Ορυκτός Πλούτος, ασφαλιστικό και απασχόληση
Αν θέλουμε να ξεφύγουμε από μνημόνια και δανειστές, πρέπει με καθαρό και σαφή τρόπο να εντοπίσουμε νέες πηγές εθνικού πλούτου και νέες προοπτικές δημιουργίας θέσεων εργασίας στον ιδιωτικό τομέα. Οι Ορυκτές Πρώτες Ύλες, τα εθνικά κοιτάσματα υδρογονανθράκων, οι αγωγοί φυσικού αερίου και η μετεξέλιξη της χώρας στη μεγαλύτερη τεχνική βάση της Μεσογείου για κατασκευή, συντήρηση κι επιδιόρθωση εξεδρών άντλησης και αγωγών, αποτελούν τη μεγάλη αναπτυξιακή πρόκληση για ένα άλλο παραγωγικό μοντέλο.
Οι τελευταίες εξελίξεις στις εθνικές έρευνες Υδρογονανθράκων, με την εκδήλωση ενδιαφέροντος συμμετοχής από πετρελαϊκούς κολοσσούς, δικαιώνουν την προοδευτική πατριωτική προσπάθεια που ξεκινήσαμε το 2011 να ανοίξουμε το φάκελο “Ελληνικοί Υδρογονάνθρακες”. Από πολλούς θεωρήθηκε η τότε πρωτοβουλία χωρίς καμία προοπτική, ενώ από την τότε Αντιπολίτευση λοιδωρήθηκε ως παραπλανητική, προκειμένου ο λαός να μην ασχολείται με τα μνημόνια. Σήμερα, οι τρεις μεγάλοι διαγωνισμοί που προκηρύξαμε το 2014, η κύρωση από τη Βουλή των τριών πρώτων συμβάσεων μετά από πολλά χρόνια (Πατραϊκός, Κατάκολο, Ιωάννινα) και η προκήρυξη του μεγαλύτερου διαγωνισμού που είχε γίνει ποτέ στη χώρα για όλο το Ιόνιο και νότια της Κρήτης, δείχνουν το δρόμο για μια άλλη Ελλάδα. Την Ελλάδα της αξιοποίησης του ορυκτού της πλούτου και κυρίως των Υδρογονανθράκων. Ταυτόχρονα, δείχνουν την Ελλάδα η οποία τόσο με την αξιοποίηση των εθνικών κοιτασμάτων, όσο και με την προώθηση των τριών νέων αγωγών φυσικού αερίου που περνούν από τη χώρα μας (TAP, IGB, EASTMED), αναβαθμίζουν γεωπολιτικά την εθνική διαπραγματευτική θέση και συμβάλλουν αποφασιστικά στην μετα μνημονιακή Ελλάδα.
Το 2013, με το ν.4162 πήραμε μια μεγάλη πατριωτική πρωτοβουλία να διαμορφώσουμε το θεσμικό πλαίσιο, ώστε το 75% των δημοσίων εσόδων από την αξιοποίηση των Υδρογονανθράκων να διαμορφώσει έναν Εθνικό Λογαριασμό Κοινωνικής Αλληλεγγύης Γενεών, (ΕΛΚΑΓ), μέσα από τη σωστή αξιοποίηση της εμπειρίας του αντίστοιχου νορβηγικού Ταμείου Συντάξεων. Η καταψήφιση του νόμου αυτού από την τότε Αντιπολίτευση, υπενθυμίζει τον άκρατο λαϊκισμό και τη δημαγωγία που ακολουθούσε κάθε θετική πρόταση για να ξεπεράσουμε την πολλαπλή κρίση που βιώνει η κοινωνία μας. Σήμερα, ο ν.4162 αποτελεί μια μεγάλη εθνική παρακαταθήκη που διασφαλίζει σε βάθος πολλών δεκαετιών τη στήριξη της βιωσιμότητας του εθνικού ασφαλιστικού συστήματος.
Οι μέχρι σήμερα επιστημονικές κι επιχειρηματικές ενδείξεις κι εκδηλώσεις ενδιαφέροντος για εξορύξεις υδρογονανθράκων, δείχνουν ότι αποτελεί ρεαλιστικό στόχο τα επόμενα χρόνια το εθνικό ασφαλιστικό σύστημα να έχει επιπλέον έσοδα της τάξης των 1,5-2 δις € κάθε χρόνο και για αρκετές δεκαετίες. Ταυτόχρονα, η δημιουργία περίπου 1.000 άμεσων κι έμμεσων θέσεων εργασίας σε κάθε περιοχή όπου εντοπίζεται εκμεταλλεύσιμο κοίτασμα Υδρογονανθράκων, αναμένεται να στηρίξει σημαντικά τις προσπάθειες για καταπολέμηση της ανεργίας και ιδιαίτερα των νέων.
Σημαντική παρέμβαση στα θέματα περιφερειακής ανάπτυξης και αξιοποίησης του ορυκτού πλούτου προς όφελος των τοπικών κοινωνιών περιλαμβάνεται επίσης στο ν.4001/2011 στον οποίο προβλέψαμε το 25% των δημοσίων εσόδων να κατευθύνεται προς όφελος των τοπικών κοινωνιών μέσω Πράσινου Ταμείου, Περιφερειών, Δήμων για έργα Ανάπτυξης και Προστασίας Περιβάλλοντος. Σε αρκετές Περιφέρειες, η πρόβλεψη αυτή αναμένεται να δημιουργήσει νέα πηγή τοπικών εσόδων που πλησιάζει το ύψος χρηματοδοτήσεων από τα αντίστοιχα Περιφερειακά Επιχειρησιακά Προγράμματα.
Η Ελλάδα μπορεί και πρέπει να αποτελέσει μέρος του νέου ενεργειακού Eldorado της ΝΑ Μεσογείου που θα συμβάλλει αποφασιστικά στην τροφοδοσία των 27 κρατών – μελών της Ε.Ε. από μια νέα, ασφαλή, ευρωπαϊκή πηγή ενεργειακής τροφοδοσίας. Αποτελεί κορυφαίο προοδευτικό, πατριωτικό καθήκον να αναδείξουμε τη συμβολή του εθνικού ορυκτού πλούτου στη βιωσιμότητα του ασφαλιστικού συστήματος της χώρας, στη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας και στον ευρύτερο ανασχεδιασμό των Προπτυχιακών και Μεταπτυχιακών Προγραμμάτων των ΑΕΙ/ΑΤΕΙ της χώρας σ’ αυτή την κατεύθυνση.
Η προσπάθεια αυτή πρέπει να συνδυαστεί και με τη νέα πρότασή μας, να αποτελέσει η Ελλάδα την κορυφαία τεχνική βάση υποστήριξης όλων των χωρών της Μεσογείου για την κατασκευή – συντήρηση – επιδιόρθωση εξεδρών άντλησης Υδρογονανθράκων και αγωγών μεταφοράς φυσικού αερίου. Η σημαντική εθνική Ναυπηγοεπισκευαστική τεχνική υποδομή και τεχνογνωσία που έχουμε, καθώς και η παγκόσμιου επιπέδου κι ανταγωνιστικότητας βαριά Μεταλλική Βιομηχανία μας, αποτελούν τα δύο βασικά συγκεκριμένα μας πλεονεκτήματα για να αξιοποιήσουμε τη μεγάλη αυτή εθνική ευκαιρία.
Δυστυχώς, όλα τα παραπάνω κατά τα 2,5 χρόνια διακυβέρνησης των ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ, βρίσκονται σε απόλυτη στασιμότητα. Τα χρόνια αυτά δεν έχει γίνει απολύτως καμία προσπάθεια ούτε να κυρωθούν έτοιμες συμβάσεις από τους διαγωνισμούς που είχαμε προκηρύξει το 2014, ούτε να προκηρυχθούν νέοι διαγωνισμοί με βάση τις πρόσφατες ανακαλύψεις κοιτασμάτων σε Αίγυπτο, Κύπρο και Ισραήλ.
Εξάλλου, την περίοδο 2010-2014 δρομολογήσαμε μια ακόμη μεγάλη προσπάθεια να αξιοποιήσουμε τις Ορυκτές Πρώτες Ύλες της χώρας που σύμφωνα με όλες τις μελέτες ξεπερνούν σε αξία τα 40 δις €.
Η στήριξη της ελληνικής εξορυκτικής βιομηχανίας που απασχολεί περίπου 100.000 εργαζόμενους (άμεσες και έμμεσες θέσεις εργασίας), εξορύσσει πάνω από 30 διαφορετικά ορυκτά, αποτελεί το 3,4% του ΑΕΠ και συμβάλλει με πάνω από 1 δις € κάθε χρόνο στις εξαγωγές της χώρας (5% των ελληνικών εξαγωγών), είναι μια ακόμη μεγάλη πρόκληση για τον εντοπισμό νέων πηγών εθνικού πλούτου και τη δημιουργία θέσεων εργασίας. Το φθινόπωρο του 2014, μετά από 3 χρόνια πολύ σοβαρής έρευνας, η αρμόδια Επιτροπή Υπουργείου – ΙΓΜΕ που είχαμε συγκροτήσει, παρέδωσε το πόρισμά της για τον προσδιορισμό όλων των περιοχών της χώρας όπου εντοπίζονται κοιτάσματα Ορυκτών Πρώτων Υλών που τα δικαιώματα εκμετάλλευσής τους ανήκουν στο Δημόσιο, καθώς και την αξιολόγησή τους για το ποια από αυτά μπορούν να προσελκύσουν επενδυτικό ενδιαφέρον.
Εντοπίστηκαν 114 Δημόσιοι Μεταλλευτικοί Χώροι, από τους οποίους πάνω από 20 μπορούν άμεσα να προκηρυχθούν για αξιοποίηση με διαφανείς διεθνείς διαγωνισμούς. Για τους διαγωνισμούς αυτούς μάλιστα, εκπονήθηκε ειδική πρότυπη διαδικασία με έμφαση στη μεγιστοποίηση των δημόσιων εσόδων και των κοινωνικών ωφελημάτων, καθώς και στην προστασία του περιβάλλοντος. Η συγκεκριμένη μελέτη, που περιλαμβάνει την καταγραφή, την ανάλυση και την αξιολόγηση του ορυκτού πλούτου της Χώρας, καθώς και την πρότυπη διαγωνιστική διαδικασία, βρίσκεται στη διάθεση της σημερινής κυβέρνησης από τον Ιανουάριο του 2015.
Στη διάθεση της κυβέρνησης είναι επίσης σχέδιο νόμου με την πλήρη αναμόρφωση και συγκέντρωση σε ενιαίο κείμενο της λατομικής νομοθεσίας και τον εκσυγχρονισμό του μεταλλευτικού κώδικα, καθώς και σχέδιο προδιαγραφών ειδικού χωροταξικού πλαισίου για τις ορυκτές πρώτες ύλες, των οποίων η εκπόνηση ολοκληρώθηκε στα τέλη του 2014.
Μέχρι σήμερα καμία απολύτως πρωτοβουλία υλοποίησης των θεμάτων αυτών δεν έχει προχωρήσει.
Στο ερώτημα, αν ο ορυκτός πλούτος της χώρας αποτελεί βασικό θεμέλιο δημιουργίας του νέου εθνικού παραγωγικού μοντέλου, η απάντηση είναι ένα ηχηρό ΝΑΙ. Σημαντικά νέα δημόσια έσοδα, βιωσιμότητα του ασφαλιστικού συστήματος, χιλιάδες νέες θέσεις εργασίας, διπλασιασμός των κονδυλίων για περιφερειακή ανάπτυξη, ανασχεδιασμός δεκάδων προπτυχιακών και μεταπτυχιακών τμημάτων ΑΕΙ-ΑΤΕΙ. ΝΑΙ μπορούμε, φτάνει να το θέλει και να μπορεί η κυβέρνηση. Η μέχρι τώρα πορεία της όμως δείχνει να βαδίζει στην ακριβώς αντίθετη κατεύθυνση. Γι αυτό χρειάζεται ένα νέο ξεκίνημα, με τις προοδευτικές φιλοευρωπαϊκές δυνάμεις της Σοσιαλδημοκρατίας στον κομβικό ρόλο του καθοδηγητή της εθνικής προσπάθειας.
*Ο Γιάννης Μανιάτης είναι πρ. υπουργός, βουλευτής Δημοκρατικής Συμπαράταξης
