Στο δρόμο της ελευθεριακής σκέψης

Του Άκη Ντάνου

ΠΡΙΝ από 15-20 χρόνια ο Φράνσις Φουκουγιάμα, ένας διακεκριμένος Ιάπωνας πολιτικός επιστήμονας έγραφε «ότι κανένας δεν έχει να προσφέρει ή να επιδείξει αυτή τη στιγμή άλλους θεσμούς βάσει των οποίων μπορεί να οργανωθεί μια σύγχρονη κοινωνία. Επιμένω ότι δεν υπάρχει εναλλακτικό σύστημα το οποίο να μπορεί να αγνοήσει το σύστημα της αγοράς και της δημοκρατίας. Συνεχίζω να πιστεύω λοιπόν ότι δεν υπάρχει καμιά εναλλακτική πρόταση από δεξιά ή αριστερά».

ΈΤΡΕΞΑΝ όλοι τότε να μιλήσουν για το τέλος της Ιστορίας. Κεντρικός πυρήνας της σκέψης του ήταν ότι το κράτος-έθνος εμποδίζει την ανάπτυξη. Πράγματι θα μπορούσαμε να πούμε πως τα έθνη αποτελούν τεχνικές ενότητες και η ταύτισή τους με το κράτος-έθνος αποτελεί κλωβό απομόνωσης των λαών και επιβολής εξουσίας. Αν θα έμενε κανείς στις κοινωνικές αναλύσεις του Φουκουγιάμα θα μπορούσε να ασπαστεί τα περί τέλους της Ιστορίας. Η Ιστορία όμως δεν είναι μόνο αποτέλεσμα των κοινωνικών συγκρούσεων. Είναι και ζήτημα αλλαγής του τρόπου αντίληψης το τι σημαίνει εργασία και πως ούτε η αύξηση της παραγωγικότητας, όπως επιζητούν οι καπιταλιστές, ούτε η ανακατανομή του πλούτου όπως επιδιώκουν οι αριστεροί αρκούν για να πάν την Ιστορία πιο πέρα.

ΌΠΩΣ αναφέρεται στην εισαγωγή του βιβλίου του Κάρλος Τάιμπο, καθηγητή Πολιτικής Επιστήμης στο Αυτόνομο Πανεπιστήμιο της Μαδρίτης και μέλος της CNT “Να ξανασκεφτούμε την Αναρχία, Άμεση δράση ‒ Αυτοδιαχείριση ‒ Αυτονομία” “Τα τελευταία χρόνια γινόμαστε μάρτυρες μιας ορατής πλέον αναβίωσης της ελευθεριακής σκέψης, αναβίωση που χρωστάει πολλά στη χρεοκοπία της σοσιαλδημοκρατίας και του «υπαρκτού σοσιαλισμού», την ίδια στιγμή που ο καπιταλισμός εισέρχεται σε μια φάση τελικής διάβρωσης ως την ώρα της οριστικής του κατάρρευσης.

ΕΙΝΑΙ φανερό πλέον ότι η υπεράσπιση της άμεσης δημοκρατίας και της άμεσης δράσης, ως απάντηση στο κράτος και τον καπιταλισμό, το στοίχημα για τη δημιουργία αυτοδιαχειριζόμενων και αποεμπορευματοποιημένων αυτόνομων χώρων, η σχέση του ελευθεριακού κόσμου με τον φεμινισμό, την οικολογία, τον αντιμιλιταρισμό και τις αλληλέγγυες δράσεις δημιουργούν τις προϋποθέσεις για μια άλλη ιστορία, και την ώθηση της ανθρωπότητας προς τα εμπρός, απαλλαγμένη από το καπιταλιστικό και σοσιαλιστικό “προπατορικό αμάρτημα”.

ΘΑ έλεγε βέβαια κανείς πως όλα αυτά είναι μια ωραία ουτοπία και πως η προσαρμοστικότητα του καπιταλισμού μπορεί να αφομοιώσει οποιαδήποτε κοινωνικά κινήματα όπως συνέβηκε στο παρελθόν. Θα μπορούσε πράγματι αν οι ελευθεριακές απόψεις βασίζονταν μόνο στην αναδιανομή του πλούτου ή την αύξηση του κέρδους. Όμως, όταν αμφισβητούνται αυτές οι συνισταμένες, τότε είναι αδύνατη η αφομοίωση ανόμοιων κατευθύνσεων.