Μονάκριβη Ύδρα – Τα χρόνια της αθωότητας
Το δωμάτιο που δεχόταν τους φίλους του, ήταν περιτριγυρισμένο από πίνακες, καβαλέτα, και μια παλέτα με απλωμένα φρέσκα χρώματα. Ο Ν. Χ. Γκίκας, μ’ ένα πλατύ χαμόγελο μας υποδέχθηκε καθιστός. Είχαν ήδη αρχίσει τα προβλήματα κινητικότητας που τον βασάνιζαν τα τελευταία χρόνια. Ήταν φρεσκοξυρισμένος και φορούσε μια γκρενά μεταξωτή ρόμπα.
Δίπλα του άναβε μια μικρή παραδοσιακή σόμπα, το λεγόμενο κουκουνάρι. Του είπαμε για τον σκοπό της επίσκεψης μας, που δεν ήταν άλλος από την Ύδρα και τους αγώνες που αρχίζαμε για την επιστροφή του νησιού, εκεί που ανήκε φύσει και θέσει στην προστασία της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας. Ο Ν. Χ. Γκίκας είχε επιλέξει σαν υπογραφή το όνομα της λατρεμένης Ύδραίας μητέρας του Ελένης Γκίκα, παρ’ ότι ο πατέρας του Χατζηκυριάκος υπήρξε ναύαρχος, υπουργός και σημαντική προσωπικότητα της εποχής του.
Από την ίδρυση του ιστορικού Συλλόγου Οικολόγων Ύδρας ο μεγάλος δημιουργός ήταν στο πλευρό μας και δέχτηκε ευχαρίστως να γίνει επίτιμο μέλος του Συλλόγου. Η αιτία της επισκέψεως μας στο σπίτι του, στην οδό Κριεζώτου, ήταν η υπογραφή επιστολής προς τους φίλους του, τον τότε Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας. Κωνσταντίνο Καραμανλή και τον πρωθυπουργό Κωνσταντίνο Μητσοτάκη, με αίτημα την επιστροφή της Ύδρας στην προστασία της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας. Στη συνάντηση παρευρισκόταν η επί χρόνια ιδιαιτέρα του, κα Ιωάννα Προβίδη, αρχαιολόγος και πρώην συνάδερφος μας στην Εθνική Τράπεζα.
Το κείμενο της επιστολής κατ’ εντολήν του μεγάλου Υδραίου, παγκοσμίου φήμης καλλιτέχνη, το συνέταξε ο υπογράφων. Ο Ν.Χ. Γκίκας μόλις διάβασε την επιστολή είπε: «Δεν έχω να προσθέσω ή να αφαιρέσω τι…». Στη συνάντηση ήταν παρούσα και η Καλλιόπη Μανιά, ιδρυτικό μέλος του Συλλόγου μας, η οποία απαθανάτισε την εικόνα με τον φακό της.
Η αγάπη του Ν. Χ. Γκίκα για το νησί του, μέσα απ’ τους πίνακες του, ταξίδεψε σε όλο τον κόσμο. Στο αρχοντικό της οικογένειας, στις παρυφές του Καμινιού, φιλοξενήθηκαν σημαντικές προσωπικότητες του πνεύματος εκείνης της εποχής, που το έργο τους λειτουργεί ακόμα και σήμερα σε όλους τους τομείς της τέχνης, της φιλοσοφίας, του πολιτισμού. Ανάμεσά τους ήταν οι Χένρι Μίλερ, ο Κατσίμπαλης (ο αποκαλούμενος «Κολοσσός του Μαρουσιού») και πολλοί άλλοι.
Από τότε που κάηκε το σπίτι του, ο Ν.Χ. Γκίκας δεν ξαναεπισκέφτηκε το αρχοντικό. Αρνιόταν να δει με τα μάτια του αυτή την τραγωδία. Ήρθε μόνο μια φορά στο νησί, για τις ανάγκες του γνωστού ντοκιμαντέρ για τη ζωή και την τέχνη του. Όμως, η Ύδρα ζούσε μεσ’ την καρδιά και το μυαλό του και τα πιο σημαντικά έργα του έχουν θέματα που αφορούσαν στην Ύδρα, στις δικές του διαστάσεις. Όπως λέει σε μια απ’ τις πολλές συνεντεύξεις του «η Ύδρα έχει την θαυματουργή δύναμη να δέχεται όλες τις δημιουργικές ιδέες, τα υλικά, τους ανθρώπους, και να τα υποτάσσει λειτουργικά στον χώρο και τον χρόνο, δένοντάς τα αρμονικά με τα χρώματα, το φώς και το πνεύμα της άγιας ελληνικότητας. «Το απομεσήμερο η Ύδρα», έλεγε, «πνιγμένη στη ζέστη, με το άσπρο εκτυφλωτικό των σπιτιών της, τυλιγμένη στην αχλή ακτινοβολεί. Η Ύδρα έχει μια ατμόσφαιρα τελείως δική της, ο αισθησιασμός της σε κυριεύει όσο τίποτε άλλο.»
Έτσι λοιπόν ο Ν. Χ. Γκίκας και άλλες προσωπικότητες του νησιού, αλλά και οι απλοί κάτοικοι, δεν θέλουν να χάσει το νησί τη μοναδική ομορφιά του, στο όνομα μιας αδιέξοδης ανάπτυξης που θα το υποβαθμίσει θανάσιμα, όπως έγινε και σε τόσα άλλα νησιά.
Ο τελευταίος σύσσωμος αγώνας του Υδραϊκού λαού και των πραγματικών φίλων του, εναντίον της κυκλοφορίας κάθε μηχανοκίνητου μέσου που θα υποβαθμίσει την ποιότητα της ζωής δεν θα περάσει, και όπως τόνισε ο Πατριάρχης του Γένους, Βαρθολομαίος ο Β΄ κατά την επίσκεψη του στην Ύδρα, δεν πρέπει το νησί της Παναγιάς να χάσει αυτό το εκπληκτικό προνόμιο, που προσθέτει αρμονία και ψυχική γαλήνη στους κατοίκους και τους επισκέπτες.
Η ομόφωνη απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου ενάντια στην κυκλοφορία μηχανοκίνητων μέσων (τύπου Εντούρο) από το Α. Τ. Ύδρας και το υπόμνημα του ιστορικού Συλλόγου Οικολόγων Ύδρας, που ευθυγραμμίζεται πλήρως σε αυτό το θέμα με το Δημοτικό Συμβούλιο Ύδρας, κατετέθη στον Υπουργό Πολιτισμού, με υπογραφές κορυφαίων προσωπικοτήτων που αγαπούν και σέβονται το νησί, όπως ο πρόεδρος της Ακαδημίας Αθηνών, Θανάσης Βαλτινός, οι ακαδημαϊκοί, Άγγελος Δεληβοριάς και Θάνος Βερέμης, ο πρύτανης της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών, Πάνος Χαραλάμπους, όπως και πολλές άλλες διακεκριμένες προσωπικότητες από την Ελλάδα και το εξωτερικό, αλλά προπάντων πολλοί απλοί άνθρωποι της τοπικής κοινωνίας του νησιού. Αν ζούσε φυσικά ο μεγάλος αυτός Ύδραίος Ν. Χ. Γκίκας, θα ήταν ο πρώτος που θα έβαζε την υπογραφή του, μαζί με τον αγωνιστή και δάσκαλο μας ακαδημαϊκό Παναγιώτη Τέτση, τον Παύλο Παντελάκη, τον Μίλτο Σαχτούρη, τον Δημήτρη Χορν, τον Αντώνη Λιγνό (ο ιατροφιλόσοφος ακαδημαϊκός και δήμαρχος Ύδρας επί σαράντα έτη), τον αείμνηστο Θεμιστοκλή Κουρουσόπουλο (ιδρυτικό μέλος του Συλλόγου μας και τέως προέδρο του Συμβουλίου της Επικρατείας), τον Γεώργιο Μαυροείδη και τόσους άλλους Ύδραίους, που δεν είναι πια μαζί μας.
Ο αγώνας για την ουσιαστική προβολή του νησιού συνεχίζεται, τα ντοκιμαντέρ του Συλλόγου μεταδίδονται τουλάχιστον τρείς φορές το μήνα από τα κρατικά κανάλια, ιδιαίτερα από το κανάλι της Βουλής. Η Ύδρα ΑΞΙΟΠΡΕΠΗΣ, ΑΓΕΡΩΧΗ, ΦΙΛΙΚΗ υποδέχεται τους πραγματικούς φίλους του νησιού με δημιουργική αγάπη και δεν δέχεται, όπως οι πραγματικοί έρωτες, τα πλαστικά αγγίγματα καθώς προσπερνά με ευγένεια και αξιοπρέπεια τους αναρριχητές στο βραχώδες τοπίο προς απόκτηση… πλαστικών λουλουδιών. Εάν νομίζουν κάποιοι ότι μπορούν να υπηρετήσουν τη σύγχρονη τέχνη, παρεμβαίνοντας στο βραχώδες τοπίο του νησιού με πλαστικές κατασκευές, είναι ένα ζήτημα που πρέπει να απασχολήσει τον καθένα ανάλογα με τις γνώσεις του, την παιδεία και την αισθητική του. Στα ηλιόλουστα μέρη, το απανέμι του Θεού, όλα αυτά έρχονται και περνάνε, χωρίς ευτυχώς να αφήσουν για πάντα το χνάρι τους.
Είναι ανάγκη να επαναλάβουμε προς όλους εκείνους που αγαπάνε την Ύδρα, είτε δημιουργώντας άλλους τοπικούς φορείς με καλό σκοπό, είτε ως μονάδες που μπορούν να βοηθήσουν το νησί, ότι μπορούν να βασιστούν στο νομοθετημένο έργο του Συλλόγου μας.
Σας παραθέτουμε μερικά από τα μεγάλα έργα του Συλλόγου μας, όπως η επιστροφή της Ύδρας στο Υπουργείο Πολιτισμού, η κήρυξη του νησιού ως αρχαιολογικός τόπος, η κήρυξη της νήσου Δοκός Ύδρας ως Αδόμητη Ζώνη Α΄. Όλα αυτά δεν έγιναν στα χαρτιά, αλλά ύστερα από εξάμηνη έρευνα των αρχαιολόγων στην Ύδρα και τον Δοκό, όπου αποκαλύφθηκαν δεκάδες αρχαιολογικές θέσεις κατοίκησης, από την πρωτοελλαδική εποχή ως την μεταβυζαντινή.
Επίσης, μόλις το 2002, καταφέραμε με τη βοήθεια του Ευάγγελου Βενιζέλου, όπως φαίνεται και από την επίσημη αλληλογραφία, την απαγόρευση με νόμο κάθε αυτοκινούμενου τροχοφόρου που δεν ανήκει στην ιδιοκτησία και χρήση του δήμου, χρηματοδοτήσαμε την πρώτη ανασκαφή σε μυκηναϊκούς τάφους στην ιστορία της νήσου Ύδρας, που έγινε στη θέση Αγία Μαρίνα Παλαμηδά και τόσα άλλα. Επιπλέον, διαθέσαμε ένα εκατομμύριο δραχμές για να ανοίξει το Ιστορικό Αρχείο-Μουσείο Ύδρας, που όπως τονίσαμε είναι ένας σταθερός πυλώνας πολιτισμού και στέγη σημαντικών καλλιτεχνικών εκδηλώσεων.
Δεν θα επιτρέψουμε σε κανέναν να υπονομεύσει και να επωφεληθεί με λάθος τρόπο των επιτυχιών του Συλλόγου μας υπέρ της Ύδρας και του Δοκού. Σε αυτό είμαστε βέβαιοι ότι θα έχουμε κοντά μας διαχρονικά τον Δήμο Ύδρας και τον λαό του νησιού.
ΧΑΙΡΕΤΙΖΟΥΜΕ ΤΙΣ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ που λαμβάνουν χώρα στο νησί, όπως η εκδήλωση για τον Λεωνίδα Καβάκο, τον μεγαλύτερο ίσως βιολιστή της εποχής μας.
Θυμόμαστε με συγκίνηση τον Λεωνίδα μας να παίζει βιολί στην Ύδρα, στην αυλή στο ξενοδοχείο Μιράντα, με τις λεμονιές και τα γιασεμιά, όταν ήταν 16 χρόνων. Το ξενοδοχείο Μιράντα ήταν και είναι χώρος πολιτισμού και μέσα σε αυτό έγιναν εκδηλώσεις μεγάλης ποιότητας, εκθέσεις, ποιητικές και μουσικές βραδιές. Έτσι ήταν και έτσι είναι το ξενοδοχείο Μιράντα από όπου πέρασαν, έμειναν και δημιούργησαν μεγάλες προσωπικότητες της τέχνης και του πολιτισμού και παραμένει και σήμερα ένας διαχρονικός τόπος πολιτισμού.
Σημαντική θεωρούμε επίσης και την εκδήλωση του Δήμου μας, με τον διανοούμενο συνθέτη, μουσικό και μαέστρο, Δημήτρη Παπαδημητρίου και την ξεχωριστή ερμηνεύτρια Φωτεινή Δάρρα.
Ο γράφων θυμάται με συγκίνηση τη φιλία που είχε με τον πατέρα του Δημήτρη Παπαδημητρίου, Στέλιο Παπαδημητρίου, τη μεγάλη προσωπικότητα του Ωνασείου Ιδρύματος, με τον οποίον συζητούσε για τη συμμετοχή του Ιδρύματος στην παραγωγή της ταινίας του αείμνηστου σκηνοθέτη, Θεόδωρου Αγγελόπουλου, το «Λιβάδι που δακρύζει», ως ο αρμόδιος για το εν λόγω θέμα συνεργάτης του σκηνοθέτη.
Μανόλης Τσακίρης
Συγγραφέας
Πρόεδρος του Συλλόγου Οικολόγων Ύδρας
Γραμματέας του Δημοτικού Συμβουλίου Ύδρας
Φωτο: Ν.Χ.Γκίκας, Μιχάλης Σταθόπουλος, Μανόλης Τσακίρης την ώρα που έγινε η συμφωνία για τον κοινό αγώνα, για την επιστροφή της Ύδρας στην προστασία της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας, με συντονιστή τον Σύλλογο Οικολόγων Ύδρας.
