τομέα. Απαιτείται δράση για την εξάλειψη αυτών των ανισοτήτων και την ενίσχυση -ενδυνάμωση των αγροτισσών. Ενισχύοντας τες, δεν επωφελούνται μόνον οι ίδιες και οι οικογένειές τους, αλλά υποστηρίζεται και η τοπική και όχι μόνο ανάπτυξη και οικονομία. Μπορούμε να επιτύχουμε το στόχο αυτό με την ενίσχυση και την κατάρτισή τους, αλλά και μέσω της εξασφάλισης της πρόσβασή τους στην αγροτική επιχειρηματικότητα αλλά και στην ευχερέστερη πρόσβαση σε χρηματοδότηση.
Με βάση μελέτη της Παγκόσμιας Τράπεζας, αν οι γυναίκες της υπαίθρου είχαν ίση πρόσβαση με τους άντρες στην ιδιοκτησία γης, τις νέες τεχνολογίες, τις οικονομικές υπηρεσίες και χρηματοδοτήσεις και τις αγορές, η αγροτική παραγωγή θα μπορούσε να αυξηθεί σε τέτοιο βαθμό, που ο αριθμός των ανθρώπων που πεινούν ανά τον κόσμο θα μειωνόταν κατά 100-150 εκατ. άτομα.
Το Κέντρο Ερευνών για Θέματα Ισότητας στην προσπάθεια να ενισχύσει τη γυναικεία παρουσία στο επιχειρείν, παρέχει συμβουλευτική απασχόλησης και επιχειρηματικότητας με την οπτική του φύλου. Την παροχή αυτή έχουν αξιοποιήσει πολλοί γυναικείοι συνεταιρισμοί στο πλαίσιο προγραμμάτων απασχόλησης και επιχειρηματικότητας, ενώ αξίζει να σημειωθεί ότι δημιουργήθηκαν τέτοια σχήματα στη χώρα μετά από συμβουλευτική υποστήριξη από το ΚΕΘΙ. Στόχος η εξέλιξη και σε αυτό τον τομέα της γυναικείας επιχειρηματικότητας παράλληλα ή και ανεξάρτητα από την οικογενειακή γεωργική εκμετάλλευση και η μετάβαση της αγρότισσας από μη αμειβόμενο μέλος της οικογενειακής εκμετάλλευσης σε επιχειρηματία. Ο ρόλος της αγρότισσας πρέπει να ενισχυθεί για να βρει την θέση που της ταιριάζει. Από αφανής ηρωίδα, πρωταγωνίστρια.
* Η Σόνια Τάνταρου – Κρίγγου είναι προέδρος του Κέντρου Ερευνών για Θέματα Ισότητας