Βιωσιμότητα και μετεξέλιξη του περιφερειακού και κλαδικού Τύπου

Είναι πολύ δύσκολο σε μια εκδήλωση να αποτυπωθεί επακριβώς η ιστορία, ο ρόλος και το κύρος του εβδομαδιαίου περιφερειακού τύπου, τόσο τις προηγούμενες δεκαετίες, όσο και σήμερα, την εποχή που η ψηφιακή ενημέρωση έχει γιγαντωθεί. 

του Αντώνη Μουντάκη

Ωστόσο, ο έντυπος περιφερειακός τύπος ΕΙΝΑΙ ΕΔΩ, ισχυρός και αξιόπιστος ακόμη και στα δύσκολα. ΕΙΝΑΙ ΕΔΩ γιατί απλά οι εβδομαδιαίες περιφερειακές εφημερίδες είχαν ανέκαθεν και θα συνεχίσουν να έχουν το κύρος και τη διεισδυτικότηταστις τοπικές κοινωνίες που για άλλες κατηγορίες ΜΜΕ ήταν πάντα ένα άπιαστο όνειρο, όπως αναφέρθηκε και στο βίντεο που προηγήθηκε. 

Τα πλήγματα της προηγούμενης δεκαετίας
Φυσικά δεν είναι όλα αγγελικά πλασμένα στον Περιφερειακό Τύπο τα τελευταία δέκα χρόνια. Τουναντίον, την προηγούμενη δεκαετία περισσότερες από 70 εβδομαδιαίες περιφερειακές εφημερίδες ανέστειλαν τις εκδόσεις τους, θύματα κι αυτές της κρίσης που βιώνει ο Τύπος, περισσότερο από κάθε άλλο κλάδο της Ελληνικής οικονομίας. 

Μπορεί να ακούγεται υπερβολικό όμως δεν είναι αφού οι ιδιοκτήτες των περιφερειακών εφημερίδων κλήθηκαν κατ’ αρχήν να αντιμετωπίσουν τα τεράστια προβλήματα που βιώνουν οι ελεύθεροι επαγγελματίες. 

Ωστόσο, δέχτηκαν επιπλέον χτυπήματα που κλήθηκαν και καλούνται να αντιμετωπίσουν για να διατηρήσουν ανοιχτές τις εφημερίδες τους. 

Εδώ να μου επιτρέψετε να κάνω ένα σύντομο απολογισμό για το τι έχει συμβεί τα τελευταία 10 χρόνια στον περιφερειακό τύπο της χώρας, αλλά και την αντιμετώπιση που είχαμε από τις κυβερνήσεις την δεκαετία που πέρασε. 
*Τα πλήγματα για όλους εμάς τους εκδότες περιφερειακών εφημερίδων ξεκίνησαν το καλοκαίρι του 2011 με το περίφημο τότε μεσοπρόθεσμο, όταν καταργήθηκαν αρκετές ατέλειες που για δεκαετίες είχαμε, ενώ το σημαντικότερο πλήγμα ήταν η δραματική μείωση της διακίνησης των εντύπων μας μέσω των ΕΛΤΑ, οπότε και τα επιδοτούμενα φύλλα μειώθηκαν σε 400. 

Να σημειώσω εδώ, ότι η τότε κυβέρνηση είχε επικαλεστεί το τεράστιο κόστος που κατέβαλε κάθε χρόνο στα ΕΛΤΑ για την διακίνηση εντύπων. Χωρίς όμως να διαχωρίσει, ως όφειλε, τις εφημερίδες και τα περιοδικά των εκδοτών που ζουν αποκλειστικά από αυτή τη δουλειά, από εκείνα που χρησιμοποιούνταν για διαφημιστικούς, πολιτικούς και άλλους σκοπούς που ήταν και η πλειοψηφία. Όλα λοιπόν στο κρεβάτι του Προκρούστη, με μεγάλους χαμένους τους εκδότες εφημερίδων και περιοδικών που υπέστησαν τεράστια ζημιά και απώλεσαν μεγάλο αριθμό συνδρομητών. Ιδιαίτερα αυτοί που έστελναν το έντυπο τους σε μακρινές περιοχές. 

Να υπογραμμίσω επίσης ότι με Νόμο που ψηφίστηκε πρόσφατα, κόπηκε η επιχορήγηση ΚΑΙ των 400 φύλλων από 30 μέλη της Ένωσης μας, αλλά και από 200 και πλέον έντυπα της Ένωσης Ιδιοκτητών Περιοδικού Τύπου.
Επόμενο τεράστιο πλήγμα για τις εβδομαδιαίες και ημερήσιες περιφερειακές εφημερίδες ήταν η κατάργηση της δημοσίευσης των Ισολογισμών και η μεταφορά τους στο Διαδίκτυο ΟΠΟΥ ΠΑΡΑΜΕΝΟΥΝ ΣΤΟ ΣΚΟΤΑΔΙ. Κι αυτό το έχουμε επισημάνει αρκετές φορές.

Ωστόσο, η διαφάνεια που όλοι επικαλούνται, αλλά πρέπει να μας αποδείξουν ότι θέλουν, μόνο στα έντυπα διασφαλίζεται και πουθενά αλλού. 

Η απόφαση για μεταφορά των ισολογισμών στο διαδίκτυο αποδείχθηκε πέρα για πέρα λανθασμένη. Από τη στιγμή που καταργήθηκε η υποχρέωση δημοσίευσης των ισολογισμών στις εφημερίδες, οι περισσότερες εταιρείες ερμήνευσαν την απόφαση αυτή ως συνολική κατάργηση της υποχρέωσης. 

Μόνο οι δύο προηγούμενες αποφάσεις των τότε κυβερνήσεων, ήταν αρκετές για να οδηγήσουν στο λουκέτο δεκάδες έντυπα στην ελληνική περιφέρεια. Έντυπα ιστορικά που λειτουργούσαν επί δεκαετίες και επιτελούσαν πάνω απ’ όλα κοινωνικό έργο στις τοπικές κοινωνίες. 

Δημοσίευση διακηρύξεων
Το θέμα της υποχρεωτικής δημοσίευσης των διακηρύξεων στις περιφερειακές εφημερίδες έχει απασχολήσει τις Ενώσεις πάμπολλες φορές. 

Όλες οι κυβερνήσεις των τελευταίων 10 χρόνων, τις παρουσιάζουν ως αντίδωρο προς τον Τύπο και δεν γνωρίζουν ή δεν λένε αυτό που πραγματικά διασφαλίζουν οι δημοσιεύσεις στις εφημερίδες. ΤΗΝ ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ. 
Το παράδειγμα της κατάργησης δημοσίευσης των Ισολογισμών είναι σχετικά πρόσφατο και θα ‘πρεπε να το ελάμβαναν σοβαρά υπόψη τους. 

Εδώ να σημειώσουμε, ότι μετά από έναν μεγάλο αγώνα που κάναμε από κοινού οι Ενώσεις, η δημοσίευση των διακηρύξεων στις εφημερίδες παρατάθηκε μέχρι 31-12-2020, όμως εμείς ζητάμε να μην μπει λουκέτο στις εναπομείνουσες εφημερίδες αλλά να συνεχιστούν οι δημοσιεύσεις και μετά την ημερομηνία αυτή. 

Σε περίπτωση που καταργηθούν οι δημοσιεύσεις των διακηρύξεων στις περιφερειακές εφημερίδες, περισσότερες από τις μισές -εβδομαδιαίες και ημερήσιες- θα αναστείλουν την έκδοσή τους. Μιλάμε για 217 εφημερίδες σε ολόκληρη τη χώρα.

Κι όμως οι δημοσιεύσεις αυτές έχουν ελάχιστο δημοσιονομικό κόστος αφού σχεδόν όλες εξοφλούνται από τους εργολάβους και ένα μικρό μέρος (που δεν ξεπερνά το 1 ,5 εκατ. ευρώ) ετησίως από Δήμους και άλλους φορείς του Δημοσίου. 

Πόσο μεγάλο όμως θα είναι το πλήγμα για το κράτος αν κλείσουν 100 και πλέον εφημερίδες, δηλαδή επιχειρήσεις; Επιχειρήσεις που φορολογούνται, πληρώνουν ασφαλιστικές εισφορές και απασχολούν εκατοντάδες εργαζόμενους 

Νόμος 2328/1995
Εδώ και 25 χρόνια, από τότε δηλαδή που ψηφίστηκε ο Ν. 2328/1995, ζητάμε αυτό που βασικά προβλέπει: πλήρη και διαφανή εφαρμογή της κατανομής του 30% των κρατικών διαφημίσεων στις εφημερίδες της περιφέρειας, με αποκλειστικό κριτήριο την ίση κατανομή.  Ο νόμος αυτός είχε την εξής ποσόστωση: 50% στους τηλεοπτικούς σταθμούς, 40% στα έντυπα και 10% στους ραδιοφωνικούς σταθμούς.

Αν και το 70-30 ως ποσόστωση μας αδικεί κατάφωρα, δεδομένου ότι στην Αθήνα εκδίδονται περίπου 50 εφημερίδες και στην Περιφέρεια περισσότερες από 250.   

Ωστόσο, ακόμη και υπό αυτή την κατάφωρη αδικία, οι περιφερειακές εφημερίδες δεν έλαβαν ποτέ αυτά τα 25 χρόνια εφαρμογής του Νομού, το 30% που δικαιούταν. 

Όλη την πίτα την απολάμβαναν όλα αυτά τα χρόνια μόνο τα ΜΜΕ της Αθήνας, με κάποιων εξαιρέσεις, δηλαδή κάποια ψίχουλα που έμεναν για την Περιφέρεια και επουδενί δεν αντιστοιχούσαν στο νομοθετημένο 30%. 

Με την ευκαιρία, διερωτώμαι, όπως πιστεύω και πολλοί από εσάς, πως είναι δυνατόν να επιβιώνουν σήμερα τόσοι τίτλοι πανελλαδικών εφημερίδων παρ’ ότι οι πωλήσεις τους έπεσαν δραματικά. 

Όλες μαζί οι Κυριακάτικες πωλούν σήμερα, λιγότερα φύλλα απ’ όσα πωλούσε μία μόνο από αυτές πριν μόλις 4-5 χρόνια. 
Επίσης, αξίζει να διερευνήσει κάποιος το φαινόμενο πως είναι δυνατόν την εποχή που οι περιφερειακές εφημερίδες συρρικνώνονται ή βάζουν λουκέτο, να εκδίδονται νέες εφημερίδες στην πρωτεύουσα. 

Να τονίσω εδώ ότι, μετά την αλλαγή του Νόμου και την κατάργηση της ποσόστωσης τα πράγματα έγιναν πιο περίπλοκα και θολά, καθώς μια κρατική διαφήμιση μπορείπλέον να πηγαίνει ΜΟΝΟ σε ένα μέσο οποιασδήποτε κατηγορίας (π.χ. σε μια ιστοσελίδα, ή σε μια εφημερίδα).

Παράλληλα, και με δεδομένο ότι ο Νόμος δεν προβλέπει και ισοκατανομή, η επόμενη διαφήμιση, του ίδιου φορέα, δύναται να πηγαίνει στο ΙΔΙΟ ΜΕΣΟ. Κι όλα αυτά κανονικά και με το Νόμο!
Ζητάμε λοιπόν, την επαναφορά της ποσόστωσης, την οποία μπορούμε να συζητήσουμε πως θα κατανεμηθεί ανά κατηγορία μέσων, δεδομένης και της ύπαρξης πλέον και των ιστοσελίδων. 

Αλλά και ισοκατανομή μεταξύ των μέσων, έτσι ώστε να μην υπάρχουν παιδιά και αποπαίδια όπως συνέβαινε τα 25 προηγούμενα χρόνια. 

Επίσης, ζητάμε την επαναλειτουργία της επιτροπής για τον έλεγχο της κατανομής της κρατικής διαφημιστικής δαπάνης. 

Μέτρα ενίσχυσης του Περιφερειακού Τύπου
Από την πρώτη στιγμή η Ένωση μας είχε επισημάνει πει πως η ΚΥΑ για την ενίσχυση των ημερήσιων και εβδομαδιαίων περιφερειακών και τοπικών εφημερίδων, ουσιαστικά είναι κατάφωρα άδικη, μιας και εξαιρούσε το σύνολο των εβδομαδιαίων εφημερίδων, αλλά και τη συντριπτική πλειοψηφία των ημερήσιων εφημερίδων της Περιφέρειας, αφού η υποτιθέμενη “ενίσχυση” προορίζονταν μόνο σε όσους συναδέλφους απασχολούν προσωπικό πλήρους απασχόλησης.

Κατά την τελευταία συνάντηση μας με τον κ. Πέτσα προτείναμε για την καλύτερη και δικαιότερη κατανομή των χρημάτων και την ουσιαστική στήριξη των εφημερίδων μας, κάθε εφημερίδα, εβδομαδιαία ή ημερήσια που βρίσκεται στο μητρώο των εφημερίδων, να λάβει ένα μίνιμουμ ποσό, αφού πληροί μια σειρά προϋποθέσεων για να συμπεριληφθεί σ’ αυτό.

Το υπόλοιπο ποσό ή μέρος αυτού θα μπορούσε να διατεθεί με βάση των αριθμό των εργαζομένων, αλλά για όλους τους εργαζόμενους και με υπολογισμό των Ετήσιων Μονάδων Εργασίας (Ε.Μ.Ε.), κριτήριο που χρησιμοποιείται κατά κόρον στα επενδυτικά προγράμματα και στις ευρωπαϊκές επιδοτήσεις -ενισχύσειςτων εργαζομένων με κάθε μορφή απασχόλησης.

Επίσης, ζητήσαμε να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή έτσι ώστε τα χρήματα που είναι αποκλειστικά για τον έντυπο τύπο, να μην κατευθυνθούν προς άλλου είδους ΜΜΕ μιας και υπάρχουν συνάδελφοι σε όλη τη χώρα -κυρίως ημερήσιοι- που στο ίδιο ΑΦΜ έχουν καιδραστηριότητες αφορούν εκμετάλλευση τηλεοπτικού σταθμού, ραδιοφωνικού σταθμού, τυπογραφείου γενικών εκτυπώσεων και ιστοσελίδας, αλλά και δραστηριοτήτων που μπορεί να μην έχουν καν σχέση με ΜΜΕ.

Ο έλεγχος μπορεί να πραγματοποιηθεί με έναν απλό τρόπο: τις Α.Π.Δ. των εργαζομένων. 

Για το χαράτσι του 2% υπέρ ΕΔΟΕΑΠ, με τον οποίο οι εκδότες της Περιφέρειας δεν είχαν καμία σχέση εδώ και δεκαετίες, αφού αποτελούσε ΠΡΟΝΟΜΙΑΚΟ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ μόνο για τους δημοσιογράφους της πρωτεύουσας δεν θα αναφερθώ, καθώς εκκρεμούν οι αποφάσεις για δεκάδες προσφυγές -ανάμεσα στις οποίες και η δική μας- στο Συμβούλιο Επικρατείας. 

Αξίζει όμως να σημειωθεί ότι το ψήφισαν όλα τα κόμματα του Ελληνικού Κοινοβουλίου, πλην του ΚΚΕ, όμως τώρα όλοι μας λένε ότι είναι άδικο και αντισυνταγματικό!

Αλήθεια σε ποιον άλλο κλάδο της ελληνικής οικονομίας επιβληθεί χαράτσι 2% επί του τζίρου της επιχείρησης για κάτι που δεν έχει κανένα ανταποδοτικό όφελος; 

Κι όμως, ο Οργανισμός -παραβιάζοντας ξεκάθαρα τα προσωπικά δεδομένα των ιδιοκτητών των εφημερίδων- τους πιέζει με συνεχείς επιστολές και με την απειλή θα προβεί “στη διαδικασία καταλογισμού οφειλής και πράξη βεβαίωσης της οφειλής αυτής”. 

Αθέμιτος ανταγωνισμός
Η μη εφαρμογή του N.2328/1995, το περίφημο 70-30 που ανέφερα νωρίτερα είναι το πλέον κραυγαλέο παράδειγμα αθέμιτου ανταγωνισμού, ωστόσο υπάρχουν κι άλλα 

ΕΦΗΜΕΡΙΔΕΣ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ: Όπως έχουμε τονίσει κατ’ επανάληψη, δεν είναι δύσκολο για μας να κλείσουμε τα έντυπα μας και να στραφούμε αποκλειστικά στη λειτουργία ιστοσελίδων, καθώς και πολλά έξοδα αλλά και πολλές γραφειοκρατικές διαδικασίες θα αποφύγουμε, ωστόσο θεωρούμε ότι και η αξιοπιστία και το κύρος μας θα πληγούν σημαντικά, μπαίνοντας στο ίδιο “τσουβάλι” με μέσα ενημέρωσης που εμφανίστηκαν από το πουθενά και δηλώνοντας ένα ΑΦΜ, φιλοδοξώντας να παίξουν καθοριστικό ρόλο στον ευαίσθητο τομέα της ενημέρωσης. 

Φυσικά, στον χώρο του διαδικτύου υπάρχουν και πολλές εξαιρέσεις, σωστών και σοβαρών ιστοσελίδων, όμως προβληματιζόμαστε έντονα για το πως θα καταφέρουν κι αυτές να σταθούν, όταν στον χώρο έχουν μπει πλέον όσοι έχουν δει… φως και στήνουν μια επιχείρηση με ελάχιστο κόστος, και μάλιστα λαμβάνουν εύκολα πιστοποίηση από το Κράτος!  

Σήμερα λειτουργούν και εισπράττουν χρήματα από διαφημίσεις εκατοντάδες blog και ιστοσελίδες, χωρίς φορολογική υπόσταση, χωρίς επαγγελματίες δημοσιογράφους με ότι αυτό συνεπάγεται τόσο για την σωστή ενημέρωση όσο και για τους επαγγελματίες του χώρου. 
Φυσικά δεν δαιμονοποιούμε το Διαδίκτυο καθώς και εμείς δραστηριοποιούμαστε σ’ αυτό με ισχυρές ενημερωτικές ιστοσελίδες στον Νομό μας, δημιουργώντας όλες μαζί ένα ισχυρό δίκτυο και στην ψηφιακή ενημέρωση.

Το διαδίκτυο για μας είναι άλλη μια προέκταση των δυνατοτήτων της ενημέρωσης και όχι ένα ανταγωνιστικό μέσο που απειλεί τη βιωσιμότητα μας. 

Πιστεύουμε ότι ήρθε να επεκτείνει την επικοινωνία των παραδοσιακών ΜΜΕ με ένα νεανικό κοινό που έχει εξοικειωθεί με τον ψηφιακό πολιτισμό, γι’ αυτό και προτρέπουμε τα μέλη μας σε μια ισχυρή ηλεκτρονική εκπροσώπηση της έντυπης μορφής τους. 

Ωστόσο, όπως υπάρχουν κανόνες στις εφημερίδες, πρέπει να μπουν και στο Διαδίκτυο. 

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ 
Η Ένωση Ιδιοκτητών Επαρχιακού Τύπου στο κατώφλι της νέας δεκαετίας είναι πανέτοιμη με προτάσεις να αντεπεξέλθει στις ανάγκες μιας νέας εποχής. 

Οι εφημερίδες – μέλη της δεν έχουν μόνο πλούσιο παρελθόν, αλλά και μέλλον, έχουν στόχους και όραμα για τον κλάδο της ενημέρωσης. 
Από εσάς, αξιότιμοι εκπρόσωποι του Ελληνικού Κοινοβουλίου και της Τοπικής Αυτοδιοίκησης,ζητάμε έναν ουσιαστικό διάλογο, ζητάμε τη σύσταση διακομματικής επιτροπής ΜΕ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΟ ΘΕΜΑ ΤΗΝ ΒΙΩΣΙΜΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΜΕΤΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟΥ ΚΑΙ ΚΛΑΔΙΚΟΥ ΤΥΠΟΥ. 

Μόνο έτσι θα δρομολογηθεί η λύση των προβλημάτων που αντιμετωπίζουμε. 
Μόνο μ’ αυτόν τον τρόπο θα μας αποδείξετε στην πράξη ότι σας ενδιαφέρει ένας υγιής και ισχυρός Περιφερειακός Τύπος που θα συνεχίσει να προσφέρει τις υπηρεσίες του στις τοπικές κοινωνίες. 

Ζητάμε τη στήριξη σας στα δίκαια αιτήματα μας για να μπορέσει ο κλάδος μας να συνεχίσει να προσφέρει τις υπηρεσίες του στις τοπικές κοινωνίες.

Οι προτάσεις που καταθέσαμε πρόσφατα προς όλα τα κόμματα ΕΧΟΥΝ ΕΛΑΧΙΣΤΟ ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΟ ΚΟΣΤΟΣ. 

Τα μόνα που ζητάμε είναι αυτά που δικαιούμαστε. Το μόνο που απαιτείται είναι η βούληση των εκάστοτε κυβερνώντων και σεβασμός στην ιστορία που μας συνοδεύει και στο έργο που επιτελούμε στην Ελληνική Περιφέρεια.
 

*Ο Αντώνης Μουντάκης είναι εκδότης της εφημερίδας Νέοι Ορίζοντες, Πρόεδρος της Ένωσης Ιδιοκτητών Επαρχιακού Τύπου