Φωτιές έχει ανάψει η επιστολή – κόλαφος της Κομισιόν που έφερε στο φως ο anagnostis το πρωί της Πέμπτης 10/7 και με την οποία καλείται το ελληνικό δημόσιο να δώσει επαρκείς εξηγήσεις σε ένα χρονικό διάστημα δύο μηνών για το έργο της διαχείρισης απορριμμάτων της Περιφέρειας Πελοποννήσου.
Στο θέμα αναφέρθηκε επίσης η Εφημερίδα των Συντακτών, στην Έντυπη Έκδοση, καθώς και η ιστοσελίδα economix.gr, που κάνει λόγο για «χαστούκι» της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην Ελλάδα, καθησυχάζοντας παράλληλα αναφορικά με την χρηματοδότηση του έργου, τουλάχιστον σε πρώτη φάση.
Στο ρεπορτάζ αναφέρεται ότι «η ελληνική EURACTIV, η Γενική Διεύθυνση Περιφερειακής Πολιτικής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αποδομεί σε δεκάδες σημεία την πρόταση, εκφράζει δεκάδες επιφυλάξεις, διαφωνίες, ερωτηματικά και προβληματισμούς, θέτει θέματα νομιμότητας και βάζει ουσιαστικά υπό αναθεώρηση το σύνολο του σχεδιασμού για το έργο, ζητώντας διευκρινίσεις ή ακόμη και απόσυρση του φακέλου χρηματοδότησης!
Η επιστολή της Κομισιόν που αμφισβητεί το έργο μάλλον ξάφνιασε τους Έλληνες ιθύνοντες που δεν ήταν προετοιμασμένοι για ένα τέτοιο ενδεχόμενο.
ΔΕΙΤΕ ΕΔΩ ΤΗΝ ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΤΗΣ ΚΟΜΙΣΙΟΝ.
Η Κομισιόν στην επιστολή της σημειώνει ότι «θα θέλαμε να ζητήσουμε πρόσθετες διευκρινίσεις και αναθεώρηση της αίτησης του έργου σε σχέση με»:
- το κόστος του έργου,
- την ανάλυση επιλογών,
- την ανάλυση ζήτησης και τη χρηματοοικονομική ανάλυση,
- την οικονομική ανάλυση,
- την ανάλυση κινδύνου και
- την προσαρμογή και τον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής.
Και προσθέτει ότι «Επιπλέον, οι υπηρεσίες της Επιτροπής εντόπισαν ορισμένα ζητήματα σχετικά με τη συμμόρφωση με τη νομοθεσία της ΕΕ, σε σχέση με την περιβαλλοντική τεκμηρίωση και τις κρατικές ενισχύσεις.»
Οι αντιδράσεις από Κυβέρνηση και Περιφέρεια
Υψηλόβαθμες αρμόδιες πηγές του Υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων τόνιζαν στο economix.gr και την Ελληνική EURACTIV ότι προφανώς η επιστολή της DG REGIO θα απαντηθεί αναλυτικά και εγκαίρως. Μάλιστα το εύρος των θεμάτων που θέτει η Κομισιόν έχει οδηγήσει το θέμα σε υψηλό επίπεδο και αναμένεται η συγκρότηση πολύ πιο ισχυρής επιχειρηματολογίας και ομάδας που θα την ετοιμάσει. Ωστόσο αυτό θα χρειαστεί πιθανότατα περισσότερο χρόνο από τους δύο μήνες που δίνει η Κομισιόν στην Ελλάδα για απάντηση, με ενδεχόμενο να ζητήσει η χώρα μας παράταση για να τεκμηριωθεί πλήρως η απάντηση αυτή.
Από την άλλη πλευρά, ο περιφερειάρχης Πελοποννήσου – και καθ’ύλην αρμόδιος – Π. Νίκας σημείωνε δημοσίως πριν λίγες ημέρες ότι «δεν υπάρχει απόφαση της ΕΕ, υπάρχει ένα έγγραφο της ΕΕ… το οποίο θα απαντηθεί από τους τεχνικούς συμβούλους… Ζητεί επιπλέον κάποια πράγματα… Ένα έγγραφο είναι το οποίο θα απαντηθεί σε συνεργασία με την κυβέρνηση. Δεν υπάρχει κίνδυνος από αυτό για τη διαδικασία.» Είναι απορίας άξιο πως υποβαθμίζει έτσι ένα θέμα που εμπλέκει τη μισή κυβέρνηση σε αντιπαράθεση με την Κομισιόν για κάτι που την ευθύνη εντέλει έχει η Περιφέρεια…
Κινδυνεύει το έργο ή η χρηματοδότησή του;
Σύμφωνα με όσα αναφέρει το economix.gr, «στην πράξη, ακόμη και αν καθυστερήσει η έγκριση της Κομισιόν, η έναρξη του έργου δεν επηρεάζεται. Διότι δεν επηρεάζεται στην πράξη η χρηματοροή. Τα χρήματα της Κομισιόν θα ζητηθούν απολογιστικά από το Υπουργείο Ανάπτυξης, και όχι προκαταβολικά. Άρα μπορούν να καλυφθούν όσες ανάγκες υπάρχουν από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων και φυσικά από τον ανάδοχο.
Το πρόβλημα θα υπάρξει αν η Κομισιόν απορρίψει εν τέλει το έργο συνολικά, δηλαδή χαθούν τα χρήματα που αναλογούν σε κοινοτική συνδρομή, περίπου 66 εκατομμύρια ευρώ. Σε αυτήν την περίπτωση η κυβέρνηση και η Περιφέρεια θα βρεθούν σε δύσκολη θέση να πρέπει να χρηματοδοτήσουν και αυτό το μέρος του έργου από εθνικούς πόρους.
Παράγοντες που γνωρίζουν τα ζητήματα δεν δίνουν μεγάλη πιθανότητα σε αυτήν την περίπτωση, αλλά δεν μπορούν ακόμη να αποκλείσουν το ενδεχόμενο όλη η υπόθεση εν τέλει να κακοφορμίσει. Πάντως πουθενά δεν διαφαίνεται σήμερα πρόθεση αλλαγής της συμφωνίας ή της κατεύθυνσης του έργου ή των προβλέψεων, σε βαθμό τέτοιο που να πούμε ότι το έργο κινδυνεύει να μην γίνει…»
Θέματα νομιμότητας, ευτράπελα και περίεργα
Στην πραγματικότητα, όποιος μελετήσει την επιστολή, θα καταλήξει ότι η Επιτροπή βάζει ουσιώδη θέματα νομιμότητας, σχεδιασμού και επιλογών. Δεν απορρίπτει όμως (ακόμη, τουλάχιστον) το έργο. Και θα ήταν πολύ δύσκολο να το κάνει, όπως μας λένε, αφού βλέπει και ενισχύει άλλα αντίστοιχα έργα που ήδη ξεκίνησαν και άλλα που ετοιμάζονται – αλλά δεν είναι μεγάλα…
Το παράρτημα της επιστολής της Κομισιόν που περιέχει την αξιολόγηση και τα ερωτηματικά που θέτει περιλαμβάνουν, 49 ξεχωριστές παρατηρήσεις οι οποίες ξεκινάνε από το υψηλό κόστος της μίας μονάδας επεξεργασίας (του τρίτου εργοστασίου) του έργου. Σε αυτό αναφέρουν για παράδειγμα ότι αντίστοιχες τελευταίες μονάδες σε Κροατία και Βουλγαρία γίνονται με λιγότερο με το μισό κόστος ανά τόνο…
Περνάνε μετά σε θέματα σχεδιασμού, όπως γιατί επιλέγεται να καλυφθεί το κόστος των χώρων ταφής για 30 χρόνια και όχι για 6-7 όπως συνηθίζεται και μετά αυτοί να επεκταθούν αργότερα και με βάση τα τότε δεδομένα…
Φθάνει όμως η Επιτροπή να αμφισβητεί την τεκμηρίωση της χώρας για την επιλογή της μεθόδου ΣΔΙΤ και αν εξετάστηκαν άλλα σενάρια και επιλογές…
Η Κομισιόν σημειώνει ακόμη ότι ο ανάδοχος είναι υπερβολικά αισιόδοξος όταν υπολογίζει ότι θα έχει 15% του όγκου απορριμμάτων προδιαλεγμένο. Λείπουν, υποστηρίζεται στην επιστολή, δεδομένα για το πώς και τί όγκου παραγωγή βιοαερίου θα γίνεται, πόσα απορρίμματα θα περνούν από σταθμούς μεταφόρτωσης, πόσο πληθυσμό εν τέλει καλύπτει η επένδυση – καθώς στην περιοχή μειώνεται με βάση τα δημογραφικά δεδομένα αλλά στη μελέτη αυξάνεται κλπ
Η Κομισιόν όμως κάνει και την εξής απίστευτη παρατήρηση: ζητά από τις ελληνικές υπηρεσίες να απαντήσουν τελικά πόσα χρήματα ζητάνε από την ΕΕ, καθώς σε διαφορετικά σημεία του φακέλου έχουν βάλει διαφορετικά νούμερα για την ζητούμενη επιδότηση… Ούτε σε σχολικά τετράδια δεν γίνονται τέτοια παιδαριώδη λάθη…
Γενικά επί των οικονομικών και τεχνικών στοιχείων, η DG REGIO διατυπώνει σωρεία ερωτηματικών και ζητά πολλές διευκρινίσεις, σε πολύ αναλυτικό βαθμό, κάτι που εντυπωσιάζει και σίγουρα οι υπεύθυνοι στην χώρα δεν ήταν προετοιμασμένοι να αντιμετωπίσουν.
Το σημαντικότερο όμως πρόβλημα που βάζει η Κομισιόν και ίσως να είναι αυτό εν τέλει που θα κολλήσει την υπόθεση είναι η απαίτηση να είναι το έργο σύμφωνο με τις τελευταίες κοινοτικές οδηγίες για την κυκλική οικονομία, τα απόβλητα κλπ. Σημειώνουμε ότι το έργο έχει σχεδιαστεί πριν από 10 περίπου χρόνια με άλλες παραδοχές. Είναι πρακτικά αδύνατον η συγκεκριμένη ΣΔΙΤ να πιάσει τις απαιτήσεις (για ποσοστά ανακύκλωσης, επαναχρησιμοποίησης, ταφής κλπ) της οδηγίας του 2018. Αν επιμείνει η Κομισιόν σε αυτό, ίσως να οδηγηθεί η υπόθεση σε αδιέξοδο. Από τη μία πλευρά πρέπει να αναγνωριστεί ότι είναι ένα έργο που έρχεται από παλιά, με άλλες παραδοχές, και δεν υπάρχει άμεση άλλη λύση για τα απορρίμματα στην πιο δύσκολη, από πλευράς χωματερών και προστίμων, ηπειρωτική περιοχή της χώρας. Από την άλλη όμως, η Ελλάδα «κατάφερε» με τα μπρος πίσω και τις καθυστερήσεις να καταθέσει αίτημα έγκρισης μεγάλου έργου μόλις τον Απρίλιο του 2020, όταν οι νέες οδηγίες έχουν εγκριθεί από το 2018. Σε αυτό μάλλον εντέλει θα πρέπει να δοθεί είτε μια δημιουργική είτε μια πολιτική λύση, διότι ειδάλλως δεν θα υπάρξει συμφωνία…
Και ακόμη, συναφές, η Κομισιόν θέτει ζήτημα ότι για την Ελλάδα έγινε «χάρη» το 2017 όταν για το θέμα των σκουπιδιών θεωρήθηκε η αιρεσιμότητα που είχε τεθεί για την εκμετάλλευση των πόρων καλυμμένη, ώστε να ξεμπλοκάρουν τα έργα απορριμμάτων, αλλά αυτή η συμφωνία είχε προϋποθέσεις. Τις οποίες η Κομισιόν περιγράφει (είναι κοντινές με τα επίπεδα των οδηγιών) και θεωρεί ότι δεν καλύπτονται.
Βέβαια αν το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας τεκμηριώσει ότι το έργο αυτό είναι συμβατό με τους νέους στόχους, το πρόβλημα λύνεται.
Διαβάστε περισσότερα για το θέμα στο σχετικό ρεπορτάζ του economix.gr.