Ο θρησκευτικός φονταμενταλισμός (θεμελιωτισμός)

ΠΡΙΝ ΑΡΧΙΣΟΥΜΕ να μιλάμε για τρομοκρατία και το κακό Ισλάμ, σε αντιπαράθεση με τις ευρωπαϊκές παγανοχριστιαννικές αντιλήψεις, ας ανατρέξουμε στον φόβο του ανθρώπου σε κάθε τι καινούργιο που θα τον έβγαζε έξω από τα συνηθισμένα. Η αμφισβήτηση των ριζών των συμπεριφορών είναι όπως η αποκοπή των ριζών του κάθε εποικοδομήματος. Στην πολιτική όμως αυτός ο φόβος περιτυλίγεται με το ξεβόλεμα, την πίστη, την κοινωνία δικαίου, την ηθική. Η Ηθική είναι η κοινά αποδεκτή συμπεριφορά μιας ενότητας ανθρώπων μέσα στο ίδιο πολιτικοθρησκευτικό σύμπλεγμα.

ΤΟ ΕΡΩΤΗΜΑ «Γιατί να είμαι ηθικός;» το έθεσαν οι ρήτορες της αρχαιότητας, οι ορθολογιστές του 12ου, οι φιλόσοφοι του 16ου, οι φιλόσοφοι, οι επαναστάτες του 18ου αιώνα, οι αμφισβητίες του Μάη του `68… Στην πραγματικότητα «ιδέα του καλού και του κακού δεν έχει καμία σχέση με την θρησκεία ή την μυστηριώδη συνείδηση· είναι μια φυσική ανάγκη των ζωικών ειδών και όταν οι ιδρυτές των θρησκειών, οι φιλόσοφοι και οι ηθικολόγοι μάς μιλούν περί θεϊκών ή μεταφυσικών οντοτήτων, δεν κάνουν τίποτε άλλο παρά να αναμασούν αυτό που κάθε μυρμήγκι, κάθε σπουργίτι εφαρμόζει στην μικρή του κοινωνία: Είναι ωφέλιμο για την κοινωνία; Τότε είναι καλό. Είναι βλαβερό; Τότε είναι κακό» τονίζει ο Πιοτρ Κροπότκιν «Περί ηθικής» και συμπεραίνει: «Το ηθικό δίδαγμα, το οποίο προκύπτει από την παρατήρηση ολόκληρου του ζωικού βασιλείου μπορεί να συνοψισθεί ως εξής: ΄Κάνε στους άλλους αυτό που θα ήθελες να κάνουν εκείνοι σε σένα υπό τις ίδιες περιστάσεις΄».

ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ επομένως ο ηθικός κανόνας που οδηγεί σήμερα τον ISIS σε τέτοια εγκλήματα; Αυτός που κρύβεται πίσω από τον θρησκευτικό φονταμενταλισμό και αισθάνθηκε πως απειλείται από τον δικό μας δυτικό φονταμενταλισμό της επιβολής της Ευρώπης στο αραβικό κατεστημένο με την εισβολή στο Ιρακ και τους βομβαρδισμούς στην Συρία. Κάναμε αυτό ακριβώς που δεν θα θέλαμε να κάνουν οι «άλλοι» σε μας κι ανοίξαμε έναν κύκλο αίματος που πολύ δύσκολα θα σταματήσει. Ακόμα όμως κι αν κάποια στιγμή στομώσουν τα μαχαίρια, ποιος θα μας απαντήσει τι ήταν ηθικό ή δεν ήταν;

ΓΙΑ ΝΑ ΣΤΑΜΑΤΗΣΟΥΝ όλα αυτά θα πρέπει ο κόσμος να απεγκλωβιστεί από την παλιά ηθική, εκείνη που οδηγούσε τον πρωτόγονο στο να κατασπαράσσει τους γέροντες και τους ασθενείς της φυλής του γιατί δεν μπορούσε να «σηκώσει» το βάρος της διατροφής ή της μετακίνησής τους. Μια νέα ηθική απέναντι στην φύση και στον άνθρωπο ως αναπόσπαστο μέρος της, βγαλμένη μέσα απ τους κανόνες της ίδιας της φύσης και της συνύπαρξης. Αυτούς τους κανόνες που ακολουθεί κάθε πλάσμα στην φύση, εκτός του ανθρώπου φυσικά, χωρίς να γνωρίζει τι γράφει η βίβλος ή το κοράνι, ο Καντ ή «οι τα φαιά φορούντες και περί ηθικής λαλούντες» όπως έλεγε ο Κωνσταντίνος Καβάφης.

(Άκης Ντάνος)