Μόνο με δημόσια διαθήκη κληρονομούν όσοι δεν είναι συγγενείς

Μέχρι τώρα όλοι γνώριζαν ότι υπάρχουν τρία είδη διαθήκης που έχουν την ίδια ισχύ και εγκυρότητα έναντι όλων. Η ιδιόγραφη διαθήκη, η μυστική και η δημόσια. Η πρώτη γράφεται από το χέρι του ίδιου του κληρονομούμενου (διαθέτη) οπουδήποτε, ακόμα και σε χαρτοπετσέτα, αρκεί να φέρει ημερομηνία, την υπογραφή και το όνομά του.  Η μυστική, που γράφεται πάλι από τον διαθέτη αλλά παραδίδεται προς φύλαξη σε συμβολαιογράφο σε σφραγισμένο φάκελο και η δημόσια διαθήκη που συντάσσεται ενώπιον συμβολαιογράφου και  μαρτύρων από τον συμβολαιογράφο.

Έλληνες που έχουν περιουσία στην Ελλάδα αλλά κατοικούν στο εξωτερικό, συντάσσουν διαθήκη στην χώρα κατοικίας τους με βάση τις  διατάξεις του κληρονομικού δικαίου όπως αυτό ισχύει στην χώρα που διαμένουν. Η διαθήκη αυτή, εφόσον δημοσιευθεί νομίμως στην χώρα σύνταξής της, εγκύρως μεταφρασμένη δημοσιεύεται στην Ελλάδα στο Ειρηνοδικείο Αθηνών, όπου υπάρχει τμήμα ξενόγλωσσων διαθηκών.  

Με την διαθήκη η περιουσία του διαθέτη μπορεί να μοιραστεί  όπως εκείνος επιθυμεί και να συμπεριλάβει ανθρώπους (εξωτικούς) που δεν θα κληρονομούσαν αν δεν υπήρχε διαθήκη. Με την διαθήκη μπορούν να διανεμηθούν ακίνητα, χρήματα από τραπεζικούς λογαριασμούς, μετοχές  και άλλα περιουσιακά στοιχεία π.χ. έργα τέχνης, κοσμήματα, αυτοκίνητα κ.τ.λ.

Όταν δεν υπάρχει διαθήκη κληρονομούν τα τέκνα και ο σύζυγος, αν τα τέκνα έχουν προαποβιώσει κληρονομούν τα εγγόνια αν υπάρχουν και αν δεν υπάρχουν τέκνα και εγγόνια, κληρονομούν σε δεύτερη τάξη τα αδέλφια, τα ανήψια  κ.τ.λ.  

Όταν δεν υπάρχει κανένας συγγενής να κληρονομήσει κάποιον που πεθαίνοντας δεν άφησε διαθήκη, τότε ολόκληρη η περιουσία του περιέρχεται στο Δημόσιο.

Όταν υπάρχει διαθήκη φυσικά ο διαθέτης μπορεί να διαθέσει την περιουσία του κατά βούληση. Συνήθως δε οι άνθρωποι που δεν έχουν συγγενείς να τους αφήσουν την περιουσία τους, συνέτασαν όποιο από τα τρία είδη διαθήκης επιθυμούσαν και με αυτήν  μοίραζαν την περιουσία τους σε  φίλους, ιδρύματα κτ.λ. δηλαδή σε «εξωτικούς».

Με τις νέες διατάξεις του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας, που ισχύουν από το Νοέμβριο του 2013,  οι άνθρωποι που δεν έχουν εξ αδιάθετου κληρονόμους και επιθυμούν να αφήσουν την περιουσία τους σε τρίτους (εξωτικούς) υποχρεούνται πλέον, να συντάσσουν μόνο δημόσια διαθήκη και όχι ιδιόγραφη ή μυστική. Οι δύο αυτές διαθήκες εφόσον ο διαθέτης δεν έχει εξ αδιαθέτου κληρονόμους θεωρούνται  αυτοδικαίως άκυρες, ως μη υπάρχουσες και η περιουσία του διαθέτη θα περιέρχεται κατευθείαν στο Δημόσιο.

Για τις ιδιόγραφες και μυστικές διαθήκες που συντάχθηκαν από διαθέτη που απεβίωσε πριν τον Νοέμβριο του 2013, ο νόμος απαιτεί την διενέργεια πραγματογνωμοσύνης από γραφολόγο πραγματογνώμονα, ο οποίος θα επιβεβαιώνει ότι η υπογραφή και η γραφή είναι του διαθέτη. Μόνο σε αυτήν την περίπτωση θα μπορεί ο εξωτικός (τρίτος) να κληρονομήσει την περιουσία που του άφησε ο διαθέτης με την διαθήκη του.

Τα ανωτέρω δεν ισχύουν μόνο για τις διαθήκες που συντάσσονται στην Ελλάδα αλλά και τις διαθήκες που συντάσσονται στο εξωτερικό. Εφόσον δηλαδή ο διαθέτης δεν έχει εξ αδιαθέτου συγγενείς έστω και μακρινούς, τότε υποχρεωτικά θα πρέπει να απευθύνεται σε συμβολαιογράφο για να συντάξει διαθήκη, εφόσον επιθυμεί η περιουσία του να αποδοθεί σε κάποιο τρίτο φιλικό του πρόσωπο το οποίο όμως δεν είναι συγγενής του.

Πρέπει  δε να τονίσουμε ότι τα ανωτέρω  ισχύουν μόνο για την περίπτωση που δεν υπάρχουν εξ αδιαθέτου κληρονόμοι.  Όταν υπάρχουν εξ αδιαθέτου κληρονόμοι ισχύουν και τα τρία είδη διαθηκών κανονικά.
 
Γράφει η Δικηγόρος Αναστασία Μήλιου