Άγγελος Τερζάκης: Ο Ναυπλιώτης γιος πολιτικού που εγκατέλειψε τη δικηγορία για το θέατρο και τη λογοτεχνία

«Ο στρατοκόπος που διασχίζει τον ανατολικό Μοριά τραβώντας προς το νότιο κόρφο του, σαν προσπεράσει της Νεμέας τις σκυθρωπές κλεισούρες και τις λαγκαδιές, βλέπει, σε λίγην ώρα, ν’ ανοίγεται μπροστά του φαρδύς κι ολόφωτος, ένας μεγάλος κάμπος καρπερός. (…) Είναι μια χώρα ήμερη με γη αφράτη και παχειά, σάρκα ζουμερή, που ολοχρονίς ξαπλώνεται παραδομένη ατάραχα στη μυστική κυοφορία της δημιουργίας. Η ευλογημένη τούτη χώρα είναι ο κάμπος ο Αργολικός». 

Μ’ αυτά τα λόγια που κρύβουν όλη την αγάπη και την περηφάνεια για την πατρώα γη του, περιγράφει ο Άγγελος Τερζάκης στις πρώτες γραμμές του μεσαιωνικού μυθιστορήματός του «Η Πριγκηπέσσα Ιζαμπώ», την Αργολίδα. 

Ο Τερζάκης ένας από σημαντικότερους λογοτέχνες εκπρόσωπος της ανανεωτικής γενιάς του ’30, γεννήθηκε στο Ναύπλιο στις 16 Φεβρουαρίου 1907. Πατέρας του ήταν ο Δημήτρης Τερζάκης, ο οποίος είχε διατελέσει δήμαρχος Ναυπλίου, νομάρχης και βουλευτής Αργολιδοκορινθίας.

Ο Άγγελος επιχείρησε να ακολουθήσει τα βήματα του πατέρα του και σπούδασε νομική. Μάλιστα πήρε το πτυχίο του και για δύο χρόνια άσκησε τη δικηγορία. Όμως, σύντομα τον κέρδισε η λογοτεχνία και το θέατρο. 

Το 1925 έκανε την πρώτη εμφάνισή του στα ελληνικά γράμματα με τη δημοσίευση μιας σειράς διηγημάτων υπό το γενικό τίτλο «Ο Ξεχασμένος». Το 1929 εξέδωσε την «Φθινοπωρινή Συμφωνία». Ακολούθησε η έκδοση του μυθιστορήματός του «Δεσμώτες», που μαζί με τον «Πρίγκηπα του Θράσου» θεωρήθηκαν από την κριτική ως τα πρώτα πεζογραφήματα της γενιάς του ’30. Για το έργο του «Η παρακμή των Σκληρών», επαινέθηκε από τον Κωστή Παλαμά, ενώ με μεγάλη επιτυχία εκδόθηκε το 1937 «Η μενεξεδένια πολιτεία». Τον επόμενο χρόνο παραστάθηκε στο Εθνικό Θέατρο η βυζαντινή τραγωδία του «Αυτοκράτωρ Μιχαήλ». Το 1937 ανέλαβε τη Γραμματεία του Εθνικού Θεάτρου, όπου κατέλαβε διαδοχικά διάφορες διοικητικές θέσεις, φθάνοντας ως εκείνη του υπηρεσιακού γενικού διευθυντή.

Από το 1940 και ως τη λήξη του πολέμου υπηρέτησε στο Αλβανικό Μέτωπο. Τις εμπειρίες του από τον Ελληνοϊταλικό Πόλεμο τις κατέγραψε σε κάποια από τα διηγήματά του και κυρίως στο βιβλίο του «Απρίλης». Το 1964 συνέγραψε για λογαριασμό του Γενικού Επιτελείου Στρατού το χρονικό του πολέμου, το οποίο εκδόθηκε με τον τίτλο «Ελληνική Εποποιία 1940-41».

Οι ήρωες του Άγγελου Τερζάκη, είναι συνήθως πρόσωπα αδύναμα να αντιδράσουν στην αναπόφευκτη καταστροφή στην οποία οδηγούνται και έτσι το λογοτεχνικό του έργο λαμβάνει ένα χαρακτήρα τραγικό, ανέλπιδο. Ο συγγραφέας εμφανώς επηρεασμένος από συγγραφείς όπως ο Κνουτ Χάμσουν, ο Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι αλλά και ο Δημοσθένης Βουτυράς, δημιούργησε πρόσωπα που ασφυκτιούν στο οικογενειακό και το ευρύτερο κοινωνικό τους περιβάλλον και εκπροσωπούν το αίσθημα απογοήτευσης και παραίτησης. Την ελπίδα τοποθέτησε στο χώρο των ιδανικών που ξεπερνούν πολιτικές και άλλες κατηγοριοποιήσεις, καθώς και στο χώρο της μεταφυσικής αναζήτησης.

•  Ιδιόχειρες διορθώσεις του Άγγελου Τερζάκη, στην πρώτη δημοσίευση – κατά μέρη στην εφημερίδα Το Βήμα – της Πριγκηπέσσας Ιζαμπώ, πριν ολοκληρωθεί και τυπωθεί ως βιβλίο.

Από τα έργα του ξεχωρίζει η «Πριγκηπέσσα Ιζαμπώ», που θεωρείται ένα από τα καλύτερα, ιστορικά και μη, μυθιστορήματα της νεοελληνικής λογοτεχνίας. Επίσης, ξεχωριστή είναι η «Μενεξεδένια Πολιτεία», αντιπροσωπευτικό δείγμα τόσο του συγγραφέα, όσο και του λογοτεχνικού ρεύματος που κυριάρχησε τη δεκαετία του 1930.
Εξίσου σημαντικό με το λογοτεχνικό έργο του Τερζάκη ήταν το δοκιμιακό αλλά και το θεατρικό. Θεατρικά του έργα παραστάθηκαν από το Εθνικό Θέατρο, τους θιάσους Αιμίλιου Βεάκη (1942), Κατσέλη – Γληνού – Παρασκευά (1949), Κατερίνας (1959), Δημήτρη Χορν (1962), το Πειραματικό Θέατρο της Μαριέτας Ριάλδη (1970), το Αμφιθέατρο του Σπύρου Ευαγγελάτου (1995), καθώς και από άλλους θιάσους της Ελλάδας και του εξωτερικού. 

Έργα του μεταφράστηκαν σε ξένες γλώσσες και ο ίδιος μετέφρασε έργα των Τζόζεφ Κόνραντ, Μπεν Τζόνσον, Ανρί Μπεργκσόν και Ευριπίδη. Διετέλεσε διευθυντής των βραχύβιων λογοτεχνικών περιοδικών Πνοή και Λόγος (1929) και του περιοδικού Εποχές (1963), και από το 1947 συνεργάστηκε σε τακτική βάση με την εφημερίδα Το Βήμα. 

Πέθανε στις 3 Αυγούστου 1979 στην Αθήνα. 
Γιος του είναι ο γνωστός συνθέτης Δημήτρης Τερζάκης.