Το Μουσείο της Ελιάς και του Ελληνικού Λαδιού βρίσκεται στη Σπάρτη. Δημιουργήθηκε από το Πολιτιστικό Ίδρυμα Ομίλου Πειραιώς (ΠΙΟΠ), το οποίο έχει και την ευθύνη για τη λειτουργία του.
Στεγάζεται στο χώρο της παλιάς Ηλεκτρικής Εταιρείας, η χρήση του οποίου παραχωρήθηκε στο Ίδρυμα από τον Δήμο Σπαρτιατών.
Το Μουσείο της Ελιάς και του Ελληνικού Λαδιού ανήκει στο δίκτυο Μουσείων του ΠΙΟΠ, μαζί με το Μουσείο Μετάξης στο Σουφλί, το Υπαίθριο Μουσείο Υδροκίνησης στη Δημητσάνα, το Μουσείο Βιομηχανικής Ελαιουργίας στην Αγία Παρασκευή Λέσβου, το Μουσείο Πλινθοκεραμοποιίας στον Βόλο, το Μουσείο Μαρμαροτεχνίας στον Πύργο Τήνου και το Μουσείο Περιβάλλοντος Στυμφαλίας.
Στον άνω όροφο του Μουσείου παρουσιάζεται η μακραίωνη ιστορία των δυο αγαθών (της ελιάς και του λαδιού) και, παράλληλα, αναδεικνύεται η πολύπλευρη σημασία τους για τον ελλαδικό χώρο, σε πεδία όπως η οικονομία, η διατροφή, η υγιεινή, οι λατρευτικές συνήθειες, τα λαϊκά έθιμα.
Στην υπαίθρια έκθεση γίνεται αναφορά στην ελαιοκαλλιέργεια και ελαιοσυλλογή, ενώ παρουσιάζονται επίσης τρία ελαιοτριβεία, ένα των Προϊστορικών, ένα των Αρχαίων και ένα των Βυζαντινών χρόνων, τα οποία τίθενται σε λειτουργία στο πλαίσιο εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων και προγραμμάτων.
Στον κάτω όροφο συνεχίζεται η παρουσίαση της εξέλιξης της τεχνολογίας των ελαιοτριβείων στην Ελλάδα από τους Μεταβυζαντινούς χρόνους έως το πρώτο μισό του 20ού αιώνα.
Εκτίθενται μηχανισμοί που σώζονται ή/και έχουν αποκατασταθεί, καθώς και μεγάλες κινούμενες μακέτες, που βοηθούν τους επισκέπτες να αντιληφθούν τις παραδοσιακές τεχνικές παραγωγής του λαδιού.
Η έκθεση πλαισιώνεται από ψηφιακές παραγωγές, ενώ στο χώρο του Μουσείου λειτουργούν επίσης κυλικείο, εκθετήριο, πωλητήριο και αίθουσα πολλαπλών χρήσεων. Το Μουσείο της Ελιάς και του Ελληνικού Λαδιού είναι το πρώτο στο είδος του που δημιουργήθηκε στον τόπο μας.
Αξιοποιώντας το παράδειγμα άλλων μεσογειακών κρατών, τα οποία έχουν ήδη αναδείξει τη δική τους παραγωγή μέσα από ποικίλες πρωτοβουλίες, μουσειακές και άλλες, το Μουσείο επιδιώκει, μεταξύ άλλων, να προβάλλει τις προσπάθειες που γίνονται στην Ελλάδα για να διασωθεί η παραδοσιακή τεχνολογία και να αναδειχθεί ο διαχρονικός πολιτισμικός ρόλος της ελιάς και του λαδιού.
* Ευχαριστούμε το Πολιτιστικό Ίδρυμα του Ομίλου Πειραιώς, για το φωτογραφικό υλικό και υλικό