Ευρωπαϊκό μοντέλο για τις προστατευόμενες περιοχές
Ένα αποτελεσματικό μοντέλο διοίκησης των Φορέων Διαχείρισης επιχειρεί να προωθήσει το Υπουργείο Περιβάλλοντος με τη δημιουργία ενός Ενιαίου Κεντρικού Φορέα στον οποίο θα υπάγονται περιφερειακά τμήματα ανά τη χώρα. Στο πλαίσιο αυτό προωθείται η υπογραφή προγραμματικών συμβάσεων με τις Αποκεντρωμένες Διοικήσεις, που θα αναλάβουν την ευθύνη προστασίας, διαχείρισης και υλοποίησης έργων βιώσιμης ανάπτυξης στις προστατευόμενες περιοχές που βρίσκονται στα όριά τους.
Σε κάθε μία από τις προστατευόμενες περιοχές προβλέπεται η δημιουργία Επιτροπών με συμμετοχή τοπικών παραγόντων, φορέων πολιτών και εκπροσώπων περιβαλλοντικών οργανώσεων. Ο ρόλος των Επιτροπών θα είναι συμβουλευτικός προς τους Φορείς και τα τοπικά τμήματα.
Αυτό το μοντέλο διαχείρισης ακολουθείται με επιτυχία σε χώρες όπως η Αυστρία, η Ιρλανδία, η Σλοβακία και προωθείται από το ΥΠΕΝ για την εφαρμογή του και στη χώρα μας, προκειμένου να αντιμετωπιστεί η ανεπάρκεια των 36 Φορέων Διαχείρισης, η οποία οφείλεται κυρίως στην ελλιπή χρηματοδότηση και κακή διοίκηση.
Ο Πανελλαδικός Σύλλογος Εργαζομένων στους Φορείς Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών σε ανοιχτή επιστολή του σημειώνει σχετικά με το ζήτημα, πως ουδέποτε τηρήθηκαν από πλευράς πολιτείας οι όροι και οι προϋποθέσεις λειτουργίας των Φορέων Διαχείρισης που έθετε ο νόμος πλαίσιο 2742/99 κυρίως σχετικά με την στελέχωσή τους και την νομική τους κατοχύρωση, ενώ δεν υπήρξε καμία συγκεκριμένη αναφορά για την χρηματοδότησή τους από τον τακτικό προϋπολογισμό. Αντιστοίχως, σύμφωνα με τον Σύλλογο, ο νόμος 4519/2018 εφαρμόστηκε μερικώς, κυρίως ως προς το κομμάτι της κρατικής χρηματοδότησης των λειτουργικών εξόδων και όχι ως προς την στελέχωση των ΦΔ.
Πάντως, η ανεπάρκεια των υφιστάμενων φορέων διαφαίνεται από τις περιβαλλοντικές παραβάσεις για τις οποίες συχνά μας εγκαλεί η Κομισιόν, ή τις καταδικαστικές αποφάσεις του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΔΕΕ), για περιοχές όπως η Ζάκυνθος, ο Κυπαρισσιακός κόλπος, η λίμνη Παμβώτιδα κ.ά. Αλλά και από εικόνες που διασύρουν τη χώρα διεθνώς όπως εκείνες με τα ξεβρασμένα ψάρια στην Κορώνεια, ή τα νεκρά υδρόβια πτηνά στην Κάρλα, τους λόφους σκουπιδιών στη νήσο Χρυσή κλπ.
Η αποτελεσματική διοίκηση και διαχείριση των προστατευόμενων περιοχών της χώρας αποτελεί επιτακτική ανάγκη όχι μόνο για τη διατήρηση του φυσικού περιβάλλοντος, αλλά και διότι παράγει έσοδα για το κράτος. Παλαιότερη μελέτη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής με τίτλο: “Financing Natura 2000” ανέφερε ότι σε ευρωπαϊκό επίπεδο απαιτείται η δαπάνη 5,8 δισ. ευρώ/χρόνο για την αποτελεσματική λειτουργία του δικτύου περιοχών «Natura 2000», με τα προσδοκώμενα οικονομικά οφέλη να ανέρχονται σε 200-300 δισ. ευρώ/χρόνο.
