Ο Πύργος της Κάντιας γκρεμίζεται από εγκληματική αδιαφορία»…

Του Χρήστου Πιτερού, Αρχαιολόγου

Κύριε Διευθυντά,

Στην τοπική εφημερίδα «Αναγνώστης» στις 29-8-2013 διάβασα το άρθρο σας «Γκρεμίζεται το Πυργόσπιτο της Κάντιας» – Χαρακτηρίστηκε ιστορικό μνημείο από το ΥΠΠΟ το 1952, αλλά όλοι αδιαφορούν!, με μια φωτογραφία που φανερώνει την τραγική αθλιότητα! του μνημείου. Είναι γνωστό το ενδιαφέρον σας για το σπάνιο αυτό μνημείο και επανειλημμένα έχετε γράψει άρθρα στην εφημερίδα σας που είναι καταδικασμένο σε αργό θάνατο, από την εγκατάλειψη και την αδιαφορία των υπευθύνων.

Πρόκειται για μεγάλο διώροφο πέτρινο πυργόσπιτο του 17ου αιώνα της εποχής της Τουρκοκρατίας, με μικρά ανοίγματα στο ισόγειο, μεγάλα παράθυρα στον όροφο και μεγάλες κατακόρυφες πολεμίστρες – τουφεκίστρες και στο ισόγειο με μεγάλη κτιστή πέτρινη σκάλα στη νότια κύρια πρόσοψη που έχει σε μεγάλο τμήμα καταρρεύσει. Η σκάλα επικοινωνούσε με τον όροφο του κτιρίου με ξύλινη κινητή γέφυρα, που υψωνόταν τη νύχτα για λόγους ασφαλείας. Ανάλογη μεγάλη κινητή γέφυρα υπήρχε στην Πόρτα της Στεριάς των Ενετικών τειχών του Ναυπλίου, γνωστή λόγω της καθαρεύουσας ως «Πύλη της Ξηράς». Στη βόρεια πλευρά ο τοίχος σχηματίζει στο μέσον ορθογώνιο πύργο για την αποτελεσματική άμυνα σε περίπτωση εχθρικής επίθεσης.

Πρόκειται για σπάνιο σωζόμενο πύργο – κατοικία μεγάλου μεγέθους στο κέντρο του οικισμού της Άνω Κάντιας, κηρυγμένο ως διατηρητέο μνημείο ήδη από το 1952 με την αρ. 62493/2330/6-8-1952 (ΦΕΚ 186/Β/14/14-8-1952) Υπουργική Απόφαση.

Ανάλογο μνημείο υπάρχει και στο χωριό Πύργος της Κορινθίας, το οποίο όμως έχει εδώ και πολλά χρόνια αναστηλωθεί και ανακαινιστεί και χρησιμοποιείται για πολιτιστικούς σκοπούς, διότι οι κάτοικοι και οι τοπικές αρχές της περιοχής ενδιαφέρονται εμπράκτως για τα μνημεία της περιοχής τους.

Στην περιοχή της Κάντιας της Αργολίδας οι ανευθυνουπεύθυνοι περί άλλων τυρβάζουν…

Ο Πύργος της Κάντιας αποτελεί συνιδιοκτησία μεγάλου αριθμού κατοίκων – αγροτών της περιοχής, κληρονόμων εκείνων που αγόρασαν την ελεύθερη αγροτική έκταση στη δεκαετία του 1920. Το Πυργόσπιτο αυτό σωζόταν σε καλή κατάσταση, αλλά συλήθηκε σταδιακά κατά καιρούς. Ο ένας έπαιρνε τα κεραμίδια από τον Πύργο, ο άλλος τα καδρόνια για τις πρόχειρες ανάγκες των σπιτιών και των βοηθητικών κτισμάτων, με αποτέλεσμα το μεγαλύτερο τμήμα της οροφής για πολλά χρόνια να έχει καταρρεύσει και να στέκεται «ξεδοντιασμένο» και ερειπωμένο, εκτεθειμένο στις καιρικές συνθήκες, όπως φαίνεται στη φωτογραφία που βγάλαμε το 1985 πριν από την κατάρρευση των τοίχων του ορόφου.

Το Σεπτέμβριο του 1995 και πριν την κατάρρευση του μνημείου πήραμε την πρωτοβουλία σε συνεργασία με τον τότε δραστήριο πολιτιστικό Σύλλογο Κάντιας με πρόεδρο τον κο Παπαγιαννάκη και σε συγκέντρωση των κατοίκων ιδιοκτητών προτείναμε να ληφθούν μέτρα προστασίας του μνημείου. Στη συγκέντρωση αυτή προτάθηκε να δωρίσουν το πυργόσπιτο οι μεγάλου αριθμού συνιδιοκτήτες στο Δήμο Ασίνης, προκειμένου σε συνεργασία με το ΥΠΠΟ να γίνει επισκευή και ανάδειξη του μνημείου.

Είναι αξιοσημείωτο ότι οι περισσότεροι συνιδιοκτήτες – κάτοικοι συμφώνησαν για την παραχώρηση του μνημείου στην τοπική αυτοδιοίκηση, ελάχιστοι όμως αντέδρασαν στην πρόταση αυτή και το μνημείο πλήρως εγκαταλειμμένο μετά από τέσσερα χρόνια μια χειμωνιάτικη βροχερή νύχτα κατέρρευσε λόγω εγκληματικής αδιαφορίας.

Στη συνέχεια μετά την κατάρρευση ενημερώσαμε την τότε δημοτική σύμβουλο και υπεύθυνη για τα πολιτιστικά θέματα του Δήμου Ασίνης κ. Αικατ. Παπανδριανού, η οποία έδειξε ιδιαίτερο ενδιαφέρον και μετά από πρότασή της ο Δήμος Ασίνης επί δημαρχείας Νικ. Καλλιάνου το έτος 2002 εκπόνησε μελέτη αναστήλωσης και ανάδειξης του μνημείου, την οποία συνέταξε η αρχιτέκτων Ιωαν. Σωτηρίου – Δωροβίνη, βασισμένη στην αρχιτεκτονική μελέτη που είχε δημοσιεύσει η αρχιτέκτων Νίκη Χρονοπούλου – Ζαμενοπούλου, «Πυργόσπιτα σε οικισμούς στην περιοχή Ναυπλίας το 1977.

Η μελέτη διαβιβάστηκε από την τότε αρμόδια 5η Εφορεία Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Μνημείων και μετά από γνωμοδότηση του ΚΑΣ, με την αρ. ΥΠΠΟ/ΔΑ  ΒΜΜ/ 2009/ 1895/ 3-3-2004 Υπουργική Απόφαση που κοινοποιήθη στη Νέα αρμόδια Δημοτική Αρχή Ασίνης, εγκρίθηκε «η εκτέλεση σωστικών παρεμβάσεων στο πυργόσπιτο Κάντιας για την προστασία του Μνημείου από περαιτέρω φθορές: α) καθαρισμοί και προσωρινές υποστυλώσεις με σκοπό την αρχαιολογική και αρχιτεκτονική τεκμηρίωση του μνημείου β) αναλυτική αποτύπωση και εκπόνηση μελέτης αποκατάστασης. γ) απαραίτητες ανακτήσεις των τμημάτων που έχουν καταρρεύσει με τελικό σκοπό την επαναφορά του μνημείου στην αρχική του μορφή και τον μελλοντικό προορισμό της χρήσης του». Η Αρχαιολογική Υπηρεσία που συχνά ακούει τα «εξ αμάξης» και το ΥΠΠΟ έπραξαν το καθήκον τους. Ωστόσο η επί δύο τετραετίες  υπεύθυνη νέα Δημοτική Αρχή Ασίνης 2002 – 2010 με δήμαρχο τον κ. Παν. Μπούκουρη δεν προέβη σε καμμία ουσιαστική ενέργεια με αποτέλεσμα, ως όφειλε λόγω αρμοδιότητος, για το σπάνιο υπό κατάρρευση μνημείο, επιδεικνύοντας στην πράξη εγκληματική αδιαφορία, λαμβανομένου εκτός των άλλων σοβαρά υπόψη ότι το μνημείο βρίσκεται στο κέντρο! του οικισμού της Άνω Κάντιας και σε άμεση επαφή με επαρχιακό ασφαλτόδρομο, και υπήρχε και υπάρχει σοβαρότατος κίνδυνος ατυχημάτων για τους κατοίκους και τους διερχόμενους.

Η τότε Δημοτική Αρχή της Ασίνης και οι τεχνικές της Υπηρεσίες δεν τοποθέτησαν καν προστατευτική σκαλωσιά για την διασφάλιση του μνημείου και των διερχόμενων πολιτών. Αλλά και μετά το 2010 όταν ο Δήμος Ασίνης συνενώθηκε με το Δήμο Ναυπλίου, ο πρώην Δήμαρχος Δήμου Ασίνης, κ. Π. Μπούκουρης ως δημοτικός σύμβουλος πλειοψηφίας του Δήμου Ναυπλίου και νυν πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου Ναυπλίου και η πρώην αντιδήμαρχος Ασίνης και νυν Δημοτική Σύμβουλος Ναυπλίου κ. Κούτσελα προφανώς δεν ενημέρωσαν το Δήμο Ναυπλίου, ούτε εξέφρασαν το ενδιαφέρον τους για την λήψη μέτρων προστασίας για τον Πύργο της Κάντιας.

Αποτέλεσμα της όλης κατάστασης είναι ότι από το έτος 2004 έγκριση λήψης μέτρων προστασίας από το ΥΠΠΟ, ως το 2013 να μην έχει ληφθεί κανένα μέτρο προστασίας για το μνημείο.

Ελπίζουμε ότι η παρούσα Δημοτική Αρχή του Ναυπλίου να λάβει άμεσα αποτελεσματικά μέτρα προστασίας για τον ετοιμόρροπο πύργο της Κάντιας, τόσο για την προστασία των διερχόμενων από το κέντρο του οικισμού της Κάντιας, όσο και για το μνημείο με την άμεση τοποθέτηση μεταλλικών υποστηριγμάτων, διότι σε περίπτωση ατυχήματος είναι υπόλογη! να στεγάσει προσωρινά το μνημείο για την προστασία του από τις καιρικές συνθήκες και να προχωρήσει άμεσα στην εκπόνηση των μελετών και της αναστήλωσης του μνημείου καθώς και σε όλες τις απαραίτητες ενέργειες σε συνεργασία με την αρμόδια 5η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων.

Η αθλιότητα των χειρισμών του πυργόσπιτου της Κάντιας και η εγκληματική αδιαφορία αποτελούν κακό παράδειγμα προς αποφυγήν.

Είναι αξιοσημείωτο ότι σε ερώτηση στη Βουλή του βουλευτή Γιάννη Μανιάτη στις 15-5-2008 για τον πύργο της Κάντιας η αρμόδια 25η ΕΒΑ μεταξύ άλλων αναφέρει: «Επισημαίνεται ότι ο Δήμος Ασίνης δεν έχει καταθέσει στην εφορεία μας αναλυτική μελέτη αποκατάστασης όπως ορίζεται στην ανωτέρω Υπουργική Απόφαση (2004).

Η Εφορεία μας έχει προτείνει την αποκατάσταση και επανάχρηση του πυργόσπιτου της Κάντιας στα προς ένταξη επιχειρησιακά προγράμματα εθνικού Στρατηγικού Πλαισίου Αναφοράς».

Ο καθένμας από τους πολίτες μπορεί να βγάλει τα συμπεράσματά του και να πράξει «κατά τα δέοντα»!

Επειδή όμως πρόκειται για ένα κηρυγμένο διατηρητέο μνημείο που κατέρρευσε λόγω εγκληματικής αδιαφορίας, επειδή οι πολυάριθμοι συνιδιοκτήτες ενώ είχαν εκ του νόμου υποχρέωση να προστατεύσουν ένα κηρυγμένο διατηρητέο μνημείο, και υπάρχει σοβαρότατος κίνδυνος θανατηφόρων ατυχημάτων, πρέπει να επιληφθεί άμεσα ο αρμόδιος εισαγγελέας.