Προσπάθεια φίμωσης του τοπικού Τύπου, από την Κυβέρνηση

Πρόθεση της κυβέρνησης είναι να προωθήσει άμεσα στη Βουλή νέο νόμο για τις δημόσιες συμβάσεις, με την οποία δρομολογεί την κατάργηση των διακηρύξεων. Αυτό διεμήνυσε ο Υπουργός Ανάπτυξης Γιώργος Σταθάκης, στη συνάντηση που είχε με εκπροσώπους των τεσσάρων Ενώσεων του Περιφερειακού Τύπου (Ένωση Ιδιοκτητών Επαρχιακού Τύπου, Ένωση Ιδιοκτητών Ημερησίων Επαρχιακών Εφημερίδων, Σύνδεσμος Ημερησίων Περιφερειακών Εφημερίδων και Ένωση Ιδιοκτητών Ημερησίων και Εβδομαδιαίων Εφημερίδων Νομού Αττικής).

Ουσιαστικά, η κυβέρνηση επιχειρεί να φιμώσει τον Τοπικό Τύπο, στερώντας του την βασική πηγή χρηματοδότησης, η οποία μάλιστα δεν επιβαρύνει το κράτος!

 

Η συνάντηση είχε προγραμματιστεί με κύριο θέμα την επικείμενη αλλαγή στην τιμολόγηση των διακηρύξεων και προκηρύξεων του Δημοσίου στον Περιφερειακό Τύπο. Ωστόσο, ο κ. Σταθάκης φρόντισε να αλλάξει με μιας την ατζέντα της συζήτησης καθώς ξεκαθάρισε στους συνομιλητές του, ότι πρόθεση της κυβέρνησης είναι να προωθήσει άμεσα στη Βουλή νέο νόμο για τις δημόσιες συμβάσεις σε αντικατάσταση του Ν.4281/2014 στον οποίο, ως γνωστόν, με την τροπολογία της τελευταίας στιγμής στο άρθρο 152 διασφαλιζόταν η διατήρηση των κρατικών δημοσιεύσεων στις περιφερειακές εφημερίδες βάσει του Ν. 3548/07.

 

Με βάση τα παραπάνω, όπως μάλιστα επισήμανε ο κ. Σταθάκης, οι δημοσιεύσεις διακηρύξεων και προκηρύξεων του Δημοσίου στον Περιφερειακό Τύπο θα παραμείνουν ως έχουν μόνο για το 2016, χωρίς όμως να γνωστοποιήσει αν θα αλλάξει η τιμή κατά χιλιοστόμετρο.

 

Η… είδηση όμως βγήκε στη συνέχεια καθώς ο υπουργός κατέστησε σαφές ότι από 1-1-2017 οι δημοσιεύσεις θα περιοριστούν όσον αφορά τις διαστάσεις (ουσιαστικά κάθε δημοσίευση θα πληρώνεται με ψίχουλα!), ενώ από 1-1-2019 οι δημοσιεύσεις στις εφημερίδες καταργούνται οριστικά!

Βέβαια, η οποιαδήποτε μείωση της τιμής πόντου για το 2016 και ο “περιορισμός” που θέλουν να εφαρμόσουν για τα επόμενα δύο έτη, ερμηνεύονται από τους εκδότες του τοπικού Τύπου, ως ουσιαστική κατάργηση των δημοσιεύσεων από την επόμενη μέρα ψήφισης του νέου νόμου.

 

Εδώ βέβαια γεννούνται τα εξής ερωτήματα:

1) Τι άλλαξε μέσα σε μόλις τρεις μήνες, καθώς στις 15 Οκτωβρίου 2015 ο κ. Σταθάκης διαβεβαίωνε τις Ενώσεις των εφημερίδων, ότι δεν τίθεται κανένα θέμα κατάργησης των δημοσιεύσεων;

2) Τι άλλαξε από τον Αύγουστο του 2014 μέχρι σήμερα, καθώς ο κ. Σταθάκης, ως εισηγητής της μειοψηφίας τότε -κατά τη συζήτηση του σχετικού νομοσχεδίου- στάθηκε στο πλευρό του Περιφερειακού Τύπου;

 

Θυμίζουμε μερικά από τα λόγια του στη Βουλή: “Αν καταργηθεί η υποχρεωτική δημοσίευση των διακηρύξεων – προκηρύξεων στις εφημερίδες ο επαρχιακός Τύπος θα χάσει τη βασική πηγή εσόδων του, που είναι και η τελευταία πηγή χρημάτων που παίρνει από το ευρύτερο Δημόσιο -δεν είναι καν από το Δημόσιο, γιατί τα πληρώνουν ιδιώτες εργολάβοι”.

Ενώ, κατά τη συζήτηση στην αρμόδια κοινοβουλευτική επιτροπή επισήμαινε ότι «μειώνουμε το διοικητικό κόστος των επιχειρήσεων για τα δημόσια έργα. Τι συμπαρασύρουμε μαζί; Όλον τον τύπο της επαρχίας»!

Υπάρχει βέβαια και το μονίμως επαναλαμβανόμενο κυβερνητικό επιχείρημα υπέρ όλων των μνημονιακών ρυθμίσεων ότι «έτσι μας επιβάλλεται από το μνημόνιο…». Αντί άλλης απαντήσεως παραθέτουμε επί λέξει τα λόγια του κ. Σταθάκη στην Ολομέλεια της Βουλής τον Αύγουστο του 2014: «Δεύτερον, υπάρχει στη νομοθεσία, στον Κανονισμό του 2011, το θέμα του Τύπου που προέκυψε και το οποίο είναι μείζον. Αυτό, όμως, στον Κανονισμό, στο άρθρο 152, δεν αποτελεί δεσμευτική νομοθεσία. Εσείς το εισάγετε με έναν τρόπο που λέει ότι ουσιαστικά ο επαρχιακός Τύπος θα χάσει τη βασική πηγή εσόδων του….».

Αυτά έλεγε απευθυνόμενος στην τότε κυβέρνηση ο κ. Σταθάκης, όμως σήμερα δηλώνει ότι οι δημοσιεύσεις πρέπει να καταργηθούν, χωρίς ωστόσο να δώσει κάποια εξήγηση!

Κι όμως γνωρίζει ότι η κατάργηση των υποχρεωτικών δημοσιεύσεων δεν θα έχει κανένα δημοσιονομικό όφελος, καθώς σχεδόν στο σύνολό τους τις εξοφλούν σήμερα οι ανάδοχοι εργολάβοι.

Επίσης, η κατάργηση των υποχρεωτικών δημοσιεύσεων δεν αποτελεί μνημονιακή υποχρέωση (καθώς -επαναλαμβάνουμε- δεν θα αποφέρει κανένα οικονομικό όφελος στο κράτος), αλλά ούτε αποτελεί ενσωμάτωση στην ευρωπαϊκή οδηγία κάτι το οποίο επικαλούνται συχνά πυκνά οι κυβερνώντες.

 

Είναι ξεκάθαρο ότι οι δημοσιεύσεις των διακηρύξεων στον Περιφερειακό Τύπο είναι ο πλέον αξιόπιστος τρόπος δημοσίευσης για λόγους διαφάνειας και χρηστής διοίκησης. Κι αυτό ίσως σε κάποιους δεν αρέσει.

Οι υποχρεωτικές κρατικές δημοσιεύσεις πρέπει να διατηρηθούν όχι ως κρατικό αντίδωρο προς τον Περιφερειακό Τύπο αλλά ως εκπλήρωση στοιχειωδών και αυτονόητων υποχρεώσεων της πολιτείας όπως άλλωστε συμβαίνει στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες σε συνδυασμό μάλιστα με ευρύτερες δημόσιες πολιτικές στήριξης του τύπου της περιφέρειας που εδώ απουσιάζουν παντελώς.

 

Η έκθεση Σκαμνάκη

Να, τι αναφέρει η έκθεση του επίκουρου καθηγητή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης κ. Α. Σκαμνάκη για το ισχύον καθεστώς των κρατικών δημοσιεύσεων στις περισσότερες χώρες της Ευρώπης:

Κρατικές δημοσιεύσεις ως μέθοδος ενίσχυσης των εφημερίδων στην Ευρώπη

Οι κρατικές δημοσιεύσεις (public announcements, public notices) στις εφημερίδες και τα έντυπα ΜΜΕ  σε όλες σχεδόν της Ευρώπης αποτελούν μία μορφή έμμεσης κρατικής επιχορήγησης (indirect press subsidies) κάτι το οποίο οδηγεί με τη σειρά του στη διασφάλιση του πλουραλισμού και της πολυφωνίας.

Οι εν λόγω μορφές έμμεσης ενίσχυσης αποτελούν μια οργανωμένη πολιτική των κυβερνήσεων των εθνικών κρατών στον ευρύτερο Ευρωπαικό χώρο εδώ και δεκαετίες.  Στις ΗΠΑ το 10% των εσόδων των τοπικών εφημερίδων (community press) προέρχεται από τις δημόσιες ανακοινώσεις.

Στις έμμεσες επιχορηγήσεις οι κρατικές δημοσιεύσεις αποτελούν μαζί με τις τηλεφωνικές και ταχυδρομικές ατέλειες καθώς και τους μειωμένους φορολογικούς συντελεστές τον βασικό πυλώνα της έμμεσης κρατικής στήριξης προς τις εφημερίδες. Οι κρατικές δημοσιεύσεις είναι εκτεταμένες σε μία σειρά από χώρες όπως για παράδειγμα η Νορβηγία (Skogerbo, 1997), η Γαλλία, η Σουηδία, η Αυστρία, το Βέλγιο αλλά ακόμα και η Μεγάλη Βρετανία.  

 

Πρόσφατα μάλιστα στη Μεγάλη Βρετανία η κυβέρνηση προσπάθησε να αλλάξει το νομοθετικό πλαίσιο για τις δημοσιεύσεις του Υπουργείου Μεταφορών και της τοπικής αυτοδιοίκησης οι οποίες σχετίζονται με θέματα κυκλοφορίας στους οδικούς άξονες. Οι προσπάθειες για αλλαγές στο νομοθετικό πλαίσιο τελικά δεν πέρασαν. Μετά από έρευνα ενός ανεξάρτητου φορέα στην Σκωτία και την Ουαλία διαπιστώθηκε ότι οι αναγνώστες προτιμούν να ενημερώνονται από τις τοπικές εφημερίδες και όχι από την ιστοσελίδα των κρατικών φορέων. Συνεπώς οι δημοσιεύσεις στον τοπικό τύπο είχαν και εξακολουθούν να έχουν μία ιδιαίτερη αξία εφόσον  οι

πολίτες προτιμούσαν να ενημερώνονται από τις εφημερίδες τους. (The Guardian, ‘How newspapers already receive below-theline government subsidies, 31/7/2014).  Σύμφωνα με εκτιμήσεις το συνολικό ποσό το οποίο δίνεται για δημοσιεύσεις στην Μεγάλη Βρετανία είναι 26 εκατομμύρια βρετανικές λίρες ετησίως.

Στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια υπάρχει μία υποχώρηση των έμμεσων κρατικών επιχορηγήσεων που είναι άλλωστε οι μόνες θεσμοθετημένες. Επισημαίνεται ότι σε όλες σχεδόν τις χώρες τις Ευρώπης υπάρχουν και οι άμεσες κρατικές επιχορηγήσεις (direct press subsidies). Για παράδειγμα οι άμεσες κρατικές επιχορηγήσεις στη Γαλλία έφθασαν τα 626 εκατομμύρια και στην Ιταλία στα 170 εκατομμύρια ευρώ όταν στην Ελλάδα είναι μηδενικές. Επιπρόσθετα οι έμμεσες κρατικές επιχορηγήσεις στην Γαλλία έφθασαν πρόσφατα τα επιπλέον 400 εκατομμύρια ευρώ.

Είναι προφανές ότι χωρίς ένα σύστημα άμεσων κρατικών ενισχύσεων που υπάρχει σε όλες σχεδόν τις ευρωπαικές χώρες αυτό που απομένει στην Ελλάδα είναι ΜΟΝΟ οι έμμεσες ενισχύσεις με βασικό πυλώνα τις κρατικές δημοσιεύσεις. Οι υπόλοιπες μορφές όπως η τηλεφωνική και ταχυδρομική ατέλεια έχουν σχεδόν εξαφανιστεί  μετά τις πρόσφατες νομοθετικές ρυθμίσεις. Στην Ελβετία μόνο οι επιχορηγήσεις για την ταχυδρομική διακίνηση είναι 65 εκατομμύρια ευρώ. Συνεπώς εάν περιοριστούν και άλλο οι κρατικές ανακοινώσεις, μετά από την κατάργηση και των ισολογισμών, οι εφημερίδες της περιφέρειας θα γνωρίσουν μια δραματική μείωση των εσόδων τους που θα τους οδηγήσει αναπόφευκτα στο κλείσιμο.

 

Το ιστορικό των κρατικών ενισχύσεων των εφημερίδων στην Ευρώπη ως μία μορφή κρατικού παρεμβατισμού θετικής κατευθύνσεως  

Το σύστημα των κρατικών επιχορηγήσεων του Τύπου (Press Subsidies) αναπτύχθηκε κυρίως στον ευρωπαϊκό χώρο τις δεκαετίες του 60’ και 70’. Βεβαίως κρατικές επιχορηγήσεις υπήρχαν και πριν τόσο στην Ευρώπη όσο στις ΗΠΑ.

Στις ΗΠΑ τον 19ο αιώνα οι κρατικές επιχορηγήσεις δινόταν διαμέσου κρατικών συμβολαίων και κυρίως διαμέσου των πολιτικών κομμάτων και των αντιπροσώπων (Baldasty, 20: 1992). Για παράδειγμα υπήρξε θεσμοθέτηση μιας πολιτικής υποστήριξης για τρείς εφημερίδες κάθε πολιτείας διαμέσου memoranda ανακοινώσεων του Υπουργείου Εξωτερικών διότι γνώριζαν ότι χωρίς αυτή την υποστήριξη δεν θα υπήρχαν εφημερίδες (Norderson, 4:2007).

 

Στην Ελλάδα το σύστημα γεννήθηκε στις αρχές του αιώνα με την χορήγηση της λεγόμενης ατέλειας χάρτου χωρίς την οποία οι εφημερίδες ήταν σχεδόν αδύνατον να υπάρξουν.

Το γεγονός της εμφάνισης περιορισμένων ή εκτεταμένων δημόσιων επιχορηγήσεων για τα έντυπα ΜΜΕ σχετίζεται προφανώς με την ανάπτυξη του κοινωνικού κράτους και της ευρωπαϊκής αντίληψης για το πλουραλιστικό και πολιτισμικό χαρακτήρα των εφημερίδων. Ένας δεύτερος εξίσου σημαντικός λόγος ήταν το γεγονός ότι οι εφημερίδες περνούσαν περίοδες κρίσης στη κυκλοφορία τους και γενικά στα οικονομικά τους και για αυτό το λόγο έπρεπε να ενισχυθούν.

Με λίγα λόγια και ως μια πρώτη εκτίμηση το σύστημα των επιχορηγήσεων των εντύπων όπου αυτό υφίσταται αντανακλά πολιτικές υποστήριξης της πολυφωνίας, της διακίνησης ιδεών και απόψεων καθώς επίσης και της προστασίας του δημοκρατικού πολιτεύματος. Όχι τυχαία το σύστημα αναπτύσσεται, όπως θα δούμε παρακάτω, σε χώρες με έντονες δημοκρατικές παραδόσεις και ανεπτυγμένο κοινωνικό κράτος.

Σχετικές έρευνες, οι οποίες βεβαίως είναι αρκετά περιορισμένες, οδηγούν στο συμπέρασμα ότι  δεν υπάρχει ένα ενιαίο μοντέλο κρατικής υποστήριξης και ότι το σύστημα διαφέρει από χώρα σε χώρα (Picard, 1999). Σε όλες τις περιπτώσεις, ωστόσο, η ύπαρξη επιχορηγήσεων προϋποθέτει συγκεκριμένα κριτήρια τα οποία συνήθως σχετίζονται με το δημοσιογραφικό χαρακτήρα, τον αριθμό των εργαζομένων, την οικονομική κατάσταση και την κυκλοφορία του εντύπου.

 

Γενικά μιλώντας μπορούμε να διακρίνουμε δύο τύπους κρατικών επιχορηγήσεων για τις εφημερίδες στην Ευρώπη. Την άμεση επιδότηση(direct press subsidy) που συνήθως παίρνει την μορφή απευθείας μεταφοράς χρημάτων προς τις επιχειρήσεις του Τύπου προκειμένου να καλυφθούν λειτουργικά έξοδα και την έμμεση (indirect press subsidy) η οποία δεν επιδρά στον ισολογισμό τους αλλά τις ενισχύει με τη μορφή ατελειών, εκπτώσεων, κρατικών δημοσιεύσεων και μειωμένων φορολογικών συντελεστών.

Ειδική επιδότηση υπάρχει και για την εκπαίδευση των δημοσιογράφων και των άλλων επαγγελματιών των εφημερίδων. Για παράδειγμα στη Νορβηγία η οικονομική υποστήριξη της κυβέρνησης για τα θέματα εκπαίδευσης, επανακατάρτισης και έρευνας δίνεται στο Νορβηγικό Ινστιτούτο Δημοσιογραφίας (Norwegian Institute of Journalism) το οποίο ιδρύθηκε το 1975 από τις δύο ενώσεις εκδοτών.

Σε επίπεδο μειώσεων των ταχυδρομικών ατελειών η Κύπρος και η Ισπανία έχουν 50% έκπτωση, η Ιταλία 45% και στη Γαλλία η διακίνηση επιδοτείται με τα τραίνα σε ποσοστό 60%. Οι τηλεφωνικές ατέλειες είναι επίσης στο 50% στην Κύπρο, το Βέλγιο και την Ιταλία.

 

Μερικά Παραδείγματα

Αυστρία

Η Αυστριακή κυβέρνηση εισήγαγε το 1975 ένα σύστημα άμεσων και έμμεσων κρατικών επιδοτήσεων προκειμένου να στηρίξει τους εκδότες οι οποίοι αντιμετώπιζαν οικονομικά προβλήματα. Η ύπαρξη κριτηρίων για τις επιδοτήσεις σχετιζόταν κυρίως με τη κυκλοφορία, την ελάχιστη απασχόληση και το δημοσιογραφικό χαρακτήρα των εντύπων. Kρατική επιδότηση μπορούν να λάβουν οι ημερήσιες εφημερίδες με ελάχιστη κυκλοφορία 10.000 φύλλων ενώ οι εβδομαδιαίες με αντίστοιχη κυκλοφορία 5.000 φύλλων. Βεβαίως επειδή το σύστημα αυτό βοήθησε περισσότερο τις εφημερίδες με μεγάλη κυκλοφορία ως αποτέλεσμα είχαμε την ενίσχυση των τάσεων συγκέντρωσης και μονοπωλιακού ελέγχου. Εξαιτίας του γεγονότος αυτού το 1985 ψηφίζεται ένας νέος νόμος ο οποίος ενισχύει οικονομικά  τις εφημερίδες οι οποίες έχουν ένα σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της κοινής γνώμης αλλά η θέση τους στην αγορά είναι μειονεκτική. Στις έμμεσες επιδοτήσεις συμπεριλαμβάνονται εκπτώσεις 60% στη φορολογία, 20% στις μεταφορές και 20% στις τηλεπικοινωνίες ενώ υπάρχουν και οι κρατικές δημοσιεύσεις. Οι ομοσπονδιακές κυβερνήσεις υποστηρίζουν επίσης οικονομικά τα έντυπα ενώ ένα μεγάλο ποσό δίνεται επίσης για επενδύσεις στις εκτυπωτικές μονάδες. Το 1998 ψηφίστηκε ένας νέος νόμος ο οποίος ρύθμισε ξανά τα θέματα των επιδοτήσεων. Το 1999 το συνολικό ποσό το οποίο δαπανήθηκε ήταν 18,6 εκατομμύρια ευρώ. Σύμφωνα με την Nadja Vaskovich, διευθύντρια της Αυστριακής Ένωσης Εφημερίδων (Austrian Newspaper Association) το σύστημα της κρατικής επιχορήγησης αναδιοργανώθηκε το 2004. Συγκεκριμένα σήμερα υπάρχουν τρία είδη ενισχύσεων. Οι επιδοτήσεις διανομής, οι ειδικές επιδοτήσεις και οι επιδοτήσεις ποιοτικής διασφάλισης. Από τις ειδικές επιδοτήσεις εξαιρούνται οι εφημερίδες με άνω των 100.000 φύλλων κυκλοφορία. Στις επιδοτήσεις της ποιοτικής διασφάλισης

συμπεριλαμβάνονται οι ενέργειες για θέματα εκπαίδευσης των δημοσιογράφων και οι ανταποκριτές της αλλοδαπής. Επίσης μια νέα επιδότηση έχει καθιερωθεί με στόχο τους νέους αναγνώστες και τις μελέτες για θέματα τύπου έως 50%.

 

Σουηδία

Στη Σουηδία υπάρχει επίσης ένα σύστημα κρατικών επιδοτήσεων για τις εφημερίδες από τη δεκαετία του 70. Το σύστημα επιδοτήσεων χωρίζεται σε δύο κατηγορίες  τις παραγωγικές επιδοτήσεις και της επιδοτήσεις διανομής εφόσον αυτές είναι κοινές. Το 2002 ένα προσωρινό σύστημα άμεσων επιδοτήσεων ύψους 15 εκατομμυρίων SEK εισήχθη με σκοπό να βοηθήσει τις εφημερίδες σε παραγωγικές επενδύσεις προκειμένου να διατηρήσουν την θέση τους στην αγορά. Στη Σουηδία υπάρχει ειδικό συμβούλιο επιδοτήσεων του Τύπου (Press Subsidies Council).  Συνολικά το ποσό το οποίο χορηγείται είναι 400 εκατομμύρια SEK τον χρόνο. Μειώσεις υπάρχουν επίσης στον ΦΠΑ για τις πωλήσεις και τις διαφημίσεις ενώ και εδώ υπάρχουν κρατικές δημοσιεύσεις

 

Γαλλία

Στις επιδοτήσεις συμπεριλαμβάνονται τα έξοδα μεταφοράς των εφημερίδων σε εθνικό και διεθνές επίπεδο καθώς και η κρατική επιχορήγηση για την αγορά εκτυπωτικών μηχανημάτων ύψους 15% επί της συνολικής επενδυτικής δαπάνης. Επίσης ο ΦΠΑ είναι μειωμένος για τα έσοδα από τις πωλήσεις σε ποσοστό  2,10% και για 5,50% για τις αγορές και κατασκευές εκτυπωτικών μηχανημάτων. Μειώσεις υπάρχουν επίσης στα ταχυδρομικά και στις τηλεφωνικές ανταποκρίσεις ενώ απευθείας χρηματική επιδότηση δίνεται στις εφημερίδες με μικρή διαφημιστική απορρόφηση.

 

Ολλανδία

Οι επιδοτήσεις και επιχορηγήσεις στο Τύπο αναπτύχθηκαν και στην Ολλανδία κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 60. Σ’ αυτές συμπεριλαμβανόταν οι ταχυδρομικές και τηλεφωνικές ατέλειες, οι μειωμένοι φορολογικοί συντελεστές και η επιχορήγηση για την εκπαίδευση των δημοσιογράφων. Είναι χαρακτηριστικό ότι έως το 1980 οι εφημερίδες δεν πλήρωναν ΦΠΑ ενώ το 1997 πλήρωναν μόνο 6% Το 1974 ιδρύθηκε ένα ταμείο για τα θέματα της οικονομικής ενίσχυσης του Τύπου (Press Fund). Το ταμείο μπορούσε να διαθέσει απευθείας οικονομική επιχορήγηση σε συγκεκριμένες εφημερίδες οι οποίες πληρούσαν κάποιες προϋποθέσεις. Το 1988 το ταμείο μετατράπηκε σε ανεξάρτητη αρχή με σκοπό να χορηγεί δάνεια και οικονομικές επιδοτήσεις. Στην Ολλανδία υπάρχουν επίσης κρατικές δημοσιεύσεις.   

 

Συμπέρασμα

Μία  κατάργηση των δημόσιων ανακοινώσεων και δημοσιεύσεων ειδικά στις ημερήσιες εφημερίδες της περιφέρειας θα επιφέρει το οριστικό τέλος του επαρχιακού τύπου στην Ελλάδα. Τούτο διότι δεν υπάρχει καμία άλλη μορφή ενίσχυσης όπως συμβαίνει σε άλλες χώρες της Ευρώπης. Επιπλέον θα πρέπει να ληφθεί σοβαρά η δραματική μείωση των εσόδων από την διαφήμιση και τις πωλήσεις.  Φρονώ ότι εάν ψηφισθεί το εν λόγω νομοσχέδιο σε διάστημα ενός έτους θα κλείσουν περίπου 60 από τις 100 περίπου ημερήσιες εφημερίδες της περιφέρειας ενώ σε βάθος χρόνου αυτές οι οποίες θα επιβιώσουν δεν θα υπερβαίνουν τις 20-25 με ότι αυτό συνεπάγεται για την ελεύθερη διακίνηση ιδεών και την πολυφωνία. Επιπλέον οι ισχυρές τάσεις συγκέντρωσης στο χώρο των εθνικής εμβέλειας ΜΜΕ θα ενισχυθούν μετά την συρρίκνωση των περιφερειακών έντυπων ΜΜΕ  με προεκτάσεις στη λειτουργία του πολιτικού συστήματος και της δημοκρατίας σε αυτή τη χώρα.

Δρ. Αντώνης Σκαμνάκης Επ. Καθηγητής Τμήμα Δημοσιογραφίας και ΜΜΕ ΑΠΘ