Απελευθερωμένο δημόσιο πανεπιστήμιο και προοδευτικός πατριωτισμός
Η πανεπιστημιακή κοινότητα έχει ταχθεί στο σύνολό της ενάντια στο νομοσχέδιο Γαβρόγλου. Οι πρυτάνεις των ελληνικών πανεπιστήμιων, σε έκτακτη σύνοδό τους ανακοίνωσαν ότι εμμένουν στην αντίθεσή τους με όλες τις βασικές διατάξεις του. Με τις ρυθμίσεις για τις μεταπτυχιακές σπουδές, την ανάδειξη των οργάνων διοίκησης, τις διοικητικές υπερυθμίσεις, την εσωστρέφεια, τις στρεβλώσεις στο άσυλο, τον κομματισμό, την εκλογή Καθηγητών με κλειστές διαδικασίες. Το τραγικά οπισθοδρομικό νομοσχέδιο των ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ για την τριτοβάθμια εκπαίδευση απομονώνει και αποσυνδέει το ελληνικό πανεπιστήμιο από τον Ενιαίο Ευρωπαϊκό Χώρο Ανώτατης Εκπαίδευσης, όπου δικαιωματικά ανήκει και τελικά οδηγεί σε μείωση της ποιότητας των σπουδών, σε βάρος των πιο αδύναμων οικονομικά Ελλήνων.
Πρόσφατα η Τράπεζα της Ελλάδος κατέδειξε ότι η ανάδειξη της Ελλάδας σε Διεθνές Κέντρο Ανώτατης Εκπαίδευσης μπορεί να αποδώσει πολλαπλά οφέλη στην Ελληνική οικονομία. Η άμεση επίδραση από την προσέλκυση ξένων φοιτητών και ο ταυτόχρονος περιορισμός των εκροών Ελλήνων φοιτητών, εκτιμάται ότι θα προσελκύσει πόρους της τάξης των 1,8 δις € ετησίως. Ας φανταστούμε για παράδειγμα ένα ξενόγλωσσο διευρυμένο μεταπτυχιακό πρόγραμμα ελληνικής φιλοσοφίας με επίκεντρο τον Πλάτωνα στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας και ένα άλλο ξενόγλωσσο μεταπτυχιακό πρόγραμμα ελληνικής φιλοσοφίας με επίκεντρο τον Αριστοτέλη, στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Ποιος αμφιβάλλει ότι από όλες τις γωνιές του πλανήτη θα ζητούσαν να τα παρακολουθήσουν χιλιάδες αλλοδαποί μεταπτυχιακοί φοιτητές, με όλα τα πολλαπλασιαστικά θετικά αποτελέσματα στα έσοδα των πανεπιστημίων, στη διεύρυνση του διεθνούς κύρους της χώρας, στη δημιουργία χιλιάδων υποστηρικτών των εθνικών μας θέσεων σε όλα τα διεθνή fora; Πρόκειται ακριβώς για ανάλογα τμήματα για τα οποία ο υπουργός παιδείας δεν δίνει το δικαίωμα να λειτουργήσουν!
Η αναβάθμιση της Ανώτατης Εκπαίδευσης μπορεί να συμβάλλει καθοριστικά στο μετασχηματισμό της Ελληνικής οικονομίας σε οικονομία έντασης γνώσης, αυξάνοντας σημαντικά το ρυθμό ανάπτυξης (έως και 2% ετησίως). Οι συνέργειες αυτής της μεγάλης μεταρρύθμισης μ’ ένα νέο, καινοτομικό, εξωστρεφή επιχειρηματικό τομέα, εκτιμάται ότι μπορούν να συμβάλουν στην αύξηση του ετήσιου ΑΕΠ κατά 50 δις € σε ορίζοντα δεκαετίας.
Σήμερα όσο ποτέ άλλοτε η εθνική μας προτεραιότητα πρέπει να είναι το Απελευθερωμένο και Ανταγωνιστικό Δημόσιο Πανεπιστήμιο. Απελευθερωμένο από τα δεσμά της εκάστοτε πολιτικής και διοικητικής εξουσίας του Υπουργείου Παιδείας. Δημόσιο Πανεπιστήμιο που δεν φοβάται τον ανταγωνισμό ούτε από τα αλλοδαπά, ούτε από τα κρατικά μη κερδοσκοπικά αλλά ούτε κι από τα ιδιωτικά. Ανταγωνιστικό Πανεπιστήμιο, κορυφαίο μοχλό στήριξης του Νέου Παραγωγικού Μοντέλου της χώρας. Ανεξάρτητα από την ύπαρξη μη κρατικών και ιδιωτικών Πανεπιστημίων, το Δημόσιο Πανεπιστήμιο είναι σήμερα ο πυρήνας της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης σε όλες τις αναπτυγμένες χώρες. Ένα Δημόσιο Πανεπιστήμιο της Αυτονομίας, της Αξιολόγησης, της Δημόσιας Λογοδοσίας, της Επιχειρηματικής Αξιοποίησης των δικών του ερευνητικών αποτελεσμάτων. Ένα Πανεπιστήμιο που προωθεί και ξενόγλωσσα προπτυχιακά και μεταπτυχιακά προγράμματα με δίδακτρα, που υποστηρίζει έμπρακτα και ουσιαστικά την επιχειρηματικότητα των ανθρώπων του, παραχωρώντας χώρους, ή εργαστήρια για τη δωρεάν φιλοξενία καινοτομικών επιχειρήσεων. Ενα πανεπιστήμιο που συμμετέχει σε νεοφυείς επιχειρήσεις των φοιτητών του, των αποφοίτων του και των ερευνητικών του ομάδων, που έχει ζωντανή αλληλεπίδραση και αλληλοτροφοδότηση από και με τον ιδιωτικό τομέα. Τέλος, ένα πανεπιστήμιο που γίνεται ο πιο δημιουργικός σύμμαχος του νέου, έξυπνου, επιτελικού κράτους, που παύει να ζητά νέους δημοσίους υπαλλήλους, αλλά λειτουργεί ως δημιουργός χιλιάδων νέων θέσεων εργασίας στον ιδιωτικό τομέα, τον οποίο με τη στήριξη των ελληνικών πανεπιστημίων κι ερευνητικών κέντρων εποπτεύει, παρακολουθεί, ρυθμίζει. Ενός κράτους που σε συνεργασία με τα ελληνικά πανεπιστήμια κι ερευνητικά κέντρα, λειτουργεί ως project manager, αξιοποιώντας όλα τα ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα δημιουργίας Μητρώων Πιστοποιημένων Επιστημόνων, για τις αρμοδιότητες του που σήμερα δεν μπορεί να ικανοποιήσει, ή ικανοποιεί με βαθιά γραφειοκρατική και αντιεπενδυτική λογική. Ενός κράτους που σέβεται τα χρήματα των φορολογουμένων και αντί για ανασχετικός παράγων, λειτουργεί ως προωθητής επενδυτικών δραστηριοτήτων.
Εχουμε ανάγκη απο ένα Πανεπιστήμιο που δεσμεύεται να χρησιμοποιήσει μέρος των αμοιβών για διδασκαλία των μεταπτυχιακών προγραμμάτων, για τη θεσμοθέτηση έμμισθων θέσεων μεταδιδακτορικών ερευνητών (postdocs), που θα συμμετέχουν και στη διδασκαλία των μεταπτυχιακών. Οι θέσεις θα αφορούν σε νέους έλληνες ερευνητές που βρίσκονται είτε στη χώρα είτε στο εξωτερικό. Έτσι θα μπολιάσουμε τα μεταπτυχιακά και τα πανεπιστήμια μας με νέους ανθρώπους και νέες ιδέες και παράλληλα θα στηρίξουμε τους νέους αυτούς. Γιατί Πατριωτικό σήμερα, είναι να στηρίξουμε τους νέους μας και να δημιουργήσουμε τις συνθήκες που όχι μόνο θα τους κρατήσουν στην πατρίδα αλλά θα βοηθήσουν και την επιστροφή όσων έχουν φύγει.
Το Απελευθερωμένο και Ανταγωνιστικό Δημόσιο Πανεπιστήμιο, μπορεί να αποτελέσει τον κορυφαίο μοχλό στήριξης του Νέου Παραγωγικού Μοντέλου της χώρας. Οι 15.000 δάσκαλοι κι ερευνητές των ελληνικών ΑΕΙ/ΑΤΕΙ, οι δεκάδες χιλιάδες μεταπτυχιακοί φοιτητές και υποψήφιοι διδάκτορες, καθώς και οι εκατοντάδες χιλιάδες προπτυχιακοί φοιτητές, αποτελούν την πιο σπουδαία πηγή δημιουργίας εθνικού πλούτου, την πιο μεγάλη δεξαμενή ώθησης της εθνικής ανάπτυξης. Με αυτούς το πανεπιστήμιο μπορεί να γίνει ένα Εθνικό Εργαστήρι Λύσεων. Στα ελληνικά Πανεπιστήμια κι ερευνητικά κέντρα βρίσκεται το κλειδί για την ανάπτυξη, η μεγάλη ευκαιρία για ένα παραγωγικό αύριο, η βάση για την έξοδο από την κρίση.
Οι άνθρωποι μας αυτοί, μαζί με τους ανθρώπους μας της παραγωγής πλούτου και θέσεων εργασίας, τη νέα δυναμική, εξωστρεφή μεσαία τάξη, αποτελούν την ελπίδα και την προοπτική της χώρας να βγει από το τέλμα στο οποίο εχει βυθιστεί τα τελευταία χρόνια. Οι άνθρωποι της γνώσης και οι άνθρωποι της παραγωγής, είναι οι δυο μεγάλες κοινωνικές ομάδες που μπορούν να κάνουν πράξη το όραμα ενός Νέου Κοινωνικού Συμβολαίου. Μιας ελπιδοφόρας νέας συμμαχίας ανάμεσα σε αυτούς που από τη μια παράγουν και αξιοποιούν επιχειρηματικά την επιστήμη, τη γνώση, την καινοτομία, την ανταγωνιστικότητα, την εξωστρέφεια και από την άλλη, με τους συνανθρώπους μας που βρίσκονται εκτός των τειχών, αυτούς που έχουν βαθιά ανάγκη από ένα ισχυρό δίχτυ κοινωνικής προστασίας, ένα σύγχρονο προοδευτικό κράτος αλληλεγγύης, δημοκρατίας και ασφάλειας.
Μια νέα, ισχυρή μεσαία τάξη, το μεγάλο επίτευγμα όλων των σοσιαλιστικών και δημοκρατικών κυβερνήσεων της μεταπολεμικής Ευρώπης, το μεγάλο όραμα της ελληνικής σοσιαλδημοκρατίας, η συμπόρευση της επιστήμης με την επιχειρηματικότητα με στόχο της δημιουργία κοινωνικού μερίσματος, αποτελούν το μεγάλο βάθρο της Ελλάδας του μέλλοντος, της Ελλάδας του Προοδευτικού Πατριωτισμού, της εξωστρέφειας, του κοσμοπολιτισμού, της εθνικής αυτογνωσίας και περηφάνειας.
Μια Ελλάδα που αξιοποιεί τις επιστημονικές γνώσεις των ανθρώπων της στα πανεπιστήμια και τα ερευνητικά κέντρα και τις παντρεύει με την παραγωγικότητα κι εξωστρέφεια μιας δημιουργικής μεσαίας τάξης, μπορεί να γίνει η Ελλάδα της εθνικής περηφάνειας και αυτοπεποίθησης, η Ελλάδα της οικονομικής και γεωπολιτικής αναβάθμισης.
Για όλους τους παραπάνω λόγους, το νομοσχέδιο Γαβρόγλου για τα πανεπιστήμια, δεν πρόκειται να γίνει αποδεκτό από την ίδια τη ζωή, από τους ανθρώπους μας που δεν συμβιβάζονται με την εσωστρέφεια, τη μιζέρια, τη μετριότητα.
* Ο Γιάννης Μανιάτης είναι Καθηγητής και βουλευτής Δημοκρατικής Συμπαράταξη
