Ασχημίες και Ασχήμια στο Ναύπλιο

Το Ναύπλιο ευνοημένο από την φύση και την ιστορία του κακοποιείται από τους κατοίκους του. Όπου κι αν κοιτάξεις το Ναύπλιο σε πληγώνει. Τόση ασχήμια πια δεν αντέχεται. Όλες οι επεμβάσεις που έγιναν επάνω του είναι αισθητά απαράδεκτες. Έχει υποστεί πολλαπλούς βιασμούς.

  Άρθρο της Φωτεινής Αργείτου – Τζαμαλούκα*

Ήταν μια πόλη κόσμημα, που έπρεπε κανείς να σκεφτεί πολύ πριν αγγίξει έστω και μια της πέτρα. Όμως ακούγεται συχνά η δίσημη φράση «Το Ναύπλιο έγινε αγνώριστο». Ναι, έτσι είναι. Τι εννοούν όμως;

Ειδικοί επιστήμονες με σεβασμό στον τόπο και καλαισθησία έπρεπε να έχουν συνεργαστεί σε όποια έργα, επρόκειτο να αναλάβουν. Παντού, σε όλον τον κόσμο, τα μνημεία προβάλλονται. Αγάλματα, ανδριάντες, αρχιτεκτονική αναδεικνύονται και αποτελούν την κληρονομιά και τον πολιτισμό κάθε τόπου. Εδώ τα μνημεία αποκρύπτονται και προβάλλονται τα σκουπίδια.

Το κακό χρονολογείται. Η βουκαμβίλια είναι θάμνος καλλωπιστικός που ευδοκιμεί σε ηλιόλουστες τοποθεσίες, π.χ. αυλόθυρες νησιών. Το Ναύπλιο είναι μια πόλη που βασικό στοιχείο ομορφιάς είναι η αρχιτεκτονική της. Πουθενά στον κόσμο δεν έχει παρουσιασθεί το φαινόμενο να θέλουν να κρύψουν τις προσόψεις των σπιτιών, που μάλιστα έχουν χαρακτηρισθεί και «διατηρητέα», γιατί άραγε; Στην Φλωρεντία π.χ. ούτε ένα κλαδί, ούτε ένα πράσινο φύλλο δεν κρύβει καμιά πρόσοψη. Και παντού αλλού.

Ούτε το Ναύπλιο είναι κηπούπολη. Και το πράσινο έχει τη θέση του. Υπάρχει η επιστήμη «Αρχιτεκτονική κήπων και δενδροστοιχιών». Άγνωστη εδώ; Όλες οι πόλεις έχουν τα πάρκα τους. Γιατί δεν μπορείς να ανοίγεις τρύπες οπουδήποτε και να παραχώνεις οποιαδήποτε ρίζα. Και μάλιστα ηλιοχαρή φυτά σε ανήλιαγα στενά. Βουκαμβίλιες-τέρατα λοιπόν κρύβουν ό,τι ωραίο έχει να επιδείξει η πόλη του Ναυπλίου.

Τα δυστυχισμένα φυτά ψάχνοντας να βρουν τον ήλιο αναπτύσσονται αφύσικα, φθάνουν σε απίθανα ύψη και οι γείτονες στηρίζουν τους κλώνους με σχοινιά από απέναντι μπαλκόνια, από γάντζους σε τοίχους, υδρορροές. 

Έτσι, με στερεώσεις ή χωρίς, οι βουκαμβίλλιες είναι σαν «της τρελής τα μαλλιά». Ένα ακανόνιστο πλέγμα έχει καλύψει τα στενά. Τα σπίτια είναι αθέατα. Και η προσπάθεια να μοιάσει το Ναύπλιο σε αιγαιοπελαγίτικο νησί αποτυχημένη. Τα φυτά, ως γνωστόν έχουν ψυχή. Θα έπρεπε να τιμωρούνται όσοι τα κακοποιούν.

Φοίνικες έχουν φυτευθεί παντού. Στην παραλία, που κρύβουν την θέα και της θάλασσας και της πόλης, στα σχολεία,  στην Αρβανιτιά, στο Νεκροταφείο. Με τόσο «φοινικομάνι»  η πόλη θα έμοιαζε με την Αλεξάνδρεια; Το Κάϊρο; Τις Κάννες; Ένας αγώνας και μια αγωνία να βρει ταυτότητα η πόλη. Λες, και δεν είχε την δικιά της.

Οι φοίνικες είναι πανάκριβα δέντρα. Στοίχισαν αστρονομικά ποσά, όταν αγοράστηκαν. Ποιος τους πλήρωσε; Οι δημότες. Όμως την εξόντωσή τους, των φοινίκων, ανέλαβε ένας μεγαλοεισαγωγέας γεωργικών φαρμάκων, ο οποίος επέβαλε πανάκριβα φάρμακα για την καταπολέμηση του εντόμου που έφεραν μαζί τους από τον τόπο προελεύσεώς τους. Όμως δεν ήταν αποτελεσματικά. Ποιος πλήρωσε τα πανάκριβα πειράματα; Οι δημότες. Οι απλοί γεωπόνοι, είχαν προτείνει μια πάμφθηνη λύση. Δεν εισακούσθησαν. Η «μπίζνα» ήταν μεγάλη και έτσι έπρεπε να γίνει. Κανείς δεν λογοδότησε γι’ αυτό το έγκλημα. Όπως και για κανένα άλλο.

Στην Ολλανδία ένα δένδρο θα εμπόδιζε την κυκλοφορία των οχημάτων σε έναν καινούριο αυτοκινητόδρομο. Έγινε η πρόταση να κοπή. Οι περίοικοι ανέβαιναν στο δέντρο μέρα – νύχτα με βάρδιες, ώσπου άλλαξε ο σχεδιασμός του αυτοκινητόδρομου. Το δέντρο σώθηκε. Εδώ δεν θα είχαμε μάθει καν τι σχεδιάζεται μέχρι να κάνη το πριόνι την δουλειά του.
Οι φοίνικες πλέον είναι μια θλίψη… πανελλαδικώς. Στην Αθήνα η καταστροφή είναι ολοκληρωτική. Εδώ στην Πλατεία του Δημαρχείου ο κεντρικός φοίνικας «ξεπατώθηκε» και στην θέση του φυτεύθηκε ένα φυτό χαρακτηριστικό της γενικής κατάστασης της χώρας μας. Μια μπανανιά!!! 

ΟΙ ΠΛΑΤΕΙΕΣ ΤΟΥ ΝΑΥΠΛΙΟΥ

Έχουμε μια κοίλη (Συντάγματος), και μια κυρτή (Καποδιστρίου) και είχαμε και μία για….φακίρηδες.

Η πρώτη που διαθέτει τραπεζοκαθίσματα στην κατηφοριά, έχει από χρόνια στο κέντρο της ένα μουσουλμανικό στοιχείο σε μικρογραφία. Μια μαύρη ανεξήγητη ορθογώνια πέτρα σαν την Καάβα της Μέκκας. Υπάρχουν πολλές φωτογραφίες που δείχνουν πως ήταν πριν η ιστορική πλατεία Πλατάνου. Καμία σχέση! Έγινε πραγματικά αγνώριστη. 

Η πλατεία Καποδιστρίου είναι μια τραγωδία. Αυτοί που σχεδίασαν τότε τις πλατείες Καποδιστρίου και Κολοκοτρώνη, δήμαρχοι, καλλιτέχνες, απλοί μαστόροι ήξεραν τι έκαναν. Είχαν γνώση, υπερηφάνεια, φιλοπατρία. Ήταν Έλληνες. Σε τέλεια αρμονία το ύψος, η έκταση, η ποιότητα των υλικών για να προβληθή το έργο και η ιδέα που ενυπάρχει. 

Την αναμόρφωση που επιχειρήθηκε την χαρακτηρίζει ασχετοσύνη, αν όχι εγκληματικότητα. Γιατί να αναμορφωθεί ένα έργο που είναι τέλειο; Υπάρχει μια αρχή: όταν δεν υπάρχουν δουλειές σε έναν Δήμο, ο Δήμαρχος πρέπει να δίνη δουλειά στους εργάτες. Τους βάζει να ανοίγουν λάκκους και να τους ξαναγεμίζουν με το ίδιο χώμα. Όχι να καταστρέφουν ό,τι καλό προϋπάρχει! Αυτό γίνεται εδώ.

Ο Καποδίστριας δολοφονήθηκε για δεύτερη φορά. Του αφαίρεσαν την άπλα που δέσποζε επάνω της. Οι κατασκευαστές του μνημείου είχαν τοποθετήσει τον ανδριάντα πάνω σε ένα κάπως υπερυψωμένο τετράγωνο βάθρο πάνω στην όλη πλατεία στρωμένο με περίτεχνα ταιριασμένες πέτρες. Με την «ανάπλαση» η πλατεία έγινε κυρτή και το βάθρο καταποντίστηκε ανισομερώς μάλιστα. Στην παρατήρησή μου στον τότε Δήμαρχο σχετικά, αυτός με ειρωνεύτηκε. Ένοιωθα πως η πλατεία ήταν και δική μου και έπρεπε να μιλήσω. Πού;  Εις «ώτα μη ακουόντων»;

Το (τεράστιο) ύψος της πλατείας μπαλώθηκε με μια παχειά επίστρωση ασφάλτου στον δρόμο, ώστε να μπορούν οι γηραιότεροι από τους συντοπίτες του Κερκυραίοι να φθάνουν μέχρι τον Κυβερνήτη το φθινόπωρο στον ετήσιο εορτασμό.  Αλλιώς θα έπρεπε να σκαρφαλώνουν.

Η μετάβαση από τις πλατείες στους γύρω δρόμους πρέπει να γίνεται ομαλά. Στην προσπάθεια να καλυφθεί η υψομετρική διαφορά, για να μη σπάσει και κανένα πόδι και μας τραβάνε στα δικαστήρια, έπεσε τόση άσφαλτος στους παρακείμενους δρόμους, ώστε αν έξω από το Ταχυδρομείο δεν μείωναν αναγκαστικά λόγω στροφής ταχύτητα τα αυτοκίνητα θα βρίσκονταν από την φυγόκεντρο δύναμη κολλημένα στα κάγκελα του Σχολείου.

Παλιές αμαρτίες αυτά, «συρροή εγκλημάτων». Όμως η «ανάπλαση» συνεχίζεται!

Το πράσινο στο φόντο μόνο συντελούσε στην προβολή του Μνημείου. Αυτή η υπέροχη πλατεία ήταν για να «κόβουν βόλτες» οι Ναυπλιείς. Αλλά η δενδροφύτευση συνεχίστηκε. Φυτεύτηκαν φοίνικες και «επιπολαιόρριζα» δεντράκια τα οποία μεγαλώνοντας πέταξαν με τις ρίζες τους τις πλάκες της επιστρώσεως. Εκτός από την επικινδυνότητα και την αηδία που προκαλεί γεννάται το ερώτημα: Ποιος θα πληρώσει την καινούρια ηθελημένη γκάφα; Οι δημότες με αύξηση των δημοτικών τελών. 

Και όμως υπάρχουν Δήμοι που λειτουργούν αλλιώς με τελείως αντίθετα αποτελέσματα. Λειτουργεί η Λογική και δεν λατρεύουν το χρήμα. Αγαπούν την πόλη και τους ανθρώπους της. 

Η ενοποίηση πλατείας «Τριών Ναυάρχων» τώρα «Δημαρχείου» με τον «Μεγάλο Δρόμο» απέδωσε τερατουργήματα. Τα παλιά πεζοδρόμια από αθάνατη πανέμορφη πέτρα που έγγραφο του Ε.Μ.Π το οποίο δήθεν συμβουλεύονταν, χαρακτήριζε «απείρου κάλλους» και συνιστούσε να «προβληθούν» (έχω διαβάσει το έγγραφο του Ε.Μ.Π) ενσωματώθηκαν με τις καινούριες πλάκες που διαλέχτηκαν τυχαία.

Το Πολυτεχνείο συνιστούσε «αφαίρεση του παλαιού ασφαλτοτάπητος» που δεν έγινε, πληρώθηκε όμως (αυτοί που «παρέλαβαν» το έργο δεν το αντιλήφθηκαν;) στρώθηκε καινούριο στρώμα που …κατάπιε τα πεζοδρόμια, στην πρώτη βροχή πνίγηκαν οι γύρω δρόμοι, και το κακό δεν είχε τέλος. Έχασε και ο «Μεγάλος Δρόμος» το ιστορικό όνομά του και έγινε «πεζόδρομος». 

Όσο για την πλατεία στρώθηκε με πέτρες σε σχήμα πυραμίδας και κώνου με την κορυφή προς τα πάνω. Για φακίρηδες. Ο εμπνευστής του σχεδίου Δήμαρχος το διόρθωσε βάζοντας δύο αλλοδαπούς εργάτες να πελεκάνε επί μήνες τις κορυφές των πυραμίδων και τις κορυφές των κώνων (κάνοντάς τους «κόλουρους»). Έτσι ώστε η πλατεία έκτοτε είναι βατή με ένα φυτό (τύπου) μπανανιάς στην μέση. 

ΑΝΔΡΙΑΝΤΕΣ – ΜΝΗΜΕΙΑ ΤΟΥ ΝΑΥΠΛΙΟΥ

Η Λεωφόρος Αμαλίας, δεν είναι πιά λεωφόρος αφού στένεψε τόσο. Αλλοίμονο στον λαό που βασίζει την προκοπή του μόνο στις καφετέριες. Καλός είναι ο Τουρισμός μα δεν μπορεί να αποτελεί  μοναδικόν γνώμονα που ισοπεδώνει τα πάντα. Πανομοιότυπες πόλεις, πανομοιότυπα μαγαζιά, κοιτάς γύρω σου και δεν καταλαβαίνεις σε ποια πόλη βρίσκεσαι, μια ισοπέδωση. Δρόμοι κατειλημμένοι από κερδοφόρες επιχειρήσεις εστιάσεως που δεν επιτρέπουν την διέλευση ασθενοφόρων, πυροσβεστικών. Κόβεται η θέα. 

Και ξαφνικά γίνεται κάτι που επιτρέπει στις «φίλιες» Μεγάλες Χώρες να βγάλουν μια «οδηγία». Κα τότε νεκρώνουν τα πάντα και μένουν άδεια τα τραπεζοκαθίσματα. Όχι, δεν είναι πολιτική αυτή!

Η ασχήμια δεν έχει τέλος! Ποιος έβαλε στην Αρβανητιά το καρτοτηλέφωνο αγκαλιά με το προσκυνητάρι των Αγίων Αναργύρων; Μήπως βγουν οι Άγιοι να τηλεφωνήσουν μέσα στην νύχτα; Αποτρόπαιο το θέαμα. 

Ένα πρωί είδαμε οι Αναπλιώτες, που η ζωή μας είναι συνδεδεμένη με το Γυμνάσιό μας να έχει φύγει το διακοσμητικό «επιστύλιο» που υπήρχε επάνω στην ταράτσα.

Λυπήθηκα βαθύτατα. Δεν εξυπηρέτησε τίποτα αυτή η καταστροφή. Σε ένα αρχιτεκτονικό γερμανικό περιοδικό είχα ιδεί τη φωτογραφία ενός σχολείου με την λεζάντα: «Δείγμα σχολικής αρχιτεκτονικής του Μεσοπολέμου» Griekenland. Ήταν το Γυμνάσιο Ναυπλίου. Το σχολείο μας!
Τα σύγχρονα μνημεία της πόλης είναι απαράδεκτα (εξαμβλώματα). Φαίνεται είναι αγορασμένα σε τιμή ευκαιρίας.

Το ομοίωμα του Όθωνα έχει πάθει εξάμβλωση στο χέρι. Ο Κανάρης είναι μια αθέατη μινιατούρα. Οι ήρωες απαιτούν τον ανδριάντα τους σε φυσικό μέγεθος. Ο Στάικος Σταϊκόπουλος τον ανασκολοπισμό που δεν έπαθε από τους Τούρκους τον υπέστη από τον γλύπτη και την κυρία που τον αγόρασε. Από μακρυά φαίνεται σαν να έχει τρία πόδια. Πλησιάζοντας βλέπεις ότι ο δημιουργός του, για να στηρίξει το έργο, έχωσε ένα παλούκι κάτω από την φουστανέλλα του ήρωα. Έπαθε ό, τι και ο Αθανάσιος Διάκος. 

Πως έχει στηριχθεί ο Καποδίστριας; Σε ένα στέλεχος από δέντρο. Έχει και μεταφορική έννοια η στήριξη. Ο σύγχρονος «καλλιτέχνης» (εικαστικός) δεν είχε μελετήσει πως στηρίχθηκαν αμέτρητοι θεοί και ήρωες;

Στο Μνημείο των Φιλελλήνων παρτέρια ακανόνιστων σχημάτων γύρω από αυτό ουδέποτε φυτεύτηκαν.

Το Μνημείο του Νικηταρά στην πλατεία Δικαστηρίου είναι πια πλάτη με πλάτη με δύο χημικές τουαλέτες, που καθώς έχουν τοποθετηθεί σε επικλινείς πλάκες και γέρνουν προς τα εμπρός, κάποια στιγμή θα πέσουν με αυτόν που μπήκε μέσα και θα γελάσουμε. 

ΤΟ ΠΑΡΚΟ ΤΟΥ ΝΑΥΠΛΙΟΥ

Ο ανδριάντας του Κολοκοτρώνη μετά τα μαστορέματα που επί μήνες υφίστατο εν κρυπτώ, ξεβάφει. Έχει παρουσιάσει μεγάλες κηλίδες αποχρωματισμού. Πριν την επέμβαση έφερε την φυσιολογική «πατίνα» του χρόνου. Εκεί που τον είχαν κλεισμένο για «διόρθωση» μήπως τον καθάριζαν με χλωρίνη όπως τα γλυπτά του Παρθενώνα στο Βρεττανικό Μουσείο; Μήπως ο Γέρος του Μωριά κλαίει από το ύψος του για το έγκλημα που έχουν μηχανευθή εις βάρος του πάρκου του;

Στις διάφορες αδελφοποιήσεις που έγιναν σ’ Ανατολή και Δύση οι εκπρόσωποι του Ναυπλίου πήγαν μόνο για την χαρά του ταξιδιού; Ας μας πούν, βρήκαν πουθενά πόλη χωρίς πάρκα; Ή, ακόμα χειρότερα, πόλη που να καταργεί το μοναδικό της πάρκο; Με αυτό το πικρό θέμα θα τελειώσω. Το Πάρκο και το έγκλημα που έχουν μηχανευθεί εις βάρος του και εις βάρος μας.

Από χρόνια φαινόταν η σκοπιμότητα. Έφυγαν τα σφυρήλατα παγκάκια, ξεράθηκαν τα δέντρα. Επί χρόνια σ’ ένα κλουβί κρατούσαν αιχμάλωτο ένα όρνεο, βασιλιά των ορέων. Ένα πουλί των ανοικτών οριζόντων φυλακισμένο. Ο σαδιστής που το είχε καταδικάσει θα έπρεπε να ζήση την αφόρητη μοναξιά του θύματός του. Ποιος ήταν άραγε;

Το Πάρκο, το δημιούργημα του μεγάλου Πικιώνη, πρέπει να γίνει ό,τι ακριβώς ήταν. Ένας μοναδικός χώρος αναψυχής. Όπου θα οδηγούν οι μαμάδες τα παιδάκια να τρέξουν,  να παίξουν, να χαρούν. Να ευφραίνονται με τις μυρωδιές των λουλουδιών και την ομορφιά των χρωμάτων. Να ξαναφυτευθούν οι τέσσαρες τριανταφυλλιές, ήταν τεράστιες, στις γωνίες του κιγκλιδώματος του έφιππου αγωνιστή. Να γεμίσει γιασεμιά. Να φυτευτούν λεβάντες στα όρια των παρτεριών, που θα γεμίσουν πανσέδες και μαργαρίτες. Θυμάμαι ότι τα σφυρήλατα παγκάκια ήταν δεκαεπτά. Δεκτά και περισσότερα! Συνδεδεμένα δοχεία απορριμμάτων από το ίδιο υλικό. Όχι εκείνα τα πορτοκαλιά που ήταν τα μόνα «λουλούδια» που ανθούσαν τα χρόνια της καταστροφής.

Όχι άλλο τσιμέντο. Τα δρομάκια του Πάρκου στρωμένα με χαλίκι έδιναν ένα τοπίο οικολογικό. Ήταν χώρος χαράς το Πάρκο μας. Οι ιθύνοντες ας ξεκολλήσουν από την τόση προσκόλληση στο Κέρδος.

Και μην σας πω, να ξανασταθεί το καφενεδάκι του Μανηταρά! Εκείνο το κομψοτέχνημα! Δεν είναι δύσκολο. Υπάρχουν φωτογραφικά αρχεία και άνθρωποι που θυμούνται! Και να σερβίρεται και υποβρύχιο – βανίλια! Ο Μανιταράς έκανε αστραφτερά τα ποτήρια πλένοντάς τα με φύλλα συκιάς ή μουριάς; Και μπάλες παγωτού χειροποίητου μοναδικού. Καλά! Δεν θα επαναληφθούν και όλα! Ωστόσο το Πάρκο θα γίνει ένα αξιοθέατο που θα ενισχύσει και τον τουρισμό.

Άνθρωποι που δεν γνώριζαν το Ναύπλιο δεν το σεβάστηκαν και ασέλγησαν επάνω του «αντιστάσεως μη ούσης» (χωρίς να υπάρχει αντίσταση). 
Εν τέλει όποιος κι αν έφταιξε, όποιος κι αν τα έφτιαξε, τον τελικό λόγο σε όλα πρέπει να το έχει ο Δήμος, δηλαδή όλοι μας, σε ένα σύστημα που έχει κατακτήσει ο πολιτισμένος κόσμος, όπου ό,τι γίνεται έχει σαν γνώμονα τη σωστή διαχείριση, όπου υπάρχει και ο έλεγχος και δεν θυσιάζονται όλα στον βωμό του κέρδους. Όπου κυριαρχεί ο σεβασμός στο περιβάλλον, στην παράδοση, στην ομορφιά και την καλαισθησία, που κάνει τη ζωή μας να έχει ποιότητα. «Η ομορφιά θα σώσει τον κόσμο» λέει ο Ντοστογιέφσκι. 

Γιατί το χειρότερο από όλα είναι, ότι, όσα κακοτεχνήματα έγιναν και γίνονται, δημιουργούν μια νέα αισθητική αντίληψη, που σιγά – σιγά ανεπαισθήτως, οι πολλοί την αποδέχονται σαν την μόνη σωστή.

Απόσπασμα από το οδοιπορικό του Ν. Καζαντζάκη : ΙΑΠΩΝΊΑ 
…Καταλαβαίνετε τι νόηµα έχει ο κήπος τούτος; 

— Καταλαβαίνω, αποκρίθηκα, όσο µπορεί ένας χοντρόπετσος Φράγκος να καταλάβει. Ο καλόγερος γέλασε ευχαριστημένος. Άρχισε να µιλάει, κι εγώ τον άκουγα γοητεµένος:

 — Οι παλιοί µας καλλιτέχνες, είπε, σύνθεταν έναν κήπο όπως συνθέτουµε ένα τραγούδι. Μεγάλο, δύσκολο, πολύπλοκο έργο τέχνης …Κάθε κήπος πρέπει να έχει και το νόηµά του, να υποβάλλει µιαν  αφηρηµένην έννοια: γαλήνη, αγνότητα, ερηµία, ή υπερηφάνεια κι ηρωικό µεγαλείο. Και πρέπει ν’ ανταποκρίνεται η έννοια όχι µε την ψυχή του ιδιοχτήτη µονάχα, παρά µε την πλατύτερη ψυχή της γενιάς του ή κι ολόκληρης της ράτσας. Γιατί το άτοµο τί αξίαν έχει; Είναι κάτι εφήµερο ενώ ο κήπος, καθώς και κάθε έργο τέχνης, πρέπει νά ’χει στοιχεία αιωνιότητας.

*Η Φωτεινή Αργείτου – Τζαμαλούκα είναι φιλόλογος