Πριν γίνουν όλα ερείπια – Να σταματήσει η καταστροφή στην Πελοπόννησο

Η αδιάκοπα συνεχιζόμενη καταστροφή του ανενεργού σιδηροδρόμου στην Πελοπόννησο (ειδικά του ανακατασκευασμένου τμήματος Κορίνθου-Άργους Τρίπολης- Καλαμάτας) μας αναγκάζει για άλλη μια φορά να αναδείξουμε τη δραματική  αναγκαιότητα λήψης επειγόντων μέτρων για την αντιμετώπισή της. Και είναι περιττό να υπενθυμίσουμε πάλι την πολυδάπανη ανακαίνισή της γραμμής που έγινε την προηγούμενη δεκαετία.

Γιατί δεν είναι μόνο το πνίξιμο του διαδρόμου από την επιθετική φυσική βλάστηση και  η θλιβερή κατάσταση των καταστρεφόμενων από συνήθη  φυσικά φαινόμενα και ανελέητους βανδαλισμούς απροστάτευτων κτηρίων κι εγκαταστάσεων (σταθμαρχεία, αποθήκες, υδατόπυργοι, κλειδιά αλλαγής τροχιάς) κι άλλου πολύτιμου μουσειακού εξοπλισμού.  Δεν είναι μόνο η λεηλασία του εξοπλισμού των Αυτόματων Συστημάτων Ισόπεδων Διαβάσεων (ΑΣΙΔ), ή ακόμα και οι ακρωτηριασμοί της νέας γραμμής με αποκοπή  ολόκληρων τμημάτων σιδηροτροχιών που έχουν συμβεί  τα προηγούμενα χρόνια σε κάποια  τμήματα. Η υποδομή της γραμμής έχει υποστεί  μεγάλες ζημιές  κι από τα εξαιρετικά ακραία καιρικά φαινόμενα και τις κατολισθήσεις που την υπονομεύουν αλλά  και την ανεπαρκή παροχέτευση των νερών.  Ενδεικτικά αναφέρουμε τη μεγάλη ζημιά κοντά στον Δεσσύλα, στον   Μελιγαλά, στη Βαλύρα Μεσσηνίας, στο  Στενό Αρκαδίας, σε περιοχές της Αργολίδας, όπως κοντά στο Κουτσοπόδι , στου Σπηλιωτάκη κι αλλού.

Κι επειδή θεωρούμε ότι η κατάσταση έχει φτάσει πλέον σε οριακό σημείο, ενώ έχει γίνει πολύ συζήτηση για την αναγκαιότητα διάσωσης και για την πολύπλευρη  δυνητική  αξιοποίηση αυτού του κολοσσιαίου και μνημειώδους έργου πολιτισμού,  το οποίο πραγματώθηκε  στην Πελοπόννησο από το 1882 έως το 1900, ζητάμε επειγόντως πολιτική βούληση και δράση από  κάθε αρμόδιο επίπεδο. 

1. Προκειμένου σε  πρώτη φάση να γίνει αποκατάσταση της συνέχειας της γραμμής σε όλο το μήκος της, να επισκευαστούν το γρηγορότερο με ειδική εργολαβία ή και με ίδια μέσα   του ΟΣΕ τα τμήματα όπου έχει υπονομευτεί με «ξεσκάρωμα» ή άλλες ζημιές. Να ενεργοποιηθούν παράλληλα τα ειδικά μηχανήματα ελέγχου,  συντήρησης και καθαρισμού της γραμμής από την βλάστηση και τις καταπτώσεις υλικών. Στη συνέχεια να διατηρείται παντού στοιχειωδώς ενεργή και να  επιθεωρείται όσο γίνεται πιο τακτικά με κυκλοφορία τουλάχιστον του  υπηρεσιακού οχήματος (ντραιζίνας) και των άλλων μηχανημάτων.

2. Να προωθηθεί το συντομότερο και  η πολυσυζητημένη επαναλειτουργία αρχικά του τμήματος Κορίνθου- Ναυπλίου, να αποκατασταθούν τα ΑΣΙΔ ή άλλες ζημιές και να  προκηρυχτεί διαγωνισμός για την παροχή επιδότησης δημόσιας υπηρεσίας. Να αρχίσει συστηματική διαφημιστική προβολή της επαναλειτουργίας και  να προβλεφτούν  ειδικά επιβατικά κίνητρα.

3. Παράλληλα να αξιοποιηθεί εναλλακτικά από τον ΟΣΕ η δυνατότητα δημιουργίας αποτελεσματικής  θυγατρικής εταιρίας εκμετάλλευσης (απαλλαγμένης όμως  από τις  γνωστές καταστροφικές παθογένειες του παρελθόντος)  και να μελετηθούν τα επόμενα βήματα για ενεργοποίηση σταδιακά και των υπόλοιπων τμημάτων της γραμμής π.χ. προαστιακός Μεσσηνίας, Άργος -Τρίπολη κτλ.

4. Για να διατηρείται ενεργή και λειτουργική η γραμμή να προετοιμαστεί  στο μεταξύ  ένα σχέδιο κυκλοφορίας  δρομολογίων εκδρομικού χαρακτήρα ανά τακτά χρονικά διαστήματα π.χ. ένα Σαββατοκύριακο κάθε μήνα από Κόρινθο έως Καλαμάτα κι αντίστροφα ή άλλη εποχιακή κυκλοφορία π.χ. τη θερινή περίοδο.

5. Εκτός από την κυβέρνηση και τον ΟΣΕ ενεργότερο ρόλο στο όλο εγχείρημα πρέπει να αναλάβουν έμπρακτα με ειδική σύμπραξη τόσο η Περιφέρεια Πελοποννήσου όσο και οι Δήμοι και τα Επιμελητήρια. Να προβάλουν και να στηρίξουν μέσω του σιδηροδρόμου  ένα εναλλακτικό τουριστικό προϊόν της περιοχής και να θέσουν υπό την προστασία τους τα εμβληματικά αρχιτεκτονικά κτήρια κι άλλες μουσειακές υποδομές.  Να στηρίξουν την προστασία ειδικά των απομακρυσμένων αξιόλογων διατηρητέων κτηρίων (φωτισμός, τοποθέτηση καμερών) κτλ. πέρα από τα ενεργά μισθωμένα κτήρια της ΓΑΙΑΟΣΕ. Γιατί η θλιβερή εικόνα των βανδαλισμένων ή εγκαταλελειμμένων κτηρίων κτλ δεν περιποιεί τιμή πρωτίστως για τις περιφερειακές και τοπικές αρχές. Η προστασία αυτής της πολιτιστικής κληρονομιάς να αποτελέσει έτσι ενεργητικά κυρίως τοπικό ζήτημα κάθε περιοχής και ειδικά οι Δήμοι οφείλουν να αναλάβουν βαρύνοντα ρόλο, αφού υπάρξει ειδική σύμβαση παραχώρησης από την ΓΑΙΑΟΣΕ. Σε αυτή την κατεύθυνση των συντηρήσεων πιθανότατα μπορούν να αξιοποιηθούν παραγωγικά και ειδικά προγράμματα απασχόλησης των ΕΣΠΑ.

Δεν υπάρχει πλέον καιρός για χάσιμο. Γιατί επιβεβαιώνεται καθημερινά με τον πιο δραματικό τρόπο ότι όσο η  γραμμή παραμένει ανενεργή η συνεχιζόμενη καταστροφή της θα  ακυρώνει μέρα τη μέρα την προοπτική της επαναλειτουργίας  της, ενώ οι απροστάτευτες μνημειώδεις αρχιτεκτονικά υποδομές της σύντομα θα μεταβληθούν σε θλιβερά ερείπια.

Η οικονομική στενότητα δεν μπορεί να αποτελέσει άλλοθι για κανέναν. Να σηματοδοτηθεί επιτέλους και στην περίπτωση της πολύπαθης μετρικής γραμμής της κεντρικής Πελοποννήσου μια κατεύθυνση διεξόδου από την κρίση. Όσο πιο γρήγορα γίνει το νέο ξεκίνημα τόσο μικρότερο θα είναι το κόστος.

Γιατί το πολιτικό, πολιτιστικό αλλά και ηθικό διακύβευμα είναι μεγάλο. Ας αναλάβει ο καθένας τις ευθύνες που του αναλογούν.

* Ο Κωνσταντίνος Μπρούσαλης είναι Καθηγητής Φυσικής Αγωγής – ιστορικός συγγραφέας, Επικεφαλής της Κίνησης Φίλων Σιδηροδρόμου Πελοποννησιακής Γραμμής

ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

1. Ευχαριστώ τους: Γ. Θανόπουλο και Λ. Χαψή για τις φωτογραφίες που χρησιμοποίησα σε αυτό το άρθρο.

2. Για την απόφαση διατήρησης και ανακαίνισης της παραπάνω γραμμής, για τις δυνατότητές της που είχαν προβλεφτεί  και την μετέπειτα  εγκατάλειψή της θα αναφερθώ  σε επόμενο άρθρο μου.