Μέτρα για την αντιμετώπιση των μεταναστευτικών προκλήσεων από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή

Μετά την τραγική απώλεια ανθρώπινων ζωών στη Μεσόγειο τον περασμένο μήνα, οι ευρωπαίοι ηγέτες ανέλαβαν σταθερές δεσμεύσεις για αλληλεγγύη μεταξύ των κρατών μελών προκειμένου να αντιμετωπίσουν τις κοινές μεταναστευτικές προκλήσεις. Με τις σημερινές προτάσεις της, η Επιτροπή μετατρέπει τις προθέσεις σε πράξεις και καθορίζει την άμεση και μακροπρόθεσμη ανταπόκριση στις μεταναστευτικές προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Ευρώπη.
Ο πρώτος Αντιπρόεδρος της Επιτροπής, κ. Frans Timmermans, δήλωσε: «Σήμερα η Επιτροπή συνοδεύει τα λόγια με πράξεις. Η αλληλεγγύη συμβαδίζει με την ευθύνη. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο οι προτάσεις μας προβλέπουν ότι εφαρμόζονται απολύτως οι κανόνες για το άσυλο, και ότι τα κράτη μέλη καταβάλλουν κάθε δυνατή προσπάθεια προκειμένου να αποτρέπονται οι καταχρήσεις. Κάθε άτομο που χρειάζεται καταφύγιο πρέπει να το βρίσκει στην Ευρώπη. Ωστόσο, εκείνοι που δεν έχουν καμία βάσιμη αξίωση πρέπει να εντοπίζονται γρήγορα και να επιστρέφουν στη χώρα καταγωγής τους. Τούτο είναι απαραίτητο προκειμένου οι μεταναστευτικές πολιτικές να είναι αποδεκτές από την κοινωνία.»
Η Ύπατη Εκπρόσωπος/Αντιπρόεδρος της Επιτροπής,καFederica Mogherini, δήλωσε: «Δύο εβδομάδες μετά την έγκριση του προγράμματος δράσης μας, παρουσιάζουμε σήμερα συγκεκριμένες προτάσεις για την εφαρμογή του, με ένα βασικό σκοπό: τη γρήγορη διάσωση ζωών και την παροχή προστασίας στην ΕΕ για τα άτομα που την χρειάζονται, είτε βρίσκονται στη θάλασσα, στο έδαφος της ΕΕ ή σε τρίτες χώρες. Για τον λόγο αυτό, εντείνουμε τη συνεργασία με τις χώρες καταγωγής και διέλευσης, καθώς και με χώρες που φιλοξενούν πρόσφυγες, όχι μόνο για να στηρίξουμε τις ικανότητες στον τομέα του ασύλου και της μετανάστευσης, αλλά και για να αντιμετωπίσουμε τα βαθύτερα αίτια που αναγκάζουν τους ανθρώπους να διαφεύγουν και να μεταναστεύουν: τη φτώχεια, τον πόλεμο, τις διώξεις, τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και τις φυσικές καταστροφές. Συζήτησα τους στόχους αυτούς χθες με τους Υπουργούς Ανάπτυξης, στο πλαίσιο του προβληματισμού μας σχετικά με νέους στόχους για τη βιώσιμη ανάπτυξη, και έχω ανταλλάξει απόψεις για μια ακόμη φορά με τον Γενικό Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών κ. Ban Ki Moon σχετικά με τα ολοκληρωμένα μέτρα που επιθυμούμε να λάβουμε.»
Ο κ. Δημήτρης Αβραμόπουλος, Επίτροπος Μετανάστευσης, Εσωτερικών Υποθέσεων και Ιθαγένειας, δήλωσε: «Σήμερα η Επιτροπή απέδειξε ότι είναι ικανή να δράσει γρήγορα και με αποφασιστικότητα για να διαχειριστεί καλύτερα τη μετανάστευση. Τα συστήματα μετεγκατάστασης και επανεγκατάστασης, παράλληλα με την ενίσχυση των επιχειρήσεων «Τρίτων» και «Ποσειδών», καθώς και το σχέδιο δράσης για την καταπολέμηση της λαθραίας διακίνησης ανθρώπων ανταποκρίνονται στις πλέον επείγουσες προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε. Ταυτόχρονα, δρομολογούμε τη δημόσια διαβούλευση σχετικά με την αναθεώρηση της οδηγίας για την μπλε κάρτα, διαβούλευση από την οποία ελπίζουμε ότι θα αποκομίσουμε πολύτιμα στοιχεία για τη μετατροπή του μέσου αυτού σε πραγματική επαγγελματική κάρτα για την Ένωση στον παγκόσμιο ανταγωνισμό για ταλέντα και δεξιότητες.»
 
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσιάζει σήμερα έξι διαφορετικά και συγκεκριμένα μέτρα για την αντιμετώπιση των σημερινών μεταναστευτικών προκλήσεων:

• Μετεγκατάσταση: Μηχανισμός αντιμετώπισης επείγουσας κατάστασης για την παροχή συνδρομής στην Ιταλία και την Ελλάδα: Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προτείνει να χρησιμοποιήσει τον μηχανισμό αντιμετώπισης επείγουσας κατάστασης, σύμφωνα με το άρθρο 78 παράγραφος 3 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η διάταξη αυτή, η οποία ενεργοποιείται για πρώτη φορά, θα χρησιμοποιηθεί για τη δημιουργία συστήματος επείγουσας μετεγκατάστασης για την παροχή συνδρομής στην Ιταλία και την Ελλάδα. Το καθεστώς αυτό θα εφαρμοστεί σε υπηκόους της Συρίας και της Ερυθραίας που χρήζουν διεθνούς προστασίας και έφθασαν στην Ιταλία ή στην Ελλάδα μετά τις 15 Απριλίου 2015 ή που φθάνουν μετά τη θέση σε εφαρμογή του μηχανισμού. Συνολικά 40 000 άτομα θα πρέπει να μετεγκατασταθούν από την Ιταλία και την Ελλάδα σε άλλα κράτη μέλη της ΕΕ, με βάση μια κλείδα κατανομής (βλ. παραρτήματα 1 και 2) κατά τα επόμενα 2 έτη — που αντιστοιχεί σε περίπου 40 % του συνολικού αριθμού των αιτούντων άσυλο σε προφανή ανάγκη διεθνούς προστασίας που εισήλθαν στις εν λόγω χώρες το 2014. Η Επιτροπή προτίθεται να ενεργοποιήσει τον ίδιο μηχανισμό σε περίπτωση που άλλα κράτη μέλη —όπως η Μάλτα— αντιμετωπίσουν επίσης αιφνίδια εισροή μεταναστών. Τα κράτη μέλη θα λάβουν 6.000 ευρώ για κάθε πρόσωπο που μετεγκαθίσταται στην επικράτειά τους.
• Επανεγκατάσταση: Η Επιτροπή εξέδωσε σύσταση με την οποία ζητά από τα κράτη μέλη να επανεγκαταστήσουν 20 000 άτομα από χώρες εκτός της ΕΕ, με σαφή ανάγκη διεθνούς προστασίας όπως προσδιορίζονται από την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες, σε διάστημα 2 ετών, με βάση μια κλείδα κατανομής (βλ. παράρτημα 3). Τα κράτη μέλη που συμμετέχουν στο σύστημα δικαιούνται χρηματοδοτικής στήριξης, η δε ΕΕ θα διαθέσει 50 εκατομμύρια ευρώ για την περίοδο 2015-16.
• Σχέδιο δράσης της ΕΕ κατά της λαθραίας διακίνησης μεταναστών: Το σχέδιο για την περίοδο 2015-2020 καθορίζει συγκεκριμένες δράσεις για την πρόληψη και την πάταξη της λαθραίας διακίνησης μεταναστών. Μεταξύ των δράσεων συγκαταλέγεται η κατάρτιση καταλόγου ύποπτων σκαφών, εξειδικευμένες πλατφόρμες για την ενίσχυση της συνεργασίας και της ανταλλαγής πληροφοριών με τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, και συνεργασία με τους παρόχους υπηρεσιών διαδικτύου και μέσων κοινωνικής δικτύωσης για να εξασφαλιστεί ότι το διαδικτυακό περιεχόμενο που χρησιμοποιείται από τους λαθροδιακινητές για να διαφημίζουν τις δραστηριότητές τους εντοπίζεται και διαγράφεται ταχέως.
• Κατευθυντήριες γραμμές για τη λήψη δακτυλικών αποτυπωμάτων: Για να λειτουργεί αποτελεσματικά το κοινό σύστημα ασύλου της ΕΕ, πρέπει να λαμβάνονται συστηματικά τα δακτυλικά αποτυπώματα των μεταναστών κατά την άφιξή τους. Η Επιτροπή έχει δημοσιεύσει κατευθυντήριες γραμμές για να εφαρμόζουν τα κράτη μέλη προσέγγιση βέλτιστων πρακτικών για τη λήψη των δακτυλικών αποτυπωμάτων των νεοαφιχθέντων αιτούντων διεθνή προστασία. Ομάδες από την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Υποστήριξης για το Άσυλο (EASO), τον Frontex και την Ευρωπόλ θα εργάζονται επιτόπου στα «κομβικά σημεία» για να ταυτοποιούν ταχέως, να εγγράφουν και να λαμβάνουν τα δακτυλικά αποτυπώματα των εισερχόμενων μεταναστών και να εκτιμούν εκείνους που χρήζουν προστασίας.
• Δημόσια διαβούλευση σχετικά με το μέλλον της οδηγίας για την μπλε κάρτα: Η Επιτροπή επιθυμεί να βελτιώσει το ισχύον καθεστώς της μπλε κάρτας της ΕΕ, το οποίο έχει σκοπό να διευκολύνει τα άτομα υψηλής ειδίκευσης που επιθυμούν να έλθουν να εργαστούν στην ΕΕ, αλλά το οποίο προς το παρόν χρησιμοποιείται σπάνια. Η δημόσια διαβούλευση καλεί τους ενδιαφερόμενους φορείς (μετανάστες, εργοδότες, κυβερνητικές οργανώσεις, συνδικαλιστικές οργανώσεις, ΜΚΟ, γραφεία ευρέσεως εργασίας κ.λπ.) να ανταλλάξουν απόψεις σχετικά με την μπλε κάρτα της ΕΕ και τον τρόπο με τον οποίο μπορεί να βελτιωθεί.

Η Επιτροπή λαμβάνει επίσης υπό σημείωση ένα νέο επιχειρησιακό σχέδιο για την επιχείρηση «Τρίτων». Το νέο επιχειρησιακό σχέδιο για την ενισχυμένη κοινή επιχείρηση «Τρίτων» καθορίζει νέο αριθμό υλικών μέσων: 10 θαλάσσιες μονάδες, 33 χερσαίες μονάδες, 8 αεροπορικές μονάδες και ανθρώπινο δυναμικό 121 ατόμων. Το επιχειρησιακό σχέδιο καλύπτει επίσης τη γεωγραφική περιοχή του «Τρίτων» προς νότον, έως τα σύνορα της ζώνης έρευνας και διάσωσης της Μάλτας για να καλυφθεί η περιοχή της πρώην ιταλικής επιχείρησης Mare Nostrum.
 
Ιστορικό
Στις 23 Απριλίου 2014, στο πλαίσιο της εκστρατείας για την εκλογή του στη θέση του Προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ο Jean-Claude Juncker παρουσίασε στη Μάλτα ένα σχέδιο πέντε σημείων για τη μετανάστευση, με το οποίο ζητούσε μεγαλύτερη αλληλεγγύη στη μεταναστευτική πολιτική της ΕΕ.
Μόλις ανέλαβε καθήκοντα, ο Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Jean-Claude Juncker ανέθεσε σε έναν Επίτροπο ειδικό χαρτοφυλάκιο για τη μετανάστευση, για να εκπονήσει, σε συνεργασία με τον πρώτο Αντιπρόεδρο Timmermans, νέα πολιτική μετανάστευσης ως μία από τις 10 προτεραιότητες των πολιτικών κατευθύνσεων, δηλ. του πολιτικού προγράμματος βάσει του οποίου το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο εξέλεξε την Επιτροπή.
Με βάση πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, τα κράτη μέλη, σε δήλωση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 23ης Απριλίου 2015, δεσμεύτηκαν να λάβουν επειγόντως μέτρα για να εμποδίσουν περαιτέρω απώλειες ζωών και να επιταχύνουν τη δράση της ΕΕ στον τομέα της μετανάστευσης. Σχετικό ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ακολούθησε λίγες ημέρες αργότερα.
Στις 13 Μαΐου 2015, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε το Ευρωπαϊκό πρόγραμμα δράσης για τη μετανάστευση Ευρωπαϊκό πρόγραμμα δράσης για τη μετανάστευση, το οποίο καθορίζει μια ολοκληρωμένη προσέγγιση που θα βελτιώσει τη διαχείριση της μετανάστευσης σε όλες τις πτυχές της.