Τα 1800 εγκαταλελειμμένα κτίρια του κέντρου

Oι πόλεις γεννήθηκαν για τους ανθρώπους, γερνούν με τους ανθρώπους και αναγεννώνται από τους ανθρώπους.

Με αυτή την βασική αρχή ξεκινήσαμε με το Δήμo Αθήνας, στα μέσα του 2014, την προσπάθεια να αντιμετωπίσουμε τα σοβαρά προβλήματα από τα εγκαταλελειμμένα κτίρια του κέντρου που υποβαθμίζουν την ποιότητα της ζωής των πολιτών.

Στόχος, η κινητοποίηση των απαραίτητων οικονομικών κεφαλαίων που χρειάζεται το κέντρο της Αθήνας, έτσι όπως έχει προβλεφθεί να γίνει από το Νέο Ρυθμιστικό Σχέδιο Αθήνας – Αττικής, που 30 χρόνια μετά το πρώτο Ρυθμιστικό του Αντώνη Τρίτση το 1985, νομοθετήσαμε το φθινόπωρο του 2014.

Σίγουρα η πολιτιστική κληρονομιά, η ιστορία των ανθρώπων της κάθε πόλης, αποτελούν βασικές παραμέτρους για την αισθητική και την ανάπτυξή τους. Με μία προϋπόθεση όμως: η θεσμική προστασία των διατηρητέων κτιρίων δεν πρέπει στην πράξη να μετατρέπεται μονοσήμαντα σε μόνιμη απραξία και διατήρηση του προβλήματος από τα εγκαταλειμμένα κτίρια, πάρα πολλά από τα οποία δεν είναι διατηρητέα.

Ο Γ. Καμίνης με τις υπηρεσίες του, είχαν ήδη προχωρήσει τόσο σε μια πρώτη καταγραφή των περίπου 1800 εγκαταλελειμμένων κτιρίων του κέντρου της Αθήνας, όσο και στη διαμόρφωση ενός αρχικού θεσμικού πλαισίου για τη δικαιακή και χρηματοοικονομική διάσταση του προβλήματος. Ξέραμε και οι δύο ότι στην πραγματικότητα, η δράση αυτή, μαζί με την άλλη, για δρομολόγηση του Σχεδίου Ολοκληρωμένης Αστικής Παρέμβασης – ΣΟΑΠ για το κέντρο, ήταν δυο προκλητικές κινήσεις. Σηκώναμε το ασήκωτο χαλί της ελληνικής γραφειοκρατίας και παθογένειας και από κάτω ξέραμε ότι θα βρούμε όλα τα σκουπίδια δεκαετιών αποσπασματικής νομοθέτησης θεμάτων πολεοδομικής οργάνωσης και εμπράγματης προστασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς.

Τον Ιούλιο του 2014 διαμορφώσαμε τον οδικό χάρτη για την αντιμετώπιση του προβλήματος:

1. Συγκρότηση Ομάδας Εργασίας με στελέχη του ΥΠΕΚΑ και του Δήμου Αθηναίων, για την εκπόνηση Επιχειρησιακού Σχεδίου αντιμετώπισης των εγκαταλελειμμένων, ετοιμόρροπων και επικίνδυνων για την υγεία κτιρίων.

2. Δρομολόγηση ενός χρηματοδοτούμενου από το ΕΣΠΑ, το Jessica και πιθανά το πακέτο Juncker, πιλοτικού προγράμματος αξιοποίησης ή απόσυρσης των κτιρίων αυτών, με στόχο τη βελτίωση της ποιότητας ζωής, την αποκατάσταση του αστικού χώρου, τη δημιουργία ανοικτών κοινόχρηστων χώρων, την ενδυνάμωση της τάσης επιστροφής στο κέντρο της πόλης, ώστε να γίνει βιώσιμο.

3. Νομοθετική κατοχύρωση των μέτρων, ώστε να αρθούν τα εμπόδια και να προωθηθεί με ταχύτητα είτε η αξιοποίηση, είτε η απόσυρσή τους.

Τον Οκτώβριο του 2014, οριστικοποιήσαμε το σχέδιο νόμου με τίτλο “ΡΥΘΜΙΣΕΙΣ ΓΙΑ ΕΓΚΑΤΑΛΕΙΜΜΕΝΑ, ΚΕΝΑ ΚΑΙ ΑΓΝΩΣΤΩΝ ΙΔΙΟΚΤΗΤΩΝ ΚΤΙΡΙΑ, ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ ΣΕ ΕΠΙΛΕΓΟΜΕΝΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ”, το οποίο και απέστειλα με προσωπική μου επιστολή στους συναρμόδιους υπουργούς για επεξεργασία και υπογραφή, προκειμένου να κατατεθεί για ψήφιση στη Βουλή. Αξιοποιήσαμε καλές πρακτικές, διαδικασίες και μέτρα που εφαρμόζονται ήδη σε άλλες χώρες, των οποίων οι πόλεις έχουν υποστεί οικονομική κρίση, περιβαλλοντική και κοινωνική υποβάθμιση και εγκατάλειψη.

Κύριοι άξονες του νομοσχεδίου:

1. Παροχή ουσιαστικής δυνατότητας σε Δήμους, αλλά και ιδιώτες, να αναλάβουν την αποκατάσταση, τον εκσυγχρονισμό, τη συντήρηση, τη διαχείριση και εν γένει την αξιοποίηση των εγκαταλελειμμένων κτιρίων, προς όφελος του περιβάλλοντος, της οικονομίας και της εικόνας της πόλης.

2. Δημιουργία προοπτικής αξιοποίησής τους στο πλαίσιο άσκησης κοινωνικής και πολιτιστικής πολιτικής από το Δήμο και αξιοποίηση των ανεκμετάλλευτων μέχρι σήμερα κτιρίων από φορείς που διαθέτουν συγκριτικό πλεονέκτημα σε σχέση με το Δημόσιο.

3. Μέριμνα διασφάλισης των δικαιωμάτων των ιδιοκτητών, στο πλαίσιο πάντοτε των γενικών αρχών της μη άσκησης αυτών από εκείνους, σε βάρος του κοινωνικού συνόλου, της υγείας, της ευταξίας, της αναβάθμισης του φυσικού, οικιστικού και κοινωνικού περιβάλλοντος,

4. Μη αναγνώριση δικαιωμάτων προστασίας της ιδιοκτησίας τους, πέραν του βαθμού που οι ίδιοι οι ιδιοκτήτες προσδιορίζουν με την απραξία και τις επιλογές τους.

5. Εισαγωγή ειδικής πλειοψηφίας λήψης αποφάσεων σε περίπτωση συνιδιοκτησίας, προκειμένου να μην αναιρεθεί ο επιδιωκόμενος στόχος, λόγω αδυναμίας λήψης αποφάσεων, που καθιστούν αδρανή την ιδιοκτησία, σε περίπτωση πλειόνων ιδιοκτητών.

6. Ευρεία δυνατότητα μετατροπών στα κτίρια, προκειμένου αυτά να καταστούν σύγχρονα και λειτουργικά, με σκοπό την επανάχρησή τους, την προσέλκυση χρηστών και την κοινωνική και οικονομική αναζωογόνηση των περιοχών.

7. Τέλος, εισαγωγή ειδικών ταχύρυθμων διαδικασιών δικαστικής επίλυσης διαφορών, ώστε οι νέες ρυθμίσεις να μην καταστούν ανενεργές, ως συνέπεια μακροχρόνιας δικαστικής εμπλοκής.

Σήμερα απαιτείται η συνέχιση των προσπαθειών αυτών, με πρώτο βήμα την κατάθεση από την κυβέρνηση του σχετικού νομοσχεδίου που παραδώσαμε, μαζί με μια σειρά αναγκαίων χρηματοδοτικών πρωτοβουλιών, ιδιαίτερα στο νέο ΕΣΠΑ και το πακέτο Juncker. Αν και όταν το αποφασίσουν οι αρμόδιοι, είμαστε εδώ για να βοηθήσουμε.

 

* Ο Γιάννης Μανιάτης είναι καθηγητής, βουλευτής Αργολίδας με την Δημοκρατική Συμπαράταξη. Το άρθρο πρωτοδημοσιεύτηκε στο AthensVoice.