Τι αποκάλυψε η αρχαιολογική σκαπάνη στο Χιλιομόδι

Ολοκληρώθηκε με επιτυχία από την Δρ. Αρχαιολόγο κα Έλενα Κόρκα για το 2016 η συστηματική αρχαιολογική έρευνα στο Χιλιομόδι Κορινθίας. 

Το πρώτο ερευνητικό πρόγραμμα επιτελέσθηκε στο πλαίσιο προγραμματικής σύμβασης μεταξύ Υπουργείου Πολιτισμού και Περιφέρειας Πελοποννήσου με στόχο την ευρύτερη περιοχή Χιλιομοδίου με τριετή διάρκεια (2013-2015). Το νέο πρόγραμμα (2016-2020) συνέχεια του προηγούμενου χρηματοδοτείται και αυτό από την Περιφέρεια Πελοποννήσου και  είναι διάρκειας 5 χρόνων. Το Σεπτέμβριο του 2013 διεξήχθη η πρώτη περίοδος της συστηματικής έρευνας του χώρου. Παράλληλα με την ανασκαφική εργασία πραγματοποιήθηκε επιφανειακή έρευνα σε μεγάλη έκταση προς την περιοχή της Καμαρέτας και νοτίως του Χιλιομοδίου. Το ενδιαφέρον της κυρίας Κόρκα για την περιοχή είναι έντονο και συνεχές. Σημαντική ημερομηνία είναι ο Ιούλιος 1984 όταν, κατά τη διάρκεια τεχνικών έργων ύδρευσης, εντοπίστηκε, στη θέση «Φανερωμένη» στο Χιλιομόδι Κορινθίας, ολόλιθη σαρκοφάγος αρχαϊκών χρόνων, η καλυπτήρια πλάκα της οποίας έφερε στην εσωτερική πλευρά της γραπτή σύνθεση αποτελούμενη από δύο αντωπούς λέοντες και ανθέμιο στο κέντρο. Σύμφωνα με τα έως τώρα δεδομένα, πρόκειται για μοναδικό εύρημα στην Ελλάδα, καθώς δεν έχει εντοπιστεί άλλο παράλληλο ad secco τεχνοτροπίας σε πώρινο μνημειακό τάφο αρχαϊκών χρόνων.

Στην πεδιάδα του  Χιλιομοδίου, όπου εντοπίστηκε η σαρκοφάγος, κυριότερη πολίχνη ήταν η αρχαία Τενέα. Η Τενέα, σύμφωνα με τον Παυσανία, ιδρύθηκε από Τρώες αιχμαλώτους που μετέφερε ο Αγαμέμνονας από την Τένεδο και τους εγκατέστησε στην πεδιάδα από την οποία διέρχονταν η συντομότερη οδός που ένωνε την Κόρινθο με το Άργος. Μέχρι σήμερα, όμως, έχουν  εντοπιστεί μόνον σποραδικά κατάλοιπα της Τενέας στη περιοχή μεταξύ Χιλιομοδίου και Κλένιας. Για πολλές δεκαετίες ο διαρπαγής κούρος του Μοναχού υπήρξε μοναδικό τεκμήριο του μεγαλείου, που έκρυβε η Τενεατική γη.   

Εν συνεχεία, οι δύο κούροι, που κατασχέθηκαν το 2010 στην περιοχή της Κλένιας και τέλος, τα αποτελέσματα της συστηματικής ανασκαφικής έρευνας στο Χιλιομόδι το 2013, είναι πλέον αδιάσειστοι μάρτυρες της ακμάζουσας, αλλά και ανεξερεύνητης αυτής πόλης.

Τον Σεπτέμβριο του 2013 διεξήχθη η πρώτη περίοδος της τριετούς συστηματικής έρευνας του χώρου, παράλληλα με τις ανασκαφικές εργασίες πραγματοποιήθηκε επιφανειακή έρευνα σε μεγάλη έκταση στις περιοχές που εκτείνονται βόρεια, βορειοανατολικά και βορειοδυτικά της πρώτης σαρκοφάγου, με όριο στα νότια την κοινοτική οδό Χιλιομόδι – Καμαρέτα. Εντοπίστηκε επιφανειακή κεραμική από τους αρχαϊκούς εώς και τους βυζαντινούς χρόνους, ενώ σε πολλά σημεία βρέθηκε συσσωρευμένο οικοδομικό υλικό από πώρινους ορθογώνιους δόμους και αργούς λίθους αλλά και ενδείξεις πρόσφατων λαθρανασκαφών. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα υψώματα βόρεια των αρχικά διερευνημένων αγροτεμαχίων, όπου εντοπίζεται σε μεγαλύτερη πυκνότητα κεραμική ρωμαϊκών χρόνων, αλλά και σωρεία οικοδομικού υλικού, το οποίο πιθανότατα απομακρύνθηκε με τις γεωργικές εργασίες.

Από τα μέχρις στιγμής στοιχεία, τα οποία μας φανερώνουν αφενός μια χρονολογική αλληλουχία από τους αρχαϊκούς μέχρι τους βυζαντινούς χρόνους, αλλά και μια ποικιλομορφία ταφικών και οικοδομικών καταλοίπων, είναι πλέον τεκμηριωμένη μια έντονη και συνεχόμενη δραστηριότητα στην περιοχή, που πιθανότατα συνδέεται με την αρχαία Τενέα.  

Στην ανασκαφή του 2016, από 1.9.2016 έως τις 10.10.2016, αποκαλύφθηκαν για πρώτη φορά in situ οικοδομικά κατάλοιπα της αρχαίας πόλης, που παραπέμπουν στην δραστηριότητα της στους ελληνιστικούς και ρωμαϊκούς χρόνους.  Αναλυτικότερα, ανασκάφθηκε τμήμα εκτεταμένου κτιρίου με επιμέρους χώρους και πηγάδι. Σε έναν εξ’ αυτών εντοπίστηκαν αποθέσεις καύσης, τμήμα γυναικείου ειδώλου, αγγεία και νομίσματα.

Στην εγγύτητα του παραπάνω χώρου αποκαλύφθηκε δίχωρο ταφικό υπέργειο μνημείο ρωμαϊκών χρόνων, σπάνιο για την Κορινθία. Στο κυρίως χώρο του διαμορφώνεται στις τρεις πλευρές του πέντε κτιστοί τάφοι. Στο χώρο εισόδου εντοπίστηκαν ίχνη καύσης και παιδικές ταφές.

Νοτιοανατολικά του μνημείου εντοπίστηκε πηγάδι με πώρινο περιστόμιο και αργολιθοδομή καθώς και υποδοχές κατάβασης. Το βάθος του φτάνει στα 15,30μ. όπου υπάρχει νερό.

Στο χώρο της αρχαίας οδού έγιναν τομές όπου αποκαλύφθηκαν τμήματα της υποδομής της και νομίσματα.

Τέλος από την επιφανειακή έρευνα εντοπίστηκε πλούσιο οικοδομικό υλικό μεταξύ των οποίων ένα κιονόκρανο, νομίσματα, επιζωγραφισμένες σίμες και κεραμική, προσδιορίζοντας με τον τρόπο αυτό σε μεγάλο πλέον βαθμό τον οικιστικό ιστό της πόλης στοιχεία αυτά επιβεβαιώθηκε και μέσω της εκτεταμένης διασκόπησης με γεωραντάρ.

Και φέτος καθοριστική υπήρξε η βοήθεια της κοινωνίας Χιλιομοδίου, η οποία έχει αγκαλιάσει το σημαντικό αυτό έργο. Εκ μέρους της Δημοτικής Αρχής ο πρόεδρος του Δ.Σ. Κορινθίας κ. Χ. Χασικίδης και ο πρόεδρος Χιλιομοδίου κ. Δ. Μπίτζιος υπήρξαν ουσιαστικοί βοηθοί.

 Στην έρευνα συμμετείχαν και εκπαιδεύτηκαν 60 Έλληνες και ξένοι φοιτητές από αρχαιολογικές σχολές του εσωτερικού και του εξωτερικού καθώς και του Πολυτεχνείου της Αθήνας. Η Περιφέρεια Πελοποννήσου με συνεχείς και συστηματικές ενέργειες και δράσεις αναδεικνύει τον πολιτιστικό  πλούτο της Πελοποννήσου. Συνεργάζεται με όλες τις δομές όπως το Υπουργείο Πολιτισμού, με τις εφορείες, με όλους τους εμπλεκομένους φορείς και υπηρεσίες για τις αρχαιολογικές ανασκαφές μετά αντιστοίχων μελετών για την ένταξη τους σε Ευρωπαϊκά προγράμματα. Στην  Κορινθία χρηματοδοτούνται από την Περιφέρεια Πελοποννήσου περισσότερα από 5 ερευνητικά προγράμματα σε συνεργασία με τις αρχαιολογικές υπηρεσίες για την αποκάλυψη και την αξιοποίηση του μοναδικού πλούτου της.

 

* Ο Δρ. Απόστολος Ε. Παπαφωτίου είναι Εντεταλμένος Σύμβουλος Πελοποννήσου Πολιτικός Μηχανικός Ε.Μ.Π.